17 listopada na pokładzie pontonu TRD-Voyager dawny okręt podwodny ORP Sokół został przeholowany z PGZ Stoczni Wojennej do nabrzeża Pomorskiego w centrum Gdyni. Tym samym zakończył się pierwszy etap transportu tej jednostki do Muzeum Marynarki Wojennej, gdzie zostanie on największym eksponatem tamtejszej ekspozycji plenerowej.

ORP Sokół (294) był pierwszym z czterech norweskich okrętów typu Kobben (pozostałe to Kondor, Sęp i Bielik), które weszły do służby w Dywizjonie Okrętów Podwodnych na początku obecnego wieku. Poprzednio od 14 lutego 1967 r. służył w marynarki wojennej Królestwa Norwegii jako KNM Stord (S-308). Polska bandera została na nim podniesiona 4 czerwca 2002 r. a opuszczona 8 czerwca 2018 r. W ciągu 16 lat służby uczestniczył w wielu międzynarodowych ćwiczeniach m. in. Crown Eagle, Playex, Danex, Passex, Steadfast Jazz oraz w manewrach Sił Odpowiedzi NATO. Pięciokrotnie brał udział w ćwiczeniu Baltops. Okręt ten pod biało-czerwoną banderą przebył prawie 26 000 mil morskich wykonując 174 zanurzenia.

Ministerstwo Obrony Narodowej już na początku 2018 r. wydało zgodę, aby Muzeum Marynarki Wojennej przekształciło Sokoła w okręt-muzeum. Według początkowych planów, okręt miał stanąć w suchym doku obok Akwarium Gdyńskiego. Zgodnie z tą koncepcją miał być on zagłębiony w gruncie i częściowo przykryty taflami szkła imitującymi poziom wody, ponad który wystawać miała jedynie część kadłuba i kiosk. Projekt ten ma także umożliwiać zwiedzającym zejście pod taflę szkła i oglądanie okrętu od zewnątrz. Szacowany koszt przedsięwzięcia określono wówczas na 10 mln PLN. Ostatecznie koncepcja ta nie została zrealizowana. Zwyciężyła inna zakładająca wyeksponowanie tej jednostki obok budynku muzeum tuż przy Bulwarze Nadmorskim. Prace projektowe nad tym rozwiązaniem prowadzone były od 2019 r. przez firmę Nava Engineering Gdańsk.

28 lipca 2020 r. dyrektor Muzeum Marynarki Wojennej podpisał umowę z Komendą Portu Wojennego Gdynia o przejęciu wycofanego okrętu podwodnego. Natomiast dzień później umowę ze PGZ Stocznią Wojenną w myśl, której okręt został wyciągnięty na ląd, wyczyszczony, zabezpieczony i przygotowany do przebudowy na cele muzealne.

Prace adaptacyjne realizowane były również przez PGZ Stocznię Wojennej. Obejmowały one oczyszczenie, zakonserwowanie i pomalowanie kadłuba, wycięcie wejścia i wyjścia dla zwiedzających. W celu zwiększenia atrakcyjności jednostki urządzenia podnoście takiej jak peryskop, chrapy itd. zostały pozostawione w pozycji wysuniętej podobnie jak torpeda w jednej z wyrzutni. Ponadto nastąpił demontaż jednego z silników wysokoprężnych, który trafił już do nowego budynku znajdującego się na terenie ekspozycji plenerowej muzeum. Po zakończeniu praca adaptacyjnych do kadłuba przyspawano podstawy na których będzie on spoczywał.

Fot. Andrzej Nitka

Transport jednostki na miejsce jej ekspozycji podzielony został na dwa główne etapy – morski i lądowy, za które odpowiadają firmy wybrane w rozstrzygniętym 18 października br. przetargu. Za pierwszy etap odpowiedzialne jest przedsiębiorstwo Trend Projekt Sp. z o.o. Sp.k. z Pruszcza Gdańskiego (cena oferty 953 tys. PLN brutto). Natomiast za transport lądowy wraz z posadowieniem na przygotowanej niecce firma Poleko Budownictwo Sp. z o.o. z Sopotu (2 mln PLN brutto). Podczas tych operacji okręt wraz z „wyposażeniem transportowym” waży ok. 360 ton, jego długość wynosi ok. 47,4 m, szerokość maks. 4,60 m, natomiast tymczasowa rama transportowa ma ok. 8 m.

Dotychczasowy harmonogram operacji wyglądał następująco. W czwartek 16 listopada w celu zwolnienia miejsca na czas operacji transportowej, okręt muzeum ORP Błyskawica został odholowany przez holowniki 3 Flotylli Okrętów do Portu Wojennego na Oksywiu. Jednocześnie na terenie PGZ Stoczni Wojennej przemieszczono Sokoła na ponton TRD-Voyager (60×20 m) znajdujący się w basenie podnośnika Synchrolift tej stoczni. Następnego dnia w piątek 17 listopada ponton ze znajdującym się na nim Sokołem został przy pomocy dwóch pchaczy przeholowany do Nabrzeża Pomorskiego w dotychczasowe miejsce cumowania Błyskawicy.

Aktualnie trwają prace przygotowawcze do wyładunku okrętu na nabrzeże i jego transportu przy pomocy samojezdnej wieloosiowej platformy transportowe SPMT do muzeum. Lądowy etap transportu tej jednostki ma rozpocząć się w poniedziałek 20 listopada a zakończyć w piątej 24 listopada br.