Program rządowy „Narodowa Rezerwa Amunicyjna” ma na celu rozbudowę i dywersyfikację krajowej bazy produkcji amunicji wielkokalibrowej (w tym jej komponentów). Jest skierowany do przedsiębiorstw państwowych, ale także podmiotów prywatnych i firm zagranicznych.
W ramach tych działań Rada Europejska przyjęła pakiet przedsięwzięć mających pozwolić na zwiększenie dostaw amunicji artyleryjskiej kalibru 155 mm dla Sił Zbrojnych Ukrainy poprzez jej zakup w podmiotach gospodarczych państw Unii Europejskiej i Norwegii. Zakładał on, że do końca pierwszego kwartału tego roku Ukraina otrzyma milion kompletów takiej amunicji.
Oczywiście, efektem ubocznym działań związanych z pomocą Ukrainie miał być znaczący wzrost europejskich zdolności w tym obszarze rynku zbrojeniowego, który pozwolić miał także na sprostanie zwiększonemu zapotrzebowaniu na amunicję europejskich państw NATO, a także na jej eksport na inne rynki. Dziś już wiemy, że plany te okazały się nierealne, a rozbudowa (a w wielu przypadkach odbudowa) europejskich zdolności produkcji amunicji i jej komponentów okazała się procesem bardziej złożonym, a także czaso- i kosztochłonnym niż wcześniej sądzono.
31 stycznia br. Josep Borrell, wysoki przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, poinformował, że dotąd udało się dostarczyć Ukrainie 330 000 sztuk amunicji i istnieje szansa na przekazanie do końca marca kolejnych niespełna 200 000 (do poziomu 524 000). Dodał, że realne jest dostarczenie Ukrainie w roku 2024 miliona sztuk amunicji, a w następnym możliwości te mają jeszcze wzrosnąć. Tylko grupa przemysłowa Rheinmetall AG rozbudowuje swe zdolności produkcyjne w zakładach w Niemczech i Hiszpanii oraz buduje nowe (lub planuje je uruchomić) na Węgrzech, w Rumunii, na Litwie oraz w Niemczech. Pod koniec 2025 r. te inwestycje mają pozwolić na wyprodukowanie 700 000 nabojów dużego kalibru, przy zdolnościach na początku 2022 r. rzędu 70 000.
Polską odpowiedzią na potrzeby wojska w tym obszarze jest rządowy program wieloletni „Narodowa Rezerwa Amunicyjna”. Rada Ministrów przyjęła go uchwałą nr 43 z dnia 29 marca 2023 r. Ma on obowiązywać w latach 2023–2029, a jego celami są: rozbudowa i dywersyfikacja narodowej bazy produkcji amunicji wielkokalibrowej (w tym jej komponentów) – cel nr 1 oraz uzupełnienie jej rezerw, adekwatnie do zwiększonych potrzeb związanych z rozbudową potencjału Sił Zbrojnych RP – cel nr 2. Program jest finansowany ze środków budżetowych, w tym z funduszy Unii Europejskiej i realizowany na bazie zasobów: Polskiego Funduszu Rozwoju S.A., Agencji Rozwoju Przemysłu S.A., Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, Ministerstwa Obrony Narodowej i innych źródeł.
Jednym z kluczowych i już realizowanych zadań jest dywersyfikacja produkcji skorup granatów artyleryjskich. Nowy zakład ma wkrótce powstać na Dolnym Śląsku.
Bazując na deklaracjach ówczesnego prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, na zwiększenie mocy produkcyjnych podmiotów wytwarzających amunicję bądź jej elementy przewiduje się przeznaczyć 2 mld PLN, zaś na zakup gotowej amunicji 12 mld PLN, co powinno umożliwić pozyskanie ok. 800 000 kompletów nabojów 155 mm.
Za kluczową, wobec sytuacji polityczno-wojskowej w Europie, uznano jak najszybszą realizację nowych inwestycji. Co należy podkreślić, program skierowany jest nie tylko do spółek państwowych, ale także podmiotów prywatnych i firm zagranicznych. Zwrócono też uwagę, że autorom programu zależy na powstaniu jak największej liczby fabryk amunicji w różnych lokalizacjach, w różnych rejonach kraju, powołując się m.in. na wnioski wyciągnięte z obserwacji przebiegu wojny na Ukrainie. Dodatkowo, 5 października 2023 r., Rada Ministrów podjęła niejawną uchwałę nr 189 w sprawie zakupu amunicji na potrzeby Sił Zbrojnych RP.
Działania związane z realizacją uchwały o ustanowieniu programu „Narodowa Rezerwa Amunicyjna” podjęto tuż po jej formalnym ogłoszeniu w Monitorze Polskim 6 kwietnia ub.r. Wówczas Polski Fundusz Rozwoju S.A., któremu powierzono zadania w zakresie kwalifikacji projektów inwestycyjnych realizujących cele programu, opublikował 26 kwietnia ub.r. informację o zbieraniu zgłoszeń od podmiotów zainteresowanych udziałem i możliwości realizacji takich projektów. Termin ich składania wyznaczono na do 8 maja 2023 r. Według szczątkowych informacji, w tym terminie swoje zgłoszenia nadesłało „co najmniej pięciu” zainteresowanych, w tym firmy zagraniczne. Do wybranych na podstawie analizy zgłoszeń podmiotów skierowano prośby o nadesłanie ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na dostawy amunicji artyleryjskiej kalibru 155 mm.
Ostatecznie do udziału w postępowaniu zaproszono konsorcjum PGZ-AMUNICJA i spółkę Polska Amunicja Sp. z o.o. Ten ostatni podmiot ma mieszany, państwowo-prywatny kapitał. Większościowy pakiet 51% udziałów objęła w nim Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., zaś mniejszościowe pakiety mają, poprzez WPT Holding Sp. z o.o.: WB Electronics S.A., PONAR Wadowice S.A. i TDM Electronics S.A.
W przypadku konsorcjum PGZ-AMUNICJA, w skład którego wchodzą: Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. (lider), Zakłady Metalowe DEZAMET S.A., MESKO S.A., Zakłady Chemiczne „NITRO-CHEM” S.A., Zakład Produkcji Specjalnej „GAMRAT” Sp. z o.o. i Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne BELMA S.A., 1 czerwca zawarło ono z Agencją Uzbrojenia wieloletnią umowę ramową na dostawę amunicji dużego kalibru na potrzeby Sił Zbrojnych RP. Objęła ona potencjalną dostawę setek tysięcy kompletów amunicji artyleryjskiej kalibru 155 mm – a także różnego typu amunicji kalibru 120 mm (czołgowej i moździerzowej).
Oprócz amunicji bojowej, umowa przewiduje możliwość pozyskiwania amunicji przeznaczonej do realizacji szkolenia wraz z pakietami szkoleniowymi i dokumentacji technicznej wyrobów. Porozumienie ma obowiązywać do 2029 r. i stać się – podobnie jak inne umowy ramowe – bazą do określenia zasad i warunków zawierania kolejnych umów wykonawczych związanych z dostawami amunicji wielkokalibrowej przez polski przemysł obronny (szerzej w WiT 6/2023).
Bazując na umowie ramowej z 1 czerwca ub.r., konsorcjum PGZ-AMUNICJA zawarło 22 grudnia 2023 r. pierwszą umowę wykonawczą z Agencją Uzbrojenia na dostawę amunicji artyleryjskiej 155 mm w ramach programu „Narodowej Rezerwy Amunicyjnej”. Opiewa ona na dostarczenie w latach 2024–2029 „blisko 300 000” kompletów takiej amunicji o wartości „niemal 11” mld PLN brutto (szerzej w WiT 1/2024).
Jak wspomniano, jednym z założeń programu „Narodowa Rezerwa Amunicyjna” jest dywersyfikacja produkcji amunicji dużego kalibru. Oznacza to z jednej strony zwiększenie liczby podmiotów dostarczających amunicję SZ RP – dotąd spółki Polskiej Grupy Zbrojeniowej miały w tym segmencie krajowego rynku pozycję monopolistyczną, ale także, a może przede wszystkim, utworzenie zdolności produkcyjnych w nowych lokalizacjach, oddalonych od wschodnich granic Polski.
Dziś część zakładów amunicyjnych konsorcjum PGZ-AMUNICJA znajduje się w województwach lubelskim (MESKO S.A. Oddział Kraśnik-Bolechowo w Kraśniku) i podkarpackim (ZM DEZAMET S.A., ZPS „GAMRAT” Sp. z o.o.), a więc rejonach przylegających do granic z Białorusią i Ukrainą. Inne z kolei, choć są zlokalizowane w pewnej odległości od wschodnich rubieży Polski (ZCh „NITRO-CHEM” S.A. – Bydgoszcz, województwo kujawsko-pomorskie; MESKO S.A. Oddział w Pionkach – województwo mazowieckie), są obecnie monopolistami w produkcji materiałów kruszących (TNT, RDX) i elaboracji nimi pocisków, czy materiałów miotających.
Palącą potrzebą jest zatem utworzenie zdolności, początkowo do montażu, a potem także produkcji amunicji, w innych lokalizacjach, jak też budowa nowych zakładów mogących produkować prochy i materiały wybuchowe, oraz składniki niezbędne do ich wytwarzania (toluen, urotropina, kwasy siarkowy i azotowy, nitroceluloza itp.).
Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
Pełna wersja artykułu
