„Zmodernizowany System Wieżowy Moździerza Samobieżnego 120 mm M69” na finalnym etapie montażu w lutym br.
Pierwsze studia nad autonomicznym systemem wieżowym ze 120 mm moździerzem ładowanym od tyłu, cechującym się znacznym stopniem automatyzacji i współpracującym ze współczesnymi systemami kierowania ogniem, zainicjowano w Hucie Stalowa Wola S.A. jeszcze w 2004 r. Wówczas zakładano, że będzie on montowany na kołowym transporterze opancerzonym Rosomak, ale brano pod uwagę także inne nośniki, w tym gąsienicowe. Początkowo realizowane były one ze środków własnych przedsiębiorstwa, a od kwietnia 2007 r., dzięki umowie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego na realizację projektu celowego „120 mm samobieżny moździerz na podwoziu kołowym lub gąsienicowym”, także ze środków budżetu państwa. Jego celem było opracowanie i przetestowanie prototypu systemu wieżowego, a następnie jego integracja z demonstratorem podwozia gąsienicowego (na bazie haubicy 2S1 Goździk). Projekt miał się zakończyć w 2009 r., ale ostatecznie termin ten przesunięto na marzec 2010 r.
Jeszcze w czasie prac związanych z projektem celowym, 30 września 2009 r. Huta Stalowa Wola S.A. podpisała z Departamentem Polityki Zbrojeniowej MON umowę na pracę rozwojową „Kompanijny moduł ogniowy 120 mm moździerzy samobieżnych, kryptonim Rak”. W jego ramach miały powstać prototypy moździerza samobieżnego M120K na podwoziu kołowym (KTO Rosomak) i gąsienicowym M120G (zmodyfikowane podwozie LPG), a także: wozów dowodzenia dowódcy kompanii i dowódcy plutonu ogniowego na podwoziu kołowym AWD-K (KTO Rosomak) oraz gąsienicowym AWD-G (LPG), artyleryjskiego wozu rozpoznania (AWR), artyleryjskiego wozu amunicyjnego (AWA, Jelcz 8×8) i artyleryjskiego warsztatu remontu elektroniki i uzbrojenia (AWRU, Jelcz 6×6). Ustalony pierwotnie na listopad 2012 r. termin realizacji pracy był kilkakrotnie przesuwany – z powodu zmian przedmiotu i wymagań, problemów z wyborem i dostępnością nośników poszczególnych elementów, przedłużenia procesu badań kwalifikacyjnych, a także kwestii formalnych. Ostatecznie w maju 2015 r. zakończono pomyślnie badania kwalifikacyjne elementów bojowych kompanijnego modułu ogniowego (KMO) – moździerzy M120K i M120G, a także wozu dowodzenia AWD (lato 2015 r.). Pozostałe elementy zakończyły badania w późniejszym terminie: AWRU w 2017 r., AWA pod koniec 2018 r., zaś AWR (po zmianie nośnika z AMZ Żubr na KTO Rosomak) na początku 2021 r.
Pomimo niezakończenia badań kwalifikacyjnych wszystkich elementów KMO, Ministerstwo Obrony Narodowej zdecydowało się na zawarcie 28 kwietnia 2016 r. pierwszej umowy z konsorcjum Huta Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A. na dostawę elementów bojowych ośmiu KMO – 64 moździerzy M120K i 32 wozów dowodzenia AWD o wartości ponad 968,3 mln PLN brutto. Dostawy zostały zrealizowane w latach 2017–2019, a pierwszy KMO przekazano w czerwcu 2017 r. 1. batalionowi 17. Brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza.
W celu uzupełnienia stanu ośmiu zamówionych KMO o elementy logistyczne 28 grudnia 2017 r. HSW S.A. podpisała z Inspektoratem Uzbrojenia umowę na dostawę do 2019 r. ośmiu artyleryjskich wozów remontu uzbrojenia AWRU o wartości 53 mln PLN brutto, zaś 19 sierpnia 2019 r. kontrakt dotyczący dostawy 24 artyleryjskich wozów amunicyjnych AWA w okresie 2019–2020 za 129 mln PLN brutto.
11 października 2019 r. konsorcjum zawarło z resortem obrony drugi kontrakt na bojowe elementy dwóch KMO Rak i dwa szkolne moździerze dla toruńskiego Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia (18 moździerzy M120K i osiem AWD). Wartość tej umowy wyniosła ok. 275,4 mln PLN brutto, a termin jej realizacji ustalono na lata 2020–2021.
System wieżowy moździerza M120K pierwszej serii produkcyjnej.
Trzecia, i jak na razie ostatnia, umowa na bojowe komponenty KMO została podpisana 22 maja 2020 r. Obejmuje ona sprzęt pięciu KMO, a więc 40 moździerzy M120K i 20 wozów dowodzenia AWD. Jej wartość wynosi 703,1 mln PLN brutto, a czas realizacji to lata 2022–2024.
Warto wspomnieć, że w przypadku trzech umów dostawy moździerzy M120K i wozów dowodzenia AWD ich wartość nie obejmuje kosztów wyprodukowania nośników, a jedynie ich adaptację. Wszystkie KTO Rosomak, w liczbie 182 (122 do M120K, 60 do AWD), zostały bowiem wydzielone z zasobów Sił Zbrojnych RP i zamówione w Rosomak S.A. na mocy odrębnych umów.
W związku z umowami na dostawę moździerzy M120K i wozów dowodzenia AWD do siedmiu KMO z lata 2019 r. i 2020 r., 22 maja 2021 r. Huta Stalowa Wola S.A. podpisała umowę na dostawę w latach 2022–2024 21 wozów amunicyjnych AWA oraz siedmiu warsztatów remontu elektroniki i uzbrojenia AWRU za niemal 186 mln PLN brutto.
Wreszcie 6 września 2022 r. zawarto umowę na dostawę 30 seryjnych artyleryjskich wozów rozpoznawczych AWR, a więc liczby niezbędnej do dokompletowania wszystkich 15 wcześniej zamówionych KMO. Zawarto ją z Rosomak S.A., ma ona wartość 1,59 mld PLN brutto, a jej czas realizacji to lata 2024–2026. Część podwozi bazowych pochodzić będzie z zasobów SZ RP, a pozostałe zostaną wyprodukowane od podstaw.
Dotąd, w ramach wspomnianych wyżej trzech umów, Huta Stalowa Wola S.A. i jej partnerzy dostarczyli Siłom Zbrojnym RP 13 KMO ze 106 moździerzami M120K (w tym dwa szkolne dla CSAiU) i 52 wozy dowodzenia AWD. Dostawa dwóch kolejnych, ostatnich z tytułu umowy z 22 maja 2020 r., zaplanowana jest na połowę i jesień tego roku.
Najprawdopodobniej dwa KMO, spośród 13, zostały w 2023 r. przekazane Siłom Zbrojnym Ukrainy i trafiły do 44. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej. Wbrew informacjom powielanym przez część mediów, jest to sprzęt pochodzący z zasobów SZ RP, przekazany w ramach polskiej pomocy wojskowej dla walczącej Ukrainy, a nie zamówiony przez władze Ukrainy na bazie umowy komercyjnej (do formalnego podpisania takowej dotąd nie doszło, pomimo deklaracji złożonych w kwietniu ub.r. w Warszawie przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego).
W toku produkcji seryjnej, w kolejnych partiach produkcyjnych, sukcesywnie wprowadzane były modyfikacje związane z uwagami i zaleceniami użytkowników. Dotyczyły one m.in. poprawy funkcjonalności, ergonomii i niezawodności sprzętu. W trakcie ośmiu lat produkcji seryjnej i eksploatacji systemu wieżowego zostało wdrożonych ponad 150 różnego rodzaju zmian i udogodnień. W związku z dostosowaniem moździerza do prowadzenia ognia nowymi typami amunicji produkowanymi bądź planowanymi do wdrożenia przez polski przemysł obronny, realizowana jest także modernizacja układu dosyłania amunicji. Umożliwia ona wykorzystanie w trybie automatycznego ładowania amunicji o długości do 830 mm, zaś w trybie ręcznym do 1000 mm.
Została ona wdrożona od moździerzy szóstego KMO (przekazany w lipcu 2019 r.) – M120K opuszczają HSW S.A. już ze zmodernizowanym układem dosyłania. 40 moździerzy wcześniej dostarczonych pięciu KMO poddawanych jest modernizacji w warunkach zakładowych, równolegle z produkcją nowych. Pierwszych osiem moździerzy skierowanych zostało do modernizacji w 2020 r., a prace na nich zrealizowano w 2021 r. Obecnie HSW S.A. finalizuje ten program, a planowany termin przekazania ostatnich pojazdów ze zmodernizowanym układem ładowania to koniec kwietnia 2024 r.
Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
