VISTA to dostosowany do nowej roli dwumiejscowy samolot F-16D Block 30 Peace Marble II ze zmodernizowaną awioniką Block 40.

Samoloty wojskowe w rękach sztucznej inteligencji.

Pod koniec ubiegłego roku w Siłach Powietrznych Stanów Zjednoczonych sztuczna inteligencja AI (Artificial Intelligence) była w stanie już zastąpić pilota samolotu. Wszystko to miało miejsce na pokładzie dobrze znanego i cenionego również w Polsce załogowego wielozadaniowego samolotu myśliwskiego F-16, który ze względu na zmiany w konfiguracji i dokonaniu na pokładzie wielu modyfikacji nosił tym razem oznaczenie samolotu eksperymentalnego X-62A VISTA (Variable In-Flight Simulation Test Aircraft). Te bardzo ważne dla wszystkich zainteresowanych próby w locie zostały przeprowadzone w dniach 1-16 grudnia 2022 r. Przedstawiciel producenta wykonywał wtedy loty pierwszym na świecie samolotem wykorzystującym zalety wynikające z zastosowania sztucznej inteligencji.

Pionierskie loty badawcze samolotu X-62A VISTA trwały w sumie ponad siedemnaście godzin. W tym czasie wykonano dwanaście lotów testowych. Te bardzo ważne dla przyszłości lotnictwa próby, przeprowadzono przy wsparciu Centrum Prób w Locie Sił Powietrznych (AFTC – Air Force Test Center), Laboratorium Badawczego Sił Powietrznych (AFRL – Air Force Reasearch Laboratory) oraz Agencji Zaawansowanych Projektów Badawczych Departamentu Obrony (DARPA – Defense Advanced Research Projects Agency).

Zgodnie z komunikatem prasowym 412. Skrzydła Doświadczalnego przedstawiciele AFRL AACO (Autonomous Air Combat Operations) i DARPA ACE (Air Combat Evolution) odpowiadali za loty testowe wykonywane z udziałem samolotu X-62A VISTA należącego do Szkoły Pilotów Doświadczalnych (TPS – Test Pilot School) Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Podczas prób samolot wykonywał manewry typowe dla myśliwca.

Od lat w wielu armiach świata ścierają się różne poglądy na temat wprowadzenia do działań bojowych lub nie sztucznej inteligencji. Zgodnie z jednym z nich należy zezwolić na zastosowanie sztucznej inteligencji, ale tylko do przetwarzania danych. Praktycznie wszyscy zgadzają się z koniecznością obecności sztucznej inteligencji w lotnictwie. Ilość informacji przesyłanych z szybko rosnącej liczby czujników na pokładzie jest już poza możliwością ludzkiego zrozumienia. W tej sytuacji należy sięgnąć po nowe rozwiązania i narzędzia służące do dużo szybszego przetwarzania tych mniej lub bardziej potrzebnych danych.

Największą grupę stanowią ci specjaliści, którzy decydują się nie tylko na analizę, ale także na ograniczone sterowanie bojowymi platformami powietrznymi z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Ograniczeniem jest pozostawienie w gestii człowieka decyzji o zaatakowaniu konkretnego celu. Wydaje się, że od tego modelu nie ma odwrotu. Szczególnie morskie bezzałogowe statki powietrzne patrolujące bezkresne połacie oceanów, czy w nie tak odległej przyszłości wielozadaniowe samoloty myśliwskie szóstej generacji wspólnie z bezzałogowymi współpracującymi samolotami bojowymi (CCA – Collaborative Combat Aircraft) bez bardzo szerokiej i uczącej się na bieżąco autonomii, nie będą miały większego znaczenia. W tego typu coraz częściej stosowanych w lotnictwie misjach rola człowieka jest coraz bardziej ograniczana z wielu wiadomych względów. Ponadto należy poważnie brać pod uwagę zmiany w środowiskach operacyjnych do jakich ostatnio dochodzi ze względu na zmianę kierunków strategicznych w ocenie zagrożeń występujących na świecie.

Samoloty wojskowe w rękach sztucznej inteligencji.

Ostatnią grupą wyrażającą swoje zdanie na temat przyszłości sztucznej inteligencji w lotnictwie są wojskowi którzy uważają, że nowoczesne statki powietrzne również muszą mieć moc decyzyjną w całej procedurze przeprowadzenia skutecznego ataku. Przekonują o tym, że potencjalni przeciwnicy nie będą mieli żadnych oporów przed wyborem właśnie takich rozwiązań, a każda sekunda na polu bitwy będzie mogła mieć decydujące znaczenie. Pozostawienie człowieka w pętli decyzyjnej drastycznie zmniejszy szansę, jeśli w ogóle nie uniemożliwi wygrania walki w starciu z takimi autonomicznymi latającymi robotami.

Bojowe bezzałogowe statki powietrzne typu CCA (Collaborative Combat Aircraft) mają działać w zespołach współpracujących z załogowymi odrzutowymi samolotami bojowymi szóstej generacji.

W każdym razie Amerykanie testują tego typu rozwiązanie od pewnego czasu, a w grudniu ubiegłego roku w Edwards AFB odbyła się przełomowa w tej dziedzinie próba, w której sztuczna inteligencja mogła przejąć pełną kontrolę nad specjalnie przygotowanym pod takim kątem myśliwcem F-16 i poprowadzić symulowaną walkę powietrzną. Należy zaznaczyć, że na razie na pokładzie tego eksperymentalnego samolotu byli jednak (na wszelki wypadek) obecni jeszcze tzw. „piloci bezpieczeństwa”. Za przeprowadzenie tego niezwykle ważnego przedsięwzięcia odpowiedzialne było 412. Skrzydło Doświadczalne USAF, a „koniem pociągowym” tego procesu był samolot X-62A VISTA. Podczas trwania prób wykonywano loty standardowe jak i z symulowanymi przeciwnikami. Departament Obrony nie ujawnił szczegółów, poinformował tylko, że loty testowe były ważnym krokiem w budowaniu zaawansowanych zdolności autonomicznych. Urzędnicy dodali, że całość prac realizowanych w tym zakresie została ostatnio gwałtownie przyspieszona.

Na X-62A VISTA testowano zamiennie dwa różne systemy sztucznej inteligencji. Pierwszy system to ACE (Air Combat Evolution) przygotowany przez specjalistów agencji DARPA, natomiast drugi system to AACO (Autonomous Air Combat Operations) opracowany przez laboratorium AFRL. Wniosek z tego sprawdzianu jest taki, że autonomiczny myśliwiec jest już obecnie zdolny do wykonywania złożonych misji bojowych.

Czytaj pełną wersję artykułu