Firmy Demarko S.A. i Jelcz Sp. z o.o. pod koniec kwietnia zorganizowały w Wojskowym Instytucie Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku pokaz nowych zestawów do transportu ciężkiego sprzętu wojskowego, wykorzystujących nowy system naczepy modułowej KBN, opracowanej przez Demarko, oraz militarne ciągniki siodłowe Jelcza w układach 8×8 i 6×6.

Nowe zestawy transportowe z naczepą KBN są propozycją dla Sił Zbrojnych RP mogącą uzupełnić obecnie eksploatowane zestawy do przewozu ciężkiego sprzętu Jak, o ładowności do 70 ton, dostarczone przez Demarko i Jelcza na mocy umowy z Inspektoratem Uzbrojenia z 29 maja 2019 r. Umowa przewidywała dostawę łącznie 23 zestawów składających się z ciągnika Jelcz 882.62 i wieloosiowej naczepy niskopodwoziowej ST775-20W (14 w ramach zamówienia bazowego i kolejnych dziewięciu w opcji, która została później potwierdzona), a także trzech ciągników bez naczep. Dostawy zamówionego sprzętu, opracowanego specjalnie na bazie wymagań programu Jak, zakończą się w tym roku.

W międzyczasie w resorcie obrony narodowej powstały także wymagania do kolejnego zestawu transportowego, tym razem pozwalającego przewozić ciężkie pojazdy i inny sprzęt wojskowy o masie co najmniej 60 ton, ale z ciągnikiem bez opancerzonej kabiny, określanego nieoficjalnie Jak 2. Partnerzy w programie Jak zaoferowali swoją propozycję także w tym programie, która w wielu aspektach przewyższa konkurencyjną, choćby z racji unifikacji ze sprzętem już znajdującym się w wyposażeniu Sił Zbrojnych RP. Owocna współpraca firm z Jelcza-Laskowic i Świętochłowic oraz Bytomia, gdzie ma swoją siedzibę oddział Military Vehicles spółki Demarko S.A., jest kontynuowana i z pewnością zaowocuje podpisaniem kolejnych umów. A te zapewne zawarte zostaną niebawem, biorąc pod uwagę znaczne potrzeby rozbudowujących się w szybkim tempie SZ RP w zakresie zestawów do transportu ciężkich pojazdów gąsienicowych po drogach publicznych i w lekkim terenie. Tym bardziej, że ponad rok eksploatacji zestawów Jak w Wojsku Polskim potwierdził ich wysokie walory użytkowe, a opinie ich bezpośrednich użytkowników – obecnych zresztą na pokazie w Sulejówku – są bardzo dobre.

W charakterze ciągnika naczepy ST-775-20W.M może zostać wykorzystany Jelcz 882.62 do zestawu Jak bądź lżejszych Jelcz 882.57 CSS (na zdjęciu), powstały w ramach programu Wisła. Oczywiście możliwe będzie zastosowanie także innych ciągników, w tym komercyjnych, o odpowiednich charakterystykach. Fot. Andrzej Kiński

Zasadniczym elementem nowej propozycji jest system naczepy modułowej KBN. Powstała ona w ramach projektu „Opracowanie prototypu specjalistycznej naczepy modułowej do przewozu czołgów, ciężkiego sprzętu gąsienicowego oraz pozostałego sprzętu i pojazdów wojskowych”, współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach konkursu INNOMOTO ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Inteligentny Rozwój 2014-2020.

Ideą modułowej naczepy KBN jest wykorzystanie uniwersalnej łabędziej szyi One-Hydra-Neck Technology, wyposażonej w hydrauliczny układ zmiany wysokości sprzęgu w zakresie od 1250 do 1650 mm oraz regulacji nacisku na siodło ciągnika. Na łabędzie szyi może zostać zamontowany generator hydrauliczno-prądotwórczy z agregatem o mocy 130 kW zapewniający zasilanie wciągarek hydraulicznych o uciągu po 24 T każda i innych elementów wyposażenia naczepy niezależnie od silnika ciągnika. Z łabędzią szyją łączony jest jeden z dwóch typów pokładów ładunkowych, umożliwiających elastyczne dopasowanie tworzonego zestawu do masy i typu przewożonego sprzętu. A zatem poprzez dołączenie pokładu z płaską platformą i siedmioma osiami uzyskujemy naczepę ST-775-20W.M o ładowności dopuszczalnej 70 000 kg przy masie własnej 27 100 kg (25 800 kg bez generatora) i naciskach na osie 7×12 000 kg oraz maksymalnym nacisku na siodło 20 000 kg. Taka ładowność umożliwi przewożenie nawet najcięższych wozów bojowych używanych w państwach NATO, w tym Siłach Zbrojnych RP, z czołgami podstawowymi M1A2 Abrams SEPv3 włącznie. Długość pokładu umożliwia także transport 40-stopowego kontenera. Pokład wyposażony został w dwusekcyjne najazdy, sterowane hydraulicznie lub ręcznie, których rozstaw można dostosować do przewożonego pojazdu.

W razie potrzeby transportu pojazdów i innych ładunków o mniejszej masie w ramach systemu KBN można skompletować pięcioosiową naczepę ST-555-20W.M. Do jej ciągnięcia może zostać wykorzystany np. ciągnik siodłowy Jelcz C662D.43, opracowany do współpracy z mostami towarzyszącymi Daglezja/Daglezja-S. Fot. Andrzej Kiński

Przednia i cztery tylne osie są skrętne za pomocą hydraulicznych układów wykonawczych. Sterowanie skrętem osi może być realizowane z kabiny ciągnika bądź z zewnątrz, za pomocą pilotów zdalnego sterowania ‒ podstawowego, umożliwiającego tylko kontrolę skrętu osi, bądź rozbudowanego, pozwalającego na zdalną kontrolę także procesu załadunku sprzętu za pomocą wciągarek. Układy zdalnego sterowania współpracują z jednostką centralną, odpowiedzialną za kontrolę wszystkich układów i automatykę naczepy, a także pracę wciągarek w trybie półautomatycznym, kontrolę błędów, obsługę wszystkich elementów wykonawczych, zaworów i czujników (w ramach dodatkowej funkcjonalności możliwe jest automatyczne ustawienie kół w położeniu do jazdy na wprost po zakończeniu procesu sterowania za pomocą pilota). W wyposażeniu opcjonalnym naczepy jest układ centralnego regulowania ciśnienia w oponach (dodatkowo 200 kg do masy własnej naczepy) i kamera cofania (plus 5 kg).

Do ciągnięcia naczepy ST-775-20W.M może zostać wykorzystany nie tylko ciężki ciągnik siodłowy Jelcz 882.62 z kabiną opancerzoną na poziomie 2/2a wg STANAG 4569A/B do zestawu Jak, ale także lżejszy ciągnik Jelcz 882.57 CSS, z kabiną opancerzoną na poziomie 1/1 wg STANAG 4569A/B, opracowany w ramach programu Wisła.

W uniwersalnej do naczep systemu KBN łabędziej szyi One-Hydra-Neck Technology może zostać zamontowany generator hydrauliczno-prądotwórczy z agregatem o mocy 130 kW zapewniający zasilanie wciągarek hydraulicznych o uciągu po 24 T każda. Na zdjęciu proces załadunku wozu bojowego na naczepę ST-555-20W.M, w tym przypadku czołgu T-72M, za pomocą wciągarek. Fot. Andrzej Kiński

Z uniwersalnym modułem łabędziej szyi można połączyć także pokład pięcioosiowy z obniżonymi sekcjami w częściach skrajnych. Taką naczepę, oznaczoną ST-555-20W.M, cechuje ładowność dopuszczalnej 50 000 kg przy masie własnej 22 800 kg (21 500 kg bez generatora) i naciski na osie 5×12 000 kg oraz maksymalny nacisk na siodło 20 000 kg. Taka ładowność umożliwia przewożenie większości typów wozów bojowych używanych w państwach NATO, w tym Siłach Zbrojnych RP, poza czołgami podstawowymi (rodziny Leopard 2, Abrams, Leclerc czy Challenger 2) i najcięższymi systemami artyleryjskimi (PzH2000). Obniżone sekcje pokładu w częściach skrajnych umożliwiają bezproblemowy przewóz sprzętu o większej wysokości – np. 155 mm armatohaubic samobieżnych Krab i K9, bez przekraczania skrajni drogowej, bowiem wysokość zestawu z ładunkiem nie przekracza wówczas 4 m. Jeśli transportowany jest ładunek lub sprzęt o mniejszej wysokości (np. kontenery, czołgi rodziny T-64/-72) w obniżeniach pokładu mocowane są specjalne wypełnienia, które pozwalają na uzyskanie płaskiej powierzchni pokładu.

Dzięki obniżonym w sekcjach skrajnych pokładowi naczepy ST-555-20W.M umożliwia ona przewóz np. 155 mm armatohaubic samobieżnych Krab czy K9 bez przekraczania skrajni drogowej. Przy naczepie ułożony jest moduł wypełnienia, pozwalający po zamontowaniu na uzyskanie płaskiej powierzchni pokładu ładunkowego. Fot. Andrzej Kiński

W przypadku pięcioosiowej naczepy ST-555-20W.M skrętne są dwie tylne osie. Inne cechy i wyposażenie opcjonalne jest analogiczne jak w przypadku naczepy ST-775-20W.M.

W zależności od potrzeb i masy przewożonego ładunku, do ciągnięcia naczepy ST-555-20W.M może zostać wykorzystany ciągnik siodłowy Jelcz C662D.43 z kabiną nieopancerzoną, opracowany z myślą o współpracy z mostami towarzyszącymi MS-20 Daglezja i MS-40 Daglezja-S. W jego przypadku masa maksymalna zestawu nie może jednak przekroczyć 48 000 kg, a więc pełne wykorzystanie zdolności transportowych możliwe byłoby np. z ciągnikiem Jelcz 882.57 CSS.