8 stycznia internetowy rosyjski dziennik Gazieta.Ru opublikował artykuł na temat zaplanowanych na ten rok największych rosyjskich ćwiczeń wojskowych. Najważniejszym z tych przedsięwzięć szkoleniowych będą manewry szczebla strategicznego pod kryptonimem „Zapad-2021”.

W 2021 r. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej planuje przeprowadzić ponad 4800 ćwiczeń i działań szkoleniowych o zróżnicowanej skali. Dla porównania w minionym roku było ich aż ponad 18 500, co oznaczało wzrost ćwiczeń ogólnowojskowych o 5% i międzynarodowych o 6% w porównaniu z rokiem poprzednim. Ćwiczeń stricte bojowych w ujęciu rocznym przeprowadzono w 2020 r. o 36% więcej. Jednak tak duża liczba ćwiczeń w 2020 r. wynikała z wliczenia w poczet działań szkoleniowych wszystkich dodatkowych akcji związanych z walką z pandemią COVID-19 z udziałem wojska.

W tym roku największy nacisk będzie położony na ćwiczenia kierowania i dowodzenia walką, w tym oddziaływania ogniowego i współpracy pomiędzy różnymi rodzajami wojsk i sił zbrojnych, zwiększania manewrowości i mobilności taktycznej pojedynczych oddziałów, jak i całych związków. W scenariuszach zaplanowanych ćwiczeń uwzględniono doświadczenia z najnowszych konfliktów i wojen, aby przetestować nowe metody walki. W ubiegłym roku z myślą o ćwiczeniach w obecnym, rosyjski resort obrony przygotował ok. 1200 polowych obozów szkoleniowych i przeprowadził 1700 zajęć instruktorsko-metodycznych. Poza tym przygotowano 2500 obiektów szkoleniowych i egzemplarzy sprzętu. Serwisowi poddano ok. 30 000 sztuk różnego wyposażenia poligonowego. Przygotowania w pierwszej kolejności objęły sprzęt i zapasy materiałowe potrzebne do ćwiczeń w warunkach zimowych.

Bombowce Su-34 podczas ćwiczeń „Kawkaz-2020”. Fot. MO FR

Najważniejszym wydarzeniem szkoleniowym będą wspólne rosyjsko-białoruskie ćwiczenia szczebla strategicznego „Zapad-2021”, które odbędą się na zachodnim kierunku działań, a rosyjski Zachodni Okręg Wojskowy będzie gospodarzem tych ćwiczeń. Niemniej ważna część „Zapadu-2021” rozegra się na pięciu białoruskich poligonach. Wspólne ćwiczenia sił zbrojnych obu państw mają pogłębić i usprawnić stopień ich interoperacyjności. „Zapad-2021” będą przeprowadzone we wrześniu, choć jak bywa w przypadku zakrojonych na tak szeroką skalę ćwiczeń, będą je poprzedzać wielomiesięczne indywidualne ćwiczenia poszczególnych oddziałów i związków, przygotowujące je do kulminacyjnego sprawdzianu, jakim będzie „Zapad-2021”. W artykule cytowane są słowa prezydenta FR Władimira Putina, że podczas „Zapadu-2021” będą testowane nowe systemy zautomatyzowanego dowodzenia wykorzystujące sztuczną inteligencję do dowodzenia wojskami bez ludzkiej ingerencji (najprawdopodobniej pierwszy raz użyte na szeroką skalę podczas ćwiczeń w 2018 lub 2019 r.), systemy robotyczne i bezzałogowe.

Wskazano też najważniejsze cele szkoleniowe, jakie w ramach „Zapadu-2021” i w całym roku mają przećwiczyć poszczególne rodzaje rosyjskich sił zbrojnych. Pisząc w skrócie, dla Wojsk Lądowych będzie to użycie nowych wzorów uzbrojenia, systemów dowodzenia, maszyn bezzałogowych. W przypadku Sił Powietrzno-Kosmicznych działania lotnictwa strategicznego i transportowego (tankowanie w powietrzu, przygodne operowanie z nieznanych/nowych lotnisk bez względu na porę doby), a ich Wojska Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwrakietowej będą ćwiczyć wykrywanie ataku pociskami balistycznymi (razem z Wojskami Kosmicznymi, którym przydzielono szereg zadań związanych z możliwościami wojskowych satelitów), obronę przeciwrakietową Moskwy i centralnego rejonu przemysłowego.

Marynarka Wojenna FR będzie kontynuować dotychczasowe kierunki szkolenia, zwiększy się intensywność ćwiczeń Lotnictwa Morskiego WMF. W 2021 r. rosyjskie okręty po raz pierwszy od 10 lat (poprzednio były to ćwiczenia „Bold Monarch” w 2011 r.) wezmą udział w manewrach razem z okrętami NATO (US Navy, Royal Navy i Türk Deniz Kuvvetleri), a to przy okazji morskich ćwiczeń „AMAN-2021”, których gospodarzem będzie Pakistan. W operacji tej wezmą też udział okręty Chin, Japonii, Filipin, Malezji, Sri Lanki i Indonezji.

Wysokie tempo szkolenia mają utrzymać Rakietowe Wojska Strategicznego Przeznaczenia, które tylko w pierwszej połowie 2021 r. przeprowadzą 200 ćwiczeń o różnej skali. Podobnie wysoką aktywność szkoleniową mają wykazać Wojska Powietrzno-Desantowe, które przeprowadzą 2600 ćwiczeń ogniowych na poziomie drużyn (~1800), plutonów (~550) i kompanii (~150). 30 z nich będzie międzynarodowych (dwustronnych). Zaplanowano przeprowadzenie czterech ćwiczeń desantowania na poziomie pułku. Łącznie Wojska Powietrzno-Desantowe wezmą udział w 50 szkoleniach o charakterze międzynarodowym, w tym siedmiu z wojskami, z czego najważniejszym będzie „Zapad-2021”.

Lista ogłoszonych ćwiczeń międzynarodowych (angażujących przede wszystkim Wojska Lądowe FR) obejmuje: „Nieruszymoje bratstwo-2021” i „Rubież-2021” (oba w ramach Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym), „Mirnaja missija-2021” (antyterrorystyczne ćwiczenia państw Szanghajskiej Organizacji Współpracy, przeniesione z powodu pandemii z 2020 r.), „Drużba-2021” (rosyjsko-pakistańskie), „Indra-2021” (rosyjsko-indyjskie), „Łaros-2021” (rosyjsko-laotańskie) i „Sielenga-2021” (rosyjsko-mongolskie). Poza tym rosyjskie wojska lądowe wezmą udział w dwustronnych ćwiczeniach rosyjsko-algierskich i rosyjsko-lankijskich. W większości są to cykliczne ćwiczenia z tradycyjnymi partnerami politycznymi Rosji i zarazem importerami rosyjskiego uzbrojenia.

Spadochroniarze WDW podczas ćwiczeń „Wostok-2018”. Fot. MO FR

Jeżeli chodzi o koncepcję rosyjskich ćwiczeń szczebla strategicznego, to odbywają się raz w roku. Za każdym razem „gospodarzem” jest inny okręg wojskowy: Zachodni („Zapad”), Południowy („Kawkaz”), Centralny („Centr”) i Wschodni („Wostok”). I tak w 2020 r. przeprowadzono ćwiczenia „Kawkaz-2020”, w 2019 r. „Centr-2019”, rok wcześniej „Wostok-2018”. A w 2017 r. poprzednie ćwiczenia z serii „Zapad”. Biorąc pod uwagę, jakie emocje wówczas wzbudziły (czy też choćby zeszłoroczne, znacznie mniejsze rosyjsko-białoruskie „Sławianskoje bratstwo-2020”) wśród różnych polskich „analityków”, można domyślać się, co będzie działo się w tym roku. Duża dawka – jak to kiedyś mówiła młodzież – „LOL contentu” gwarantowana. Pewnie hasłem przewodnim „analiz” będzie „inwazja Białorusi”, czyli „wejdą i nie wyjdą” itd.

Śmigłowce Z-10 i Mi-171Sz Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej uczestniczące w ćwiczeniach „Centr-2019”. Fot. MO FR

Dotąd takowego szkoleniowego zwyczaju nie doczekał się najmłodszy okręg wojskowy – Połączone Dowództwo Strategiczne „Flota Północna” (samo dowództwo utworzone 1 grudnia 2014 r.), któremu z 1 stycznia 2021 r. nadano status oddzielnego okręgu wojskowego, przejściowo nazywanego Północnym Okręgiem Wojskowym. Rosyjskie media nigdy nie wspominały o pomyśle przeprowadzania ćwiczeń strategicznych „Siewier”, a Flota Północna WMF na ogół uczestniczy w ćwiczeniach „Zapad”.

Bez względu na kierunek ćwiczeń strategicznych, w różnym stopniu zawsze uczestniczą w nich siły wszystkich rosyjskich rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk, czyli WKS (w tym Wojska PWO-PRO), WMF, RWSN, WDW i SSO, niekoniecznie wyłącznie na obszarze zasadniczych ćwiczeń.