26 września 2019 roku w Turku podpisano długo wyczekiwaną umowę na budowę czterech korwet wielozadaniowych typu Pohjanmaa, których projekt powstał w ramach Laivue 2020, jednego z dwóch programów zbrojeniowych (kolejnym jest HX – Hävittäjähanke dotyczący następcy samolotów wielozadaniowych F/A-18C Hornet) o znaczeniu strategicznym dla obronności Finlandii.
Siły Morskie Finlandii (Merivoimat) w ciągu najbliższych pięciu lat planują wycofać ze służby znaczną część swoich sił okrętowych. Spowodowane jest to zbliżającym się okresem docelowej eksploatacji okrętów ustalonym na 30 lat (z jednym remontem kapitalnym i modernizacją MLU, Midlife Upgrade). Poza wycofanym ze służby pod koniec 2013 r. stawiaczem min Pohjanmaa (w służbie od 1979 r., gruntownie zmodernizowany w latach 1996-1998), który nie został zastąpiony nowszą jednostką, zapowiedziano opuszczenie bander na dwóch młodszych jednostkach tek klasy typu Hämeenmaa (Hämeenmaa i Uusimaa, w sł. od 1992 r., gruntownie zmodernizowane w latach 2006-2008) a także czterech przekazanych flocie w latach 1990-1992, a zmodernizowanych w pomiędzy 2010 a 2013 r., okrętach rakietowych typu Rauma (Rauma, Raahe, Porvoo, Naantali). Począwszy od drugiej połowy drugiej dekady tego stulecia, przez kolejne co najmniej trzy dekady, rdzeń Merivoimatu mają tworzyć: cztery korwety typu Pohjanmaa, cztery zmodernizowane okręty rakietowe typu Hamina (właśnie trwa ich MLU), trzy również zmodernizowane małe stawiacze min typu Pansio i trzy niszczyciele min typu Katanpää.
Szczegóły zarówno programu Laivue 2020 (Dywizjon na lata 20’ste) jak i samych okrętów zostały opisane w artykule „Laivue 2020, czyli Miecznik po fińsku” w numerze 12/2019 magazynu Wojsko i Technika. Niestety w chwili zamknięcia tamtego artykułu część informacji o planowanym wyposażeniu była albo niekompletna, albo niejasna. Stąd w tym miejscu postaramy się uzupełnić brakujące dane w oparciu o podpisane w ostatnim czasie, kolejne kontrakty w ramach programu Laivue 2020.
Fiński program modernizacji marynarki wojennej
Na początku jednak warto przypomnieć co ważniejsze kwestie związane z tym sztandarowym dla Fińskich Sił Morskich programie zbrojeniowym. Program Laivue 2020 opracowano w celu pozyskania czterech uniwersalnych okrętów, mogących zastąpić aż siedem wspomnianych jednostek różnych klas i typów. Pierwsze prace studyjne, jeszcze pod nazwą MTA 2020 (Monitoimialus 2020, okręt wielozadaniowy na lata 20.) rozpoczęto już ponad dekadę temu, w 2008 r. Po analizach różnych, czasem bardzo odmiennych, koncepcji zarówno klas, jak i ich możliwości, specjaliści z Merivoimatu zdecydowali, że najlepiej założone wymagania spełni wielozadaniowa korweta, której wyporność oszacowano pierwotnie na około 2000, później nawet 3500 t. Ostatecznie wyporność pełna wyniesie ok. 3900 t, co jak na „standardy”, do których przyzwyczaiły nas siły morskie Finlandii, jest bardzo dużą wartością. Dla Merivoimatu to znaczący skok naprzód, skok, który wielokrotnie był krytykowany (skąd my to znamy?). Po wcieleniu do służby w 2024 r., prototypowa Pohjanmaa stanie się największym okrętem, jaki kiedykolwiek nosił białą banderę z niebieskim krzyżem. Dotychczas rekord ten należał do dwóch pancerników obrony wybrzeża Väinämöinen (w sł. 1932-1947), które co prawda wypierały tyle samo, ale były krótsze aż o 22 m.
Oficjalnie Laivue 2020 zainicjowano 25 września 2015 r. decyzją nr 494/30.00.03/2015 ministra obrony Jussi Niinistö. Zgodnie z wypracowaną podczas prac studyjnych koncepcją program postanowiono realizować dwutorowo. Opracowanie projektu, budowę platform i ich końcową integrację powierzono prywatnej stoczni Rauma Marine Constructions Oy (RMC) z Raumy, która zdecydowała się wejść w kooperację z silnym partnerem, doświadczoną w kwestiach wojskowych spółką Patria Oy. Stocznia ta powstała 27 marca 2014 r. na bazie zlikwidowanej na początku 2014 r. STX Finland (dawniej Rauman Telakka). Wyposażenie elektroniczne oraz uzbrojenie (poza niektórymi wyjątkami o czym w dalszej części) dostarczą z kolei zagraniczni partnerzy. We wrześniu 2016 r. Dowództwo Logistyczne Fińskich Sił Zbrojnych (Puolustusvoimien logistiikkalaitos, PVLOGL) podpisało z RMC list intencyjny (LoI) w celu sprawdzenia możliwości budowy tak zaawansowanych jednostek w stoczni krajowej. Pod koniec tego samego roku PVLOGL rozesłało zapytanie o dostawę systemu dowodzenia aż do 12 zagranicznych firm, z których osiem wyraziło swoje zainteresowanie, a do dalszego postępowania wybrano trzy: Atlas Elektronik GmbH (z systemem ANCS), Lockheed Martin Canada Inc. (CMS 330) i Saab Group AB (9LV Mk4). W kolejnym roku rozesłano do nich szczegółowe zapytania o oferty (LoR). Po ostatecznej analizie, w kwietniu bieżącego roku zdecydowano się wybrać ofertę koncernu szwedzkiego.
Szwedzki Saab - strategiczny partner w programie Laivue 2020
W kwietniu 2017 r. po zakończonej sukcesem weryfikacji możliwości konstrukcyjnych stoczni RMC, podpisano umowę o wartości 7,5 mln EUR na zaprojektowanie nowych okrętów. List intencyjny w sprawie budowy czterech okrętów o wartości 1,232 mld EUR podpisano z kolei w październiku 2018 r.. Z kwoty tej dla dwóch głównych partnerów tj. stoczni RMC i Saab Group przypaść miało odpowiednio 647,6 i 412 mln EUR. W 2019 r. koszty programu wzrosły o 93,48 mln EUR, osiągając wartość 1325,48 mln. Co ciekawe, w kwocie tej ujęto także rezerwę w wysokości 22 mln EUR na tzw. niespodziewane wydatki. 19 września bieżącego roku na sesji plenarnej fiński parlament (Suomen Eduskunta) autoryzował program i zobowiązał Dowództwo Logistyczne do zawarcia stosownych umów. Jak już wspomniano szwedzki koncern stał się drugim najważniejszym partnerem w opisywanym programie, na mocy podpisanej umowy odpowiedzialny będzie za dostawę najważniejszych systemów do których poza systemem dowodzenia 9LV w najnowszej odmianie Mk4 z konsolami MFC (zaopatrzonymi w wielkoformatowe panele LCD o przekątnej 30") zaliczyć należy: maszt zintegrowany SLIM (Saab Integrated Lightweight Mast) integrujący większość anten najważniejszych systemów elektronicznych w tym cztery panele antenowe o wymiarach 2×1 m, pracującego w paśmie E/F (dawniej S) trójwspółrzędnego systemu radiolokacyjnego Sea Giraffe 4A FF (Fixed Face) oraz umieszczona w stożku powyżej anten ścianowych, pojedyncza obrotowa antena pracującego w paśmie I (X), również trójwspółrzędnego, radaru Sea Giraffe 1X. Cechą wspólną obu „żyraf” są anteny z aktywnym skanowaniem elektronicznym AESA (Active Electronically Scanned Array), zbudowane w postaci paneli zawierających półprzewodnikowe moduły nadawczo-odbiorcze TRM (Transceiver – Receiver Modules) sygnałów sondujących, wyprodukowane w technologii azotku galu (GaN). Na maszcie SLIM zainstalowane zostaną także cztery czujniki systemu ostrzegającego o opromieniowaniu laserem Saab NLWS (Naval Laser Warning System). Szwedzki koncern dostarczy także uzbrojenie przeznaczone do zwalczania zagrożenia ze strony zanurzonych okrętów podwodnych. Będą to 400 mm torpedy lekkie nowej generacji typu Torpedsystem 47 (Tp 47). Dla Merivoimat jest to nowość gdyż opisywane jednostki będą drugimi w powojennej historii Finlandii uzbrojonymi w tego typu oręż, a pierwszymi od podstaw zbudowanymi z tą możliwością. Dla tego skandynawskiego państwa jest to znaczący skok naprzód w kwestii możliwości zwalczania zanurzonych okrętów podwodnych. Dotychczas bowiem zgodnie z podpisanym 10 lutego 1947 r. traktatem pokojowym, znanym jako pokój paryski, a mówiąc konkretniej z artykułem 17. tejże umowy, Finlandii zakazano projektowania, produkcji i posiadania różnego rodzaju uzbrojenia, w tym torped i min wyposażonych w zapalniki niekontaktowe. Warunki tego niezbyt dla Finlandii korzystnego porozumienia, zostały wstępnie złagodzone w 1960 r. i całkowicie unieważnione wraz z rozpadem ZSRR. Finowie wybierając ten nowy dla siebie wzór uzbrojenia, zdecydowali się na dołączenie do realizowanego obecnie w Szwecji programu rozwoju. Szwedzki koncern dostarczy też nowoczesny, zintegrowany system łączności wewnętrznej i zewnętrznej TactiCall.
Udział koncernu Kongsberg
Innym skandynawskim koncernem zaangażowanym w pracę nad nowymi korwetami dla Finlandii jest norweski koncern Kongsberg, który dostarczy dwa systemy hydrolokacyjne. Co ciekawe jeszcze na etapie składania do druku wspomnianego powyżej artykułu, strona fińska informowała, że wyposażenie hydrolokacyjne zostanie, w celu oszczędności, odzyskane z przeznaczonych do wycofania kutrów rakietowych typu Rauma. Ostatecznie jednak tak się nie stanie i nowe jednostki otrzymają fabrycznie nowe systemy. Stosowną umowę o wartości 100 mln NOK podpisano 15 kwietnia 2020 r. i na jej mocy Kongsberg dostarczy: aktywno–pasywny, kadłubowy, sonar t. SS2030. Dzięki wykorzystaniu 384 elementów nadawczo–odbiorczych jest on w stanie wykrywać nie tylko duże obiekty podwodne jak okręty podwodne, ale i zbliżające się torpedy oraz przeszkody podwodne. Pracuje na częstotliwości 20–30 kHz i legitymuje się zasięgiem pracy od 10 do 16 000 m. Jego uzupełnieniem będzie opuszczany (nie holowany - VDS) sonar t. SD9500, który dzięki wykorzystaniu 1024 elementów nadawczo–odbiorczych zapewni możliwość wykrywania także nurków, w tym tych korzystających z aparatów tlenowych o zamkniętym obiegu. Pracuje on na częstotliwości 70–110 kHz i zapewnia możliwość detekcji celów w odległości do 5 000 m. Długość zastosowanej kabloliny umożliwia opuszczenie zespołu antenowego na głębokość do 150 m.
Napęd fińskich Mieczników
Znaczący dla całego programu był październik br., kiedy to ujawniono informację w sprawie jednego z najważniejszych kontraktów a dotyczącego dostawy komponentów układu napędowego. Dotychczas wiadomo było bowiem jedynie, że napęd zostanie skonfigurowany w układzie CODELAG (Combined Diesel Electric and Gas turbine), a ruch postępowy zapewnią specjalnie opracowane przez Aker Arctic Technology Oy (AAT) śruby o skoku zmiennym (stosowną umowę na ich opracowanie oraz integrację, wraz z wałami napędowymi, podpisano 26 września 2019 r.i opiewała ona na kwotę 27 mln EUR). Brakowało jednak konkretnych umów. Te podpisano 15 października z koncernem MAN Energy Solutions oraz GE Marine i dotyczą dostaw łącznie 16 zespołów prądotwórczych MAN 175D z silnikami 12V175D-MEL o mocy po 1920 kW (na każdym okręcie instalowane będą po cztery tego typu zespoły o łącznej mocy 7680 kW), oraz czterech turbin gazowych (po jednej na okręt) GE LM2500 (o mocy 25060 kW) wraz z całym niezbędnym wyposażeniem (magistrale paliwowe i powietrzne oraz systemy przeciwpożarowe i kontrolne). Wytworzona przez zespoły prądotwórcze energia elektryczna zasilać będzie dwa umieszczone na wałach napędowych szybkoobrotowe silniki elektryczne Renk AED (Advanced Electric Drive). Będą one wykorzystywane do uzyskania i utrzymania prędkości marszowej, podczas gdy w przypadku konieczności uzyskania prędkości maksymalnej (oficjalnie +26 w.) zasprzęglona zostanie turbina gazowa, która poprzez krzyżową przekładnię zbiorczo-redukcyjną również dostarczoną przez firmę Renk AG, przekaże moc na oba wały jednocześnie. Wartość umów dotyczących komponentów układu napędowego opiewa na kwotę 100 mln EUR.
Początek budowy - w 2022 roku
Według przyjętego wówczas harmonogramu, do 2021 r. potrwać mają wszystkie prace związane z projektowaniem okrętów i przygotowaniem zakładu do realizacji przedsięwzięcia (w tym m.in. budowa dachu nad suchym dokiem, gdzie powstawać będą opisywane jednostki). Budowa prototypowej jednostki ruszyć ma w 2022, a do końca 2028 r. zdolność bojową uzyskać ma cały nowy dywizjon.
Podobne z tej kategorii:
Pełna wersja artykułu
