W lutym 2021 r. wstępną gotowość operacyjną (IOC) osiągnęła jednostka bezzałgowych statków powietrznych wchodzących w skład systemu NATO AGS.

Program sojuszniczego systemu obserwacji obiektów naziemnych z powietrza NATO Alliance Ground Surveillance, umożliwiający sprawne zbieranie, analizę i dystrybucję informacji w czasie rzeczywistym, skutkować będzie istotnym zwiększeniem świadomości sytuacyjnej państw NATO. Polska będzie nie tylko użytkownikiem tego systemu, ale jest także jednym z 15 państw partnerskich tego przedsięwzięcia, stąd placówki naukowo-badawcze i zakłady przemysłowe z naszego kraju zostały włączone w realizację projektów związanych z opracowaniem jego elementów. Jesienią ubiegłego roku warszawska spółka PIT-RADWAR, która realizuje projekt AGS CSOP, mający zapewnić kluczową funkcjonalność NATO AGS, pomyślnie zakończyła trzeci etap projektu, i przystąpiła do realizacji czwartego, zamykającego całą pracę.

Polska brała udział w pracach nad NATO

Alliance Ground Surveillance (NATO AGS) od 2002 r., gdy na szczycie w Pradze państwa członkowskie Sojuszu zaakceptowały inicjatywę jego budowy. 16 kwietnia 2004 r., wraz z podpisaniem przez narodowych dyrektorów uzbrojenia wszystkich ówczesnych państw NATO, rozpoczęła się formalnie budowa systemu. W 2009 r., motywując to względami finansowymi, ówczesne kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, w obliczu konieczności złożenia podpisu pod porozumieniem wykonawczym AGS Program Memorandum of Understanding (AGS PMOU), podjęło decyzję o wycofaniu się z programu. Po kilku latach, w październiku 2012 r., ogłoszono deklarację powrotu do niego, a formalnie stało się to w 2014 r. (podpisanie PMOU 2 kwietnia, zatwierdzenie 16 czerwca). Polska zadeklarowała wówczas udział finansowy w NATO AGS na poziomie 4,5% ówcześnie szacowanych kosztów, a więc 71 mln EUR.

Wyposażenie powstałe w związku z realizowanym w PIT-RADWAR projekcie zostanie rozmieszczone w obiektach Centrum Szkolenia Sił Połączonych NATO (Joint Force Training Centre).

PIT-RADWAR w NATO AGS

Jeszcze w 2013 r. wznowione zostały rozmowy z nadzorującą realizację programu, specjalnie powołaną w tym celu, agencją NATO Alliance Ground Surveillance Management Agency (NAGSMA) i z głównym wykonawcą programu NATO AGS, firmą Northrop Grumman ISS International Inc. (NGISSII), dotyczące udziału polskich podmiotów badawczych i przemysłowych w budowie systemu. Warunki członkostwa w NATO AGS zapewniają przemysłowi kraju biorącego udział w programie realizację pakietu prac, które zapewnić mogą częściową kompensatę wkładu finansowego poniesionego przez stronę. Wynikiem analizy rynku przez NGISSII i NAGSMA było opublikowanie we wrześniu 2013 r. pełnego studium uczestnictwa przemysłu polskiego w programie AGS. Studium to w sposób szczegółowy opisywało obszary zdolności polskich podmiotów w propozycji NGISSII dla NAGSMA realizacji konkretnych projektów. Następstwem przeprowadzonych zewnętrznych analiz rynku i studium uczestnictwa przemysłu polskiego w programie NATO AGS było podjęcie bliskiej współpracy z NGISSII. Jednym z kilku polskich podmiotów przemysłowych, które rozpoczęły rozmowy z NAGSMA na temat możliwości realizacji projektów związanych z budową NATO AGS był, należący do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., PIT-RADWAR S.A. Firma została także wybrana jako główny przedstawiciel polskiego przemysłu obronnego do współpracy z NGISSII. Konsekwencją było złożenie w lutym 2015 r. przez polski przemysł, pod przewodnictwem PIT-RADWAR S.A., oferty realizacji projektów związanych z budową systemu NATO AGS.

Propozycja PIT-RADWAR S.A., dotycząca projektu CSOP/Backup SMARF, wpłynęła do agencji nadzorującej program w grudniu 2016 r. Kompetencje polskiej firmy oceniono pozytywnie i 17 października 2017 r. podpisano umowę NAGSMA-CON-0023 pomiędzy NATO Alliance Ground Surveillance Management Organisation (NAGSMO), reprezentującą agencję NAGSMA, i PIT-RADWAR S.A., dotyczącą realizacji projektu AGS Core Software-Only Pack (CSOP). W jej ramach polska firma podjęła się zaprojektowania i wykonania dostępu do danych rozpoznawczych uzyskanych przez system AGS dla jego użytkowników, a więc wszystkich państw należących do Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Projekt realizowany przez PIT-RADWAR zapewnić ma kluczową funkcjonalność dla NATO AGS. Dzięki AGS CSOP użytkownicy systemu uzyskają możliwość dostępu do informacji rozpoznawczych zebranych przez systemy współpracujące z NATO AGS, w tym bezzałogowe statki powietrzne. Użytkownicy „taktyczni”, znajdujący się np. w rejonach konfliktu, będą mogli w czasie rzeczywistym wykorzystać mobilną stację naziemną (Mobile General Ground Station, MGGS) i przewoźną stację naziemną (Transportable General Ground Station, TGGS), które znajdować się będą w głównej bazie NATO AGS w Sigonella niedaleko Katanii na Sycylii we Włoszech (MGGS) i w strefie działań (TGGS). Natomiast główną zaletą AGS CSOP będzie możliwość wykorzystania wszystkich danych uzyskanych przez system AGS, zgromadzonych w głównej bazie danych SMARF (System Master Archival/Retrieval Facility), przez operatorów i analityków, znajdujących się poza środowiskiem operacyjnym AGS i którzy nie mają bezpośredniego dostępu do funkcjonalności AGS Core Systems. Typowym przykładem takich użytkowników są np. oficerowie łącznikowi z połączonych dowództw, komponentów dowodzenia i dowództw NATO lub narodowych dowództw sił zbrojnych. AGS CSOP ma zapewnić wszystkim uprawnionym użytkownikom: zdalne wykorzystanie w dowolnym momencie danych gromadzonych przez system AGS dotyczących celów naziemnych, aby mogli skorzystać z nich zgodnie z własnymi potrzebami, uzyskania wspólnej świadomości sytuacyjnej, a także opracowywanie nowych produktów na bazie istniejących informacji (fuzja danych) i współdzielenie uzyskanych w ten sposób analiz.

Pakiet oprogramowania AGS CSOP składać się ma z trzech głównych elementów: AGS CSOP Server, AGS CSOP Client i Backup SMARF. Oprogramowanie CSOP Client zapewni zobrazowanie danych z AGS na przenośnym sprzęcie komputerowym. Oprogramowanie CSOP Server zapewni funkcje administracyjne i możliwość bezpiecznego korzystania z oprogramowania klienckiego. W skład systemu będzie wchodziło również oprogramowanie Backup SMARF, które będzie zreplikowaną główną bazą danych AGS SMARF o pojemności rzędu 3000 TB, a której zadaniem będzie gromadzenie informacji dla użytkowników CSOP Client. Oprogramowanie CSOP Server wraz z Backup SMARF pełnić będzie funkcję serwera w stosunku do użytkowników korzystających z oprogramowania CSOP Client. W ramach swojej funkcjonalności nie poprzestanie ono na zadaniu odczytu zapisanych informacji, ale umożliwi także zapisywanie w systemie CSOP nowych produktów ISR stworzonych przez użytkowników systemu z użyciem analitycznych funkcji oprogramowania CSOP Client. Produkty te będą mogły być udostępniane innym użytkownikom systemu AGS. Baza danych SMARF umożliwi przechowywanie i udostępnianie informacji nie tylko przy użyciu istniejących oraz przyjętych standardów w postaci STANAG-ów, ale także informacji niestandaryzowanych. Oznacza to, że w zasadzie każdy plik, w dowolnym formacie, uznany za istotny z punktu widzenia użytkowników, będzie mógł być umieszczony w bazie danych i potraktowany jako informacja użyteczna.

Realizacja projektu AGS CSOP została podzielona na cztery etapy. W pierwszym dokonano m.in. analizy wymagań dla sprzętu i oprogramowania. W drugim przygotowano projekt systemu, opracowano kolejne wersje oprogramowania oraz zaprojektowano i wykonano CSOP Lab, który posłuży jako stanowisko testowe sprzętu i oprogramowania przewidzianego w lokalizacji docelowej. Ten etap zakończono w PIT-RADWAR pod koniec 2019 r. W przyszłości CSOP Lab zostanie wykorzystany do aktualizacji i testowania nowych wersji oprogramowania CSOP.