Publiczna sieć informacyjna Australian Broadcasting Corporation podała, że w trakcie spotkania w Paryżu premiera Związku Australijskiego Scotta Morrisona z prezydentem Republiki Francuskiej Emmanuelem Macronem, ten pierwszy „ostrzegł rozmówcę, że przebieg programu okrętów podwodnych Attack wzbudził jego niezadowolenie”.

W odpowiedzi Macron zapewnił Morrisona o zaangażowaniu Paryża w umowę dotyczącą okrętów podwodnych dla Royal Australian Navy i zapewnił przestrzeganie terminów. W istocie problemy są bardzo poważne, o czym australijscy dziennikarze informowali już na początku tego roku. Wśród doniesień pojawiła się nawet groźba zerwania umowy przez Canberrę. W związku z zaistniałą sytuacją, w marcu do Australii udał się Pierre Éric Pommellet, prezes zarządu państwowej grupy stoczniowej Naval Group, która jest głównym wykonawcą programu Attack (Sea 1000), z misją ratowania sytuacji. Czerwcowa deklaracja premiera Morrisona wskazuje, że do stanu optymalnego jest daleko...

W ślad za nią, jeszcze w trakcie paryskiej wizyty, Morrison oświadczył, że oczekuje, iż Naval Group przedstawi do końca września tego roku skorygowane, akceptowalne koszty następnej fazy programu przyszłych okrętów podwodnych typu Attack. Obecny problem z omawianym programem dotyczy sporów kontraktowych między Naval Group a australijskim Departamentem Obrony o przewidywany koszt prac projektowych, począwszy od kontraktu na projekt wstępny okrętu podpisanego w marcu 2019 roku, aż do przeglądu projektu zaplanowanego na maj 2023 roku. Nieoficjalnie mówi się, że żądania Francuzów przewyższają o połowę szacunki Departamentu Obrony wynoszące 2,5-3 mld AUD.

Program Attack, to nie tylko problemy natury finansowej. Trapią go również opóźnienia w stosunku do pierwotnego harmonogramu, jak też spory dotyczące poziomu udziału w przedsięwzięciu przemysłu australijskiego.

Kontrakt stulecia

Przypomnijmy, że program Attack dotyczy pozyskania dla Royal Australian Navy 12 konwencjonalnych wielozadaniowych okrętów podwodnych (formalnie klasyfikowanych jako rakietowe - SSG, Submarine, Attack, Guided Missile). 26 kwietnia 2016 roku rząd w Canberze ogłosił, że DCNS (dziś Naval Group) w wyniku konkurencyjnego procesu oceny został wybrany preferowanym partnerem zagranicznym do zaprojektowania okrętów. Francuzi pokonali niemiecki holding stoczniowy thyssenkrupp Marine Systems i japoński koncern Mitsubishi Heavy Industries. Wcześniej z wyścigu wypadły hiszpańska Navantia i szwedzi Saab Kockums.

Projekt jednostek Attack bazuje na Shortfin Barracuda Block 1A, będącym z kolei - w pewnym uproszczeniu - konwencjonalną odmianą jednostek typu Suffren (Barracuda) z napędem jądrowym, produkowanych dla francuskiej Marine nationale. 13 grudnia 2018 roku, dowódca Royal Australian Navy, wadm. Mike Noonan ogłosił, że przyszłe australijskie okręty podwodne będą znane jako typ Attack. 11 lutego 2019 roku w Canberze, rząd ratyfikował umowę o partnerstwie strategicznym z Naval Group, w ramach której zostanie zaprojektowanych i zbudowanych 12 jednostek. Zakładem wiodącym będzie stocznia ASC w Osborne Naval Shipyard w Australii Południowej. Szacowana wartość programu obejmująca fazę projektową, produkcyjną i koszty eksploatacji wynosi zawrotne 89 mld AUD (ok. 257 mld PLN)! W 2016 roku była jeszcze mowa o „jedynie” 60 mld. Jest to najdroższy i najbardziej złożony program obronny w historii Australii. Budowa prototypu, przyszłego HMAS Attack, powinna rozpocząć się w patach 2025/2026.

Według obecnego, ale niepewnego, harmonogramu okręty typu Attack mają wchodzić do służby od początku lat 30., zaś budowa kolejnych jednostek serii będzie rozciągnięta na lata 40. i początek 50.! Mają one zastąpić sześć eksploatowanych dziś przez RAN okrętów typu Collins, bazujących na projekcie szwedzkiej stoczni Kockums (obecnie Saab Kockums). Jednak opóźnienia i perturbacje programu Attack zmusiły Canberrę do kolejnej modernizacji niezbyt udanych i kłopotliwych w eksploatacji Collinsów.

Collinsy posłużą dłużej

Sześć okrętów typu Collins (też klasyfikowanych jako SSG) rozpoczęło kampanię w latach 1996-2003. Jednak od początku jednostki trapiły problemy techniczne, dotykające najbardziej newralgicznych, z punktu widzenia okrętu podwodnego, podzespołów: kadłuba mocnego, napędu, masztów, sygnatury akustycznej, systemu zarządzania walką. To właśnie te okręty będą musiały posłużyć do drugiej połowy lat 30., kiedy pojawią się pierwsze typu Attack.

Cztery z sześciu Collinsów. Całą serią musi posłużyć dłużej, niż planowano. Jest to efekt opóźnień programu Attack. Przygotowywana jest modernizacja tych okrętów. Fot. RAN

W ostatnich dniach australijski minister obrony Peter Dutton potwierdził, że wszystkie sześć Collinsów zostanie poddanych poważnym zabiegom LOTE (life-of-type extensions, pol. wydłużenie okresu eksploatacji), aby uniknąć luki w zdolnościach do działań RAN pod wodą, przed oczekiwanym wejściem do służby pierwszego z Attaków. To dokładnie scenariusz, którego nie potrafili lub nie chcieli uniknąć polscy politycy, skazując siły podwodne Marynarki Wojennej RP na niechlubną zapaść.

Obecnie trwają prace nad stworzeniem szczegółowego planu LOTE dla Collinsów. Niemniej już w grudniu ubiegłego roku zakontraktowano w spółce Thales Australia nowe systemy hydrolokacyjne do wspomnianych okrętów. Dwie umowy o łącznej wartości 23,7 mln AUD obejmują zaprojektowanie i instalację na całej szóstce sonarów przeciwminowych (aktywne wysokiej częstotliwości), służących do ostrzegania przed przeszkodami podwodnymi, i sonarów przechwytujących do wykrywania emisji akustycznych wysokiej częstotliwości, w tym pracujących obcych urządzeń. Szacunkowy koszt LOTE Collinsów może wynieść nawet 6 mld AUD.