Siedem samolotów EC-130H Compass Call należących do grupy walki elektronicznej 55th ECG kołuje do startu w bazie Davis-Monthan AFB w Arizonie; 28 czerwca 2021 r.
Na początku lipca 1951 r. Lockheed wygrał przetarg na nowy, średni samolot transportowy dla USAF. Pierwszy egzemplarz produkcyjny C-130A został oblatany 7 kwietnia 1955 r. Siły powietrzne od razu zauważyły duży potencjał rozwojowy Herculesa, którego widziano jako potencjalnego następcę samolotów rozpoznania elektronicznego takich jak: Boeing EB-29B oraz Boeing RB-50E i RB-50G, a nawet odrzutowych samolotów walki elektronicznej Boeing EB-47E.
Obszerny przedział transportowy samolotu C-130A Hercules pozwalał na instalację odpowiedniego sprzętu zadaniowego oraz wygodnych stanowisk dla operatorów. Co więcej, rozpoznawcze C-130 z powodzeniem mogły „udawać” zwykłe wersje transportowe.
W 1957 r. firma E-Systems (obecnie: RIIS – Raytheon Intelligence, Information and Services) otrzymała, w ramach projektu „Sun Valley”, kontrakt na modyfikację dwunastu samolotów C-130A jako platform zwiadu elektronicznego (ELINT – Electronic Intelligence) oraz komunikacyjnego (COMINT – Communications Intelligence). Oznaczone jako C-130A-II samoloty te otrzymały dodatkowy zestaw anten oraz rejestratory sygnałów. Na pokładzie zainstalowano stanowiska dla 12–15 operatorów. W 1958 r. 10 egzemplarzy C-130A-II weszło na wyposażenie dywizjonu wsparcia 7406th SS (Support Squadron), który stacjonował w zachodnioniemieckiej bazie Rhein-Main AB. Zastąpiły one posiadane przez dywizjon samoloty zwiadu elektronicznego RB-50E.
Poza lotami operacyjnymi wzdłuż granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną, samoloty te wykonywały również misje do Berlina Zachodniego w ramach „udawanych” lotów transportowych. Należące do dywizjonu C-130A-II operowały również z greckiej bazy w Atenach oraz tureckiej bazy Incirlik. 2 września 1958 r. C-130A-II z dywizjonu 7406th SS o numerze seryjnym 56-0528 został zestrzelony przez cztery sowieckie myśliwce MiG-17. C-130A-II wykonywał lot zwiadowczy z bazy Incirlik, którego trasa miała przebiegać wzdłuż granicy turecko-armeńskiej. Wleciał on jednak zbyt głęboko na terytorium Armenii. W zestrzelonym Herculesie zginęła cała, 17-osobowa załoga: sześciu lotników dywizjonu 7406th SS oraz jedenastu operatorów z mobilnej grupy zwiadu radiowego sił powietrznych 6911th RG (Radio Group).
Gdy pod koniec 1958 r. do służby zaczęły wchodzić Herculesy w wersji C-130B, siły powietrzne rozpoczęły kolejny projekt nazwany „Sun Valley II”. 13 egzemplarzy C-130B zmodyfikowano jako platformy rozpoznania oraz zwiadu elektronicznego. Oznaczone jako C-130B-II samoloty te zostały wyposażone w lotnicze aparaty fotograficzne z teleobiektywami oraz system ELINT mieszczący się w dwóch zasobnikach przenoszonych na pylonach pod skrzydłami. Przypominały one kształtem dodatkowe zbiorniki paliwa przenoszone na tych samych pylonach przez C-130B. Były one od nich nieznacznie większe. C-130B-II posiadały również dodatkowe dwie anteny mieczowe zamontowane na grzbiecie oraz dodatkowe kable antenowe rozpięte pomiędzy statecznikiem pionowym a grzbietem. W maju 1961 r. C-130B-II zaczęto wprowadzać na wyposażenie dywizjonu rozpoznawczego 6091st RS (Reconnaissance Squadron), który stacjonował w japońskiej bazie Yokota AB.
Zastąpiły one posiadane przez ten dywizjon samoloty rozpoznawcze RB-50E, które wykonywały głównie loty zwiadowcze wzdłuż Koreańskiej Strefy Zdemilitaryzowanej. Okresowo C-130B-II operowały również z południowowietnamskiej bazy Cam Ranh AFB. W 1971 r. C-130B-II zostały przeniesione do Rhein-Main AB. Weszły na wyposażenie dywizjonu 7406th SS, który wycofał ostatecznie C-130A-II. Wszystkie C-130A-II zostały zmodyfikowane ponownie do wersji transportowej. Dywizjon 7406th SS wykonywał misje samolotami C-130B-II z bazy Rhein-Main AB do czerwca 1973 r. W lipcu 1973 r. pododdział wydzielony dywizjonu został utworzony w greckiej bazie Hellenikon. Pododdział wykorzystywał samoloty C-130B-II w rejonie śródziemnomorskim do czerwca 1974 r., czyli do czasu rozwiązania 7406th SS. Wszystkie C-130B-II zostały następnie przywrócone do wersji transportowej C-130B.
W kwietniu 1962 r. do służby w USAF zaczęła wchodzić kolejna wersja Herculesa oznaczona jako C-130E. Model ten stał się bazą dla specjalistycznych platform zwiadu elektronicznego, walki psychologicznej oraz dowodzenia i kontroli.
Samolot walki psychologicznej EC-130E(RR) Coronet Solo II (63-7869) z 193rd TEWS ANG Pensylwania podczas lotu nad Harrisburgiem w dniu 1 maja 1980 r. W styczniu 1993 r. egzemplarz ten zmodyfikowano do wersji EC-130E Commando Solo II.
10 egzemplarzy C-130E zostało zmodyfikowanych jako latające centra dowodzenia i kontroli pola walki (ABCCC – Airborne Battlefield Command and Control Centre). Samoloty te początkowo oznaczone były jako C-130E-II. W kwietniu 1967 r. zmieniono im oznaczenie na EC-130E ABCCC. Wszystkie C-130E-II zostały przystosowane do przenoszenia w luku ładunkowym specjalnej kapsuły typu AN/ASC-15 firmy LTV. Ważącą 10 ton i mierzącą około 12 m długości kapsułę można było na tej samej zasadzie jak palety wtaczać i kotwiczyć na pokład Herculesa. Kapsuła wyposażona była w pełny system łączności i kontroli działający na falach HF/VHF/UHF oraz od czterech do szesnastu stanowisk dowodzenia. C-130E-II/EC-130E ABCCC wyróżniały się wydłużonymi owiewkami – wlotami powietrza zainstalowanymi na obydwu stronach kadłuba w jego części przedskrzydłowej. Owiewki doprowadzały zimne powietrze chłodzące urządzenia elektroniczne pracujące na pokładzie. Ponadto samoloty ABCCC miały zainstalowane pod kadłubem dodatkowe anteny VHF/UHF, grzbietowe anteny UHF, anteny „szpilkowe” pod końcówkami skrzydeł oraz przewody antenowe rozciągnięte pomiędzy końcówkami skrzydeł, a statecznikiem pionowym.
Początkowo C-130E-II weszły na wyposażenie skrzydła transportu wojsk 314th TCW (Troop Carrier Wing). Wkrótce jednak sformowano specjalistyczny dywizjon dowodzenia 7th ACCS (Airborne Command and Control Squadron), który przejął wszystkie samoloty. We wrześniu 1965 r. dywizjon rozpoczął operacje bojowe z południowo-wietnamskiej bazy Da Nang. 15 lipca 1967 r. jeden z EC-130E (62-1815) został zniszczony na ziemi podczas ostrzału bazy Da Nang przez oddziały Viet Congu. Oprócz Da Nang samoloty ABCCC operowały również z tajlandzkich baz Korat oraz Udorn.
Po wycofaniu z Wietnamu w 1973 r., dywizjon 7th ACCS stacjonował następnie w bazie Clark AB na Filipinach. Do USA został ostatecznie przeniesiony w sierpniu 1975 r. Samoloty EC-130E ABCCC przejęło wówczas stacjonujące w bazie Davis-Monthan AFB skrzydło 355th Wing. 24 kwietnia 1980 USAF utraciły jeden z trzech EC-130E ABCCC, które brały udział w operacji „Eagle Claw” – nieudanej próbie uwolnienia amerykańskich zakładników w Iranie. Podczas manewrowania na ziemi śmigłowiec RH-53D zderzył się z EC-130E (62-1809), w skutek czego obydwie maszyny zostały zniszczone.
Jeszcze podczas wojny w Wietnamie USAF zmodernizowały przenoszone przez EC-130E kapsuły dowodzenia do standardu ABCCC II. Na początku lat 80. cztery egzemplarze EC-130E ABCCC zmodernizowano do standardu zbliżonego do modelu C-130H: otrzymały nowe silniki Allison T56-A-15 (w miejsce T56-A-7 instalowanych w C-130E) oraz wyposażono je w gniazda do pobierania paliwa w powietrzu z wysięgnika sztywnego – umiejscowione nad kokpitem, czyli tak samo jak w modelu C-130H. W 1990 r. co najmniej dwa EC-130E przystosowano do przenoszenia nowych kapsuł dowodzenia, zmodernizowanych przez firmę Unisys do wersji AN/USC-48 ABCCC III. Nowe kapsuły posiadały m.in. 12 stanowisk dowodzenia wyposażonych w monitory CRT wyświetlające mapy cyfrowe, „serwerownię” z czterem dyskami twardymi o pojemności 200 MB każdy, system transmisji danych taktycznych typu JTIDS oraz system bezpiecznej komunikacji głosowej. Dwa EC-130E ABCCC III uzyskały gotowość operacyjną 5 stycznia 1991 r., czyli dwanaście dni przed rozpoczęciem operacji „Desert Storm” przeciwko Irakowi. Odegrały w niej ważną rolę – ich załogi dowodziły atakami na obiekty naziemne oraz koordynowały misje bojowego poszukiwania i ratownictwa.
W 1994 r. USAF powołały w bazie Davis-Monthan AFB w Arizonie dywizjon dowodzenia i kontroli 42nd ACCS. Dywizjon otrzymał wszystkie siedem samolotów EC-130E ABCCC III. W okresie od lipca 1993 do lipca 1999 r. samoloty dywizjonu 42nd ACCS praktycznie bez przerwy stacjonowały we włoskiej bazie Aviano AB biorąc udział w operacjach: „Deny Flight”, „Deliberate Force”, „Decisive Edge”, „Deliberate Guard”, „Deliberate Forge” oraz „Allied Force”. Dywizjon został rozwiązany we wrześniu 2002 r. W 2006 r. reaktywowano go jako dywizjon walki elektronicznej 42nd ECS (Electronic Combat Squadron). Jest to jednostka szkolna nie posiadająca własnych samolotów. Realizuje szkolenia załóg EC-130H Compass Call na potrzeby 41st ECS i 43rd ECS.
Po wycofaniu C-130B-II, misje zwiadowcze typu COMINT/ELINT przejęło pięć samolotów EC-130E(CL), zmodyfikowanych przez firmę Lockheed Aircraft Systems w ramach projektów „Comfy Levy” oraz „Senior Hunter”. Samoloty te zostały przystosowane do przenoszenia kapsuł typu ACES II (Airborne Collection Electronic Signals), funkcjonujących na podobnej zasadzie jak kapsuły w samolotach EC-130E ABCCC. Kapsuła ACES II posiadała 4–12 stanowisk dla operatorów i wyposażona była w zintegrowany system wychwytywania i rejestrowania sygnałów w pasmach VHF oraz GHz nazwany „Senior Scout”. Całość dopełniały panele z antenami montowane doraźnie na oslonach podwozia głównego oraz bocznych tylnych drzwiach „spadochroniarskich”. Instalacja lub deinstalacja kapsuły i systemu „Senior Scout” w samolocie EC-130E(CL) zabierała ok. 12 godzin.
W 1980 r. EC-130E(CL) weszły na wyposażenie bazującego w Harrisburg taktycznego dywizjonu walki elektronicznej 193rd TEWS (Tactical Electronic Warfare Squadron) lotnictwa gwardii narodowej (ANG) stanu Pensylwania. Misje zwiadowcze wykonywane przez dywizjon nazywane były „Senior Scout”. W październiku 1980 r. 193rd TEWS przemianowano na dywizjon walki elektronicznej 193rd ECS (Electronic Combat Squadron), a następnie w listopadzie 1983 r. na dywizjon operacji specjalnych 193rd SOS (Special Operations Squadron). W latach 80. EC-130E(CL) operowały w Ameryce Środkowej, głównie z bazy Howard AFB w Panamie, jak również z baz w Ekwadorze i na Antylach Holenderskich. Samoloty wykonywały wówczas misje w ramach operacji zwalczania przemytu narkotyków „Flowing Pen”. USAF nigdy oficjalnie nie potwierdziły udziału EC-130E(CL) w operacjach w Iraku, na Bałkanach czy w Afganistanie. Prawdopodobnie jeden EC-130E(CL) brał udział w marcu 2003 r. w operacji „Iraqi Freedom” przeciwko Irakowi. Współdziałał z samolotami zwiadu elektronicznego armii (US Army) de Havilland Canada EO-5B ARL-M przechwytując i zakłócając iracką łączność.
Warto wspomnieć, że piechota morska (USMC) wykorzystywała podobny do ACES II/Comfy Levy system SIGINT nazwany „Senior Warrior”. Instalowany był na pokładzie samolotów tankowania powietrznego KC-130T.
Pełna wersja artykułu
