29 października w bazie rosyjskiej Floty Czarnomorskiej w Sewastopolu doszło do eksplozji będących najprawdopodobniej wynikiem ataku z wykorzystaniem bezzałogowych pojazdów nawodnych (ang. unmanned surface vehicle, USV) w postaci szybkich łodzi motorowych z ładunkiem wybuchowym.

O zdarzeniu poinformowała Moskwa – doniosła ona o uszkodzeniu trałowca i infrastruktury portowej. Jednocześnie oskarżyła Ukrainę i Zachód („specjalistów brytyjskich”) – podała, że wrogie USV zwodowano w rejonie Odessy z jednego ze statków wywożących z Ukrainy produkty rolne i częściowo poruszały się one w strefie bezpieczeństwa wyznaczonej na potrzeby „korytarza zbożowego”. Według niepotwierdzonych doniesień uszkodzone zostały trzy rosyjskie okręty uzbrojone w wykorzystywane do ataków na ukraińską infrastrukturę rakiety Kalibr, w tym jednostka flagowa – fregata „Admirał Makarow”. Strona ukraińska nie przyznała się do ataku, a jej przedstawiciele sugerowali m.in., że do wybuchów doszło wskutek aktywności przeciwnika.

W związku z wydarzeniem Ministerstwo Obrony Rosji ogłosiło zawieszenie jej udziału w porozumieniach o wywozie ukraińskiego zboża przez Morze Czarne. Dwie „lustrzane” umowy –pomiędzy Turcją, ONZ i Ukrainą oraz pomiędzy Turcją, ONZ i Rosją – zawarto 22 lipca na okres 120 dni (do 19 listopada) z możliwością przedłużenia ich obowiązywania za zgodą wszystkich stron. Funkcjonujące do tej pory rozwiązanie umożliwiało wywóz produktów rolnych z trzech ukraińskich portów pod warunkiem inspekcji statków przez przedstawicieli uczestników porozumienia (w tym Rosji). Zgodnie z ukraińskimi informacjami w czasie obowiązywania umów korytarzem morskim udało się wyeksportować niespełna 9,3 mln ton artykułów rolnych, przede wszystkim kukurydzy (3,4 mln ton) i pszenicy (2,4 mln ton).

Resort obrony Wielkiej Brytanii stanowczo odrzucił rosyjskie oskarżenia o udział w ataku na Flotę Czarnomorską. Prezydent Wołodymyr Zełenski oświadczył zaś, że oczekuje „twardej reakcji” ze strony zarówno ONZ, jak i G20. Ukraiński minister spraw zagranicznych Dmytro Kułeba uznał uzasadnienie wyjścia z porozumienia za wydumane, a tamtejsze MSZ zarzuciło Moskwie działania mające na celu destabilizację globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.

W odpowiedzi na ponowną blokadę eksportu artykułów rolnych z Ukrainy drogą morską państwa i struktury zachodnie (UE, USA, NATO) wezwały Kreml do wznowienia obowiązywania umów zbożowych i jak najszybszego zakończenia wojny. Ponadto Turcja i ONZ podjęły rozmowy z Moskwą i Kijowem w celu odblokowania korytarza. W efekcie podjętych negocjacji statki już przebywające na Morzu Czarnym mają wypełnić swoją misję. Ministerstwo Infrastruktury Ukrainy poinformowało, że 31 października z portów czarnomorskich wypłynęło 12 jednostek przewożących 355 tys. ton żywności.

Autorzy: Iwona Wiśniewska, Andrzej Wilk, Sławomir Matuszak, Adam Michalski.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.