Europejskie linie lotnicze użytkują 7350 samolotów komunikacyjnych, co stanowi 25% globalnej floty. Na zdjęciu: europejskie samoloty przed terminalem Manchester Airport.
Zadania transportu powietrznego pasażerów i ładunków realizuje ponad dwa tysiące linii lotniczych. Przewożą dziennie 12 mln ludzi i 175 tys. ton ładunków, wykonując przy tym 105 tys. rejsów. W powietrzu, w każdej chwili, znajduje się 10-15 tys. samolotów komunikacyjnych. Długoterminowe prognozy szacują, że w ciągu najbliższych dwóch dekad ruch lotniczy wzrośnie 2,5-krotnie, a do jego zabezpieczenia przewoźnicy zakupią 44 tys. samolotów, o wartości 6,8 bln dolarów.
W lipcu 2019 r. w liniach lotniczych na świecie użytkowanych było 29 800 samolotów komunikacyjnych, o pojemności 14 i więcej miejsc lub zabierających ekwiwalentny ładunek cargo. Liczba ta nie uwzględnia samolotów zgromadzonych w centrach długoterminowej konserwacji i maszyn dyspozycyjnych użytkowanych przez firmy na własne potrzeby. Największymi flotami dysponują przewoźnicy z Azji i wysp Pacyfiku – 9000 szt. (udział 30%) oraz Ameryki Północnej – 8300. W państwach Europy i byłego ZSRR użytkowanych jest łącznie 7350 szt.; Ameryki Południowej – 2300; Bliskiego Wschodu – 1550 i Afryki – 1300. W rankingu linii lotniczych pod względem wielkości floty w pierwszej dziesiątce znajduje się sześciu przewoźników ze Stanów Zjednoczonych, trzech z Chin i jeden z Irlandii. Największymi flotami dysponują: American Airlines (940), Delta Air Lines (909), United Airlines (775), Southwest (751), China Southern i China Eastern. Dużo samolotów mają także europejscy przewoźnicy: Ryanair (444), EasyJet (331), Lufthansa (309), Turkish Airways, British Airways i Aeroflot.
W rankingu producentów pierwsze miejsce zajmuje Boeing – 12 155 samolotów (udział 40%). Liczba ta obejmuje 387 „uziemionych” samolotów Boeing 737 MAX, a także 374 szt. McDonnell Douglasa, wyprodukowanych do czasu przejęcia aktywów firmy przez Boeinga (1997 r.). Drugie miejsce zajmuje Airbus – 10 139 szt. (udział 34%), a kolejne: kanadyjski Bombardier (2081 szt.), brazylijski Embraer (2080), francusko-włoski ATR (988), amerykański Hawker Beechcraft, brytyjski BAE Systems i ukraiński Antonow. Użytkowane w liniach lotniczych samoloty są 150 typów i wersji. W jednym egzemplarzu są eksploatowane, m.in: Antonow An-225, An-22, An-140 i NAMC YS-11; po dwa egz.: Airbus A340-500, Antonow An-38, Douglas DC-8, Tupolew Tu-134, Boeing 747-300 i Boeing 727-100F. Natomiast w największej liczbie są użytkowane samoloty typu: Boeing 737-800 (4804 szt.), Airbus A320 (4135), Airbus A321 (1650), Airbus A319 (1246), Boeing 737-700 (1005), Boeing 777-300, Airbus A330-300, Boeing 767-300 i Boeing 757-200.
W okresie ostatnich dwunastu miesięcy do służby liniowej weszło 1700 fabrycznie nowych samolotów, z tego najwięcej: Airbus A320 (400), Airbus A321 (200), Boeing 787 (140), Airbus A350, Boeing 777, Airbus A330, Embraer 175, ATR 72, a także 500 Boeingów 737, z tego 250 szt. wersji MAX zostało „uziemionych”. Natomiast sukcesywnie były wyłączane z eksploatacji mało ekonomiczne maszyny starszych typów, które w ograniczonym stopniu spełniały restrykcyjne wymogi ochrony środowiska. Najwięcej zostało wycofanych samolotów typu: Boeing MD-80 (75), Airbus A340 (24), Boeing 737 Classic (40), Jetstream (34), Fairchild Metro, CRJ 100/200, Boeing 757, Airbus A300, Boeing 737-200 i Antonow An-26. Należy jednak nadmienić, że część wycofanych samolotów pasażerskich przejdzie konwersję do wersji towarowej i zostanie włączona do floty cargo.
W ostatnich miesiącach zakończyła się lub zawieszona została eksploatacja kilku typów samolotów. Na uwagę zasługuje Fokker F28 Fellowship, którego ostatnim użytkownikiem były kenijskie linie Fly-SAX. Przewoźnik ten posiadał jeden samolot, który był przystosowany do przewozu 67 pasażerów (rej. 5Y-EEE). F28 to odrzutowy samolot pasażerski krótkiego i średniego zasięgu, produkowany w latach 1967-1987 przez holenderską firmę Fokker.
Od połowy marca br. 737 MAX mają zawieszony Certyfikat Typu i nie wykonują komercyjnych rejsów. Na zdjęciu: wyprodukowane i „uziemienie” samoloty składowane w amerykańskich zakładach Boeinga.
Średni wiek samolotów komunikacyjnych użytkowanych w liniach lotniczych wynosi 12 lat, a pod względem młodości floty przodują linie arabskie, azjatyckie i europejskie.
Dysponujące największą liczbowo flotą przewoźnicy azjatyccy (globalny udział 30%) mają samoloty w średnim wieku dziesięciu lat. Wyróżniającymi się pod tym względem są duże linie chińskie: Hainan Airlines (5,1 lat), China Eastern (6,2) i China Southern oraz Vietnam Airlines (6,0), a także przewoźnicy niskokosztowi: indyjski GoAir (3,6), VietJetAir (3,7) i IndiGo.
Linie europejskie (udział 25%) też mają dziesięcioletnią flotę, głównie za sprawą dużej liczby nowych samolotów w liniach niskokosztowych: Wizz Air (5,4 lata), Pobeda (2,6), Ryanair (7,6), easyJet i Norwegian, a także kilku tradycyjnych przewoźników (np. Aerofłot i THY Turkish Airlines). Narodowy przewoźnik Rosji posiada 242 samoloty w średnim wieku 4,7 lat, a najmłodszymi w jego flocie są: Boeingi 737NG (2,9) i Airbusy A321. Natomiast Turkish Airways posiada 300 siedmioletnich samolotów, a najmłodszymi są: Boeingi 787 (0,3), Boeingi 777 (5,3) i Airbusy A321. Jeden z największych europejskich przewoźników Lufthansa dysponuje flotą trzystu samolotów, w średnim wieku 11,9 lat, a jego linia niskokosztowa Eurowings – 11,7 lat. Dwa lata starszą flotę mają narodowi przewoźnicy Francji (Air France), Wielkiej Brytanii (British Airways) i Włoch (Alitalia).
PLL LOT ma flotę w wieku 9,3 lat, najstarszymi są trzy Boeingi 737-400 (23 lata) i Embraery 170/175 (12,4), a najmłodszymi Boeingi 787 (3,6). Z polskich przewoźników zdecydowanie najmłodszą flotę mają świadczące loty niskokosztowe i czartery turystyczne linie Ryanair Sun (Buzz), które użytkują 24 dwuletnie Boeingi 737-800. Natomiast najstarszą flotą dysponują świadczące przewozy ładunków linie Sprint Air (30,1), głównie za sprawą samolotów SAAB 340, pochodzących z produkcji lat 1984-1989.
Pod względem młodego wieku floty przodują linie Bliskiego Wschodu (globalny udział 5%), które mają ośmioletnie samoloty. Wyróżniającymi się pod tym względem są: Emirates Airline, Qatar Airways, Saudi Arabian Airlines i Etihad Airways (ich łączny udział w arabskiej flocie wynosi 50%). Największe w regionie linie Emirates użytkują 268 samolotów A380 i B777, mających średnio 6,6 lat, a w portfelu zamówień jest kolejnych 230 szt., w tym 150 Boeingów 777X. Drugi z przewoźników Qatar Airways posiada 222 samoloty w średnim wieku 6,1 lat, głównie za sprawą nowych: Airbusów A350 (2,1) i Boeingów 787.
Portfel zamówień tego przewoźnika jest imponujący i wynosi 195 szt., w tym 60 Boeingów 777X. Najmłodszą flotą dysponuje narodowy przewoźnik Arabii Saudyjskiej Saudi Arabian Airlines, który użytkuje 153 pięcioletnie samoloty oraz drugie linie z Zjednoczonych Emiratów Arabskich Etihad Airways dysponujące flotą 115 sześcioletnich samolotów. Zdecydowanie najstarsza flota samolotów arabskich użytkowana jest w największych irańskich liniach: Iran Aseman Airlines (25,9), Iran Air (21,3 lat) i Mahan Air (25,8), głównie za sprawą dużej liczby trzydziestoletnich Airbusów A300/310.
Średni wiek floty użytkowanej w liniach Ameryki Północnej (globalny udział 28%) jest w przedziale 13-14 lat. Największe linie lotnicze świata American Airlines mają samoloty w wieku 10,9 lat, a kolejne dwie Delta Air Lines i United Airlines – po 15 lat (dużo starszych Boeingów 757 i 767). Kilkunastoletnimi flotami dysponują także najwięksi amerykańscy przewoźnicy niskokosztowi: Southwest Airlines (11,6), Allegiant Air (13,5), JetBlue Airways, a także linie regionalne: SkyWest Airlines (11,7), Envoy Air i eksploatujące w dużych liczbach samoloty Embraer ERJ: Piemont Airlines (19,8) i ExpressJet.
Najstarsze samoloty znajdujące się w wyposażeniu linii lotniczych mają nawet 30 i więcej lat. Do lotniczych oldtimerów należą m.in.: McDonnell Douglas DC-8, DC-9 i DC-10; Boeingi 727 i 737-200 oraz pochodzące z radzieckich wytwórni: Antonow An-24, An-26 i An-12; Iljuszyn Ił-18 i Ił-62; Jakowlew Jak-40 i Tupolew Tu-134.
Zdecydowanie najstarsza flota użytkowana jest w liniach lotniczych cargo. Wynika to z faktu, że większość samolotów towarowych jest po konwersji z maszyn pasażerskich. Ich przebudowa odbywa się przy stosunkowo niskich kosztach, w porównaniu do ceny fabrycznie nowych. Ogółem w lipcu 2019 r. w eksploatacji znajdowało się 2310 samolotów towarowych, z tego 1970 szt. z napędem odrzutowym. Stanowią one 8% światowej floty. Wśród samolotów o udźwigu powyżej 10 ton najpopularniejszymi są: Boeingi 747F (300 szt.), 757F (311), 767F (307), 777F (164), 737F i MD-11; Airbusy A300 i A310; rosyjskie Ił-76 oraz ukraińskie An-12 i An-124.
Aktualna oferta produkcyjna Boeinga obejmuje nowe samoloty towarowe typu 747-8F, 777F i 767F, a Airbusa A330-200F. W eksploatacji znajduje się także 340 samolotów turbośmigłowych, z tego: 125 szt. o udźwigu do 3 ton; 85 szt. do 5 ton i 130 szt. do 8 ton. Głównie są to maszyny typu: Antonow An-26 (90 szt.), ATR 72F, ATR 42F i SAAB 340.
Średni wiek samolotów towarowych wynosi 20 lat, ale jest wielu przewoźników, których flota ma 30 i więcej lat (np. ukraiński Cavoc Air eksploatuje 7 pięćdziesięcioletnich An-12). Największy przewoźnik kurierski FedEx Express użytkuje 416 samolotów w średnim wieku 21,1 lat, głównie za sprawą dużej liczby maszyn starszych typów: 29 DC-10 (41 lat), 109 Boeing 757 (27,9) i 33 ATR 72 (27,8). Ponadto, we flocie FedEx znajduje się jeszcze: 67 A300 (24 lata), 56 MD-11 (26), 42 Boeing 777 (6) i 77 B767 (2,9). Przewoźnik ten intensywnie unowocześnia swoją flotę, a portfel jego zamówień, oprócz prowadzonej konwersji, obejmuje także zakup 90 nowych, w tym: 47 Boeingów 767-300ERF, 13 B777F i 30 ATR 72-600F. Aktualnie najstarszym samolotem w jego flocie jest 48,5-letni Douglas DC-10-10F, rej N368FE. Został wyprodukowany 9 marca 1971 r., a do 1997 r. jako pasażerski był użytkowany w liniach United Airlines.
Drugi z największych na świecie przewoźników kurierskich UPS United Parcel Service użytkuje 255 samolotów o średnim wieku 19,6 lat, amerykański ABX Air mający 22 Boeingi 767F – 32,7-letnią, a Amerijet International – 30,5-letnią. Na uwagę zasługuje też ukraiński Antonov Airlines, specjalizujący się w transporcie ładunków o bardzo dużej masie i wymiarach. Średni wiek jego floty wynosi 24 lata, a najstarszymi są największe samoloty transportowe świata An-225 (30,7), An-22A (45,4) i An-124 (29,1).
Największymi samolotami użytkowanymi w liniach lotniczych są: Antonow An-225 i Airbus A380-800, a wśród maszyn turbośmigłowych Antonow An-22A.
Użytkowany przez ukraińskiego przewoźnika Antonow Airlines jeden gigantyczny An-225, rej. UR-82060, powstał w latach osiemdziesiątych w ramach radzieckiego programu kosmicznego, głównie do przewozu na miejsce startu 70-tonowego wahadłowca Buran i segmentów rakiet nośnych Energia. Został zbudowany na bazie seryjnie produkowanego An-124. Kadłub wydłużono o 15 m poprzez dodanie dwóch nowych segmentów. Podobnie wykorzystano skrzydła zwiększając całkowitą rozpiętość o 15 m poprzez dodanie nowego centropłata, na którego końcach umocowano gondole dodatkowych silników. An-225 dysponuje masą startową 640 ton, pokładem towarowym o kubaturze 1300 m³ do którego można załadować 250 ton cargo. Zasięg maksymalny bez obciążenia wynosi 15,4 tys. km, a z ładunkiem 200 ton – 4 tys. km. Długość kadłuba wynosi 84 m, rozpiętość skrzydeł 88 m, a zespół napędowy w składzie sześciu silników D-18T, o łącznym ciągu 1380 kN, umożliwia lot z prędkością 850 km/h.
Pełna wersja artykułu
