Astronauci ESA w nieważkości – na razie na pokładzie samolotu specjalnego Airbus 310 Zero G.
5 sierpnia Axiom Space oficjalnie ogłosiło skład załogi misji Axiom-4 (AX-4). Dowodzić nią będzie Peggy Whitson ze Stanów Zjednoczonych, reprezentująca Axiom Space, a pilotem będzie Shubhanshu Shukla z Indii, reprezentujący Indyjską Agencję Badań Kosmicznych (ISRO – Indian Space Research Organisation). Pierwszym specjalistą misji mianowany został Sławosz Uznański z Polski, reprezentujący Europejską Agencję Kosmiczną (ESA – European Space Agency) oraz Polską Agencję Kosmiczną (POLSA), natomiast drugim specjalistą misji Tibor Kapu z Węgier, wybrany w ramach krajowego programu HUNOR (HUNgarian to ORbit, Magyar Űrhajós Program). Skład ten musi jeszcze zostać oficjalnie zatwierdzony przez Wielostronny Panel Operacji Załogowych (MCOP – Multilateral Crew Operations Panel), ale jest to tylko formalność. Decyzje MCOP są podejmowane w drodze konsensusu przedstawicieli wszystkich pięciu partnerów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej: NASA, ESA, Roskosmosu, JAXA i CSA, czyli Stanów Zjednoczonych, Europejskiej Agencji Kosmicznej, Federacji Rosyjskiej, Japonii i Kanady. Na wypadek niedyspozycji Hindusa zastąpi go Prasanth Nair, a Węgra Gyula Cserényi. Polak nie posiada dublera, natomiast dowódczynię może awaryjnie zastąpić Michael López-Alegria.
Doktor biochemii Peggy Annette Whitson urodziła się 9 lutego 1960 r. w Mount Ayr w stanie Iowa. Od maja 1996 r. była członkinią 16. grupy astronautów NASA. W jej ramach wzięła udział w trzech długotrwałych misjach kosmicznych. Po raz pierwszy udała się na orbitę w czerwcu 2002 r. na pokładzie promu kosmicznego Endeavour w misji STS-111, jako członkini piątej stałej załogi ISS. Przebywała na niej do grudnia i powróciła na Ziemię na pokładzie tego samego promu, w misji STS-113. Jej pierwszy lot trwał 185 dni. Po raz drugi poleciała w kosmos w październiku 2007 r., tym razem na pokładzie rosyjskiego Sojuza TMA-11. Pobyt na ISS, w ramach Ekspedycji-16, którą, jako pierwsza kobieta, dowodziła, trwał do kwietnia 2008 r. (192 dni). Po raz trzeci udała się na Międzynarodową Stację Kosmiczną na pokładzie Sojuza MS-03 w listopadzie 2016 roku. Wykonała przedłużoną, trwającą 289 dni misję w ramach Ekspedycji-50 i -51, dowodząc tą ostatnią. Powrót na Ziemię nastąpił we wrześniu 2017 r. na pokładzie Sojuza MS-04.
Załoga międzynarodowej misji kosmicznej AX-4 (od lewej): Peggy Whitson (Stany Zjednoczone), Shubhanshu Shukla (Indie), Sławosz Uznański (Polska)
i Tibor Kapu (Węgry).
Ponieważ, zgodnie z normami zdrowotnymi NASA sumaryczny pobyt na orbicie zbliżył się do maksymalnej dozwolonej dawki promieniowania dla organizmu człowieka, nie mając szans na kolejny lot długotrwały – a tylko takie wówczas NASA realizowała – opuściła agencję w czerwcu 2018 roku. Została najpierw konsultantką ds. lotów załogowych firmy Axiom, a następnie członkinią korpusu jej astronautów. Wykonała w maju 2023 r. w charakterze dowódcy 9-dniowy lot na ISS na pokładzie statku Dragon „Freedom” w jego drugim locie. Łącznie spędziła na orbicie 675 dni, co daje jej dziewiątą pozycję na świecie w tym zestawieniu, a pierwszą wśród Amerykanów, jak i u kobiet. Wykonała w swych lotach łącznie dziesięć sesji prac poza przedziałami stacji, o sumarycznym czasie trwania ponad 60 godzin.
Podpułkownik Sił Powietrznych Indii Shubhanshu Shukla urodził się 10 października 1985 r. w stanie Uttar Pradesh. Po ukończeniu w roku 2006 Akademii Obrony Narodowej w Pune rozpoczął służbę w Indyjskich Siłach Powietrznych w skrzydle lotnictwa myśliwskiego. W 2019 r. został wybrany, jako jeden z czterech astronautów (w Indiach używa się sformułowania vyomanaut), w ramach indyjskiego programu lotów załogowych Gaganyaan. Od lutego 2020 do marca 2021 r. odbywał szkolenie w Centrum Przygotowań Kosmonautów im. Gagarina w Rosji. 27 lutego 2024 r. został oficjalnie przedstawiony, jako jeden z czterech indyjskich astronautów. Jest pilotem doświadczalnym z nalotem około 2000 godzin.
Inżynier Tibor Kapu urodził się 5 listopada 1991 r. w Nyiregyháza. Jest absolwentem kierunku inżynierii mechanicznej Politechniki i Uniwersytetu Ekonomicznego w Budapeszcie. Pracował w przemyśle farmaceutycznym, nad akumulatorami do zasilania samochodów hybrydowych i nad rozwojem ochrony przed promieniowaniem dla astronautów.
Jako skoczek spadochronowy ma na swym koncie 38 skoków. W styczniu 2023 r. został wybrany spośród 244 kandydatów do programu HUNOR, wraz z trzema innymi kandydatami. Szczegółowy życiorys astronauty projektowego ESA, Sławosza Uznańskiego, został zamieszczony w "Lotnictwo Aviation International” 9/2023.
AX-4 będzie drugą komercyjną misją z udziałem astronauty projektowego ESA, pierwszą była AX-3 na przełomie stycznia i lutego 2024 r., z udziałem Szweda Marcusa Wandta. Rakieta SpaceX Falcon-9R wystrzeli załogę AX-4 w statku kosmicznym Dragon z kompleksu startowego LC-39A w Centrum Lotów Kosmicznych im. Kennedy’ego na Florydzie, choć nie jest wykluczone, że do tego czasu certyfikat do lotów załogowych uzyska pobliski kompleks SLC-40, także dzierżawiony przez SpaceX, tyle, że nie od NASA, a od Departamentu Obrony.
Załoga po około 24 godzinach połączy się z ISS, gdzie spędzi 14 dni prowadząc badania w warunkach mikrograwitacji i przeprowadzając zajęcia edukacyjne. Sponsorowana przez polski rząd i wspierana przez ESA, Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Technologii (MRiT) oraz Polską Agencję Kosmiczną misja, obejmuje ambitny program technologiczny i naukowy.
Zobacz więcej w nowym wydaniu czasopisma Lotnictwo Aviation International >>
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
