Podstawowym typem odrzutowego samolotu bojowego włoskiego lotnictwa wojskowego jest wielozadaniowy Eurofighter Typhoon. Na stanie jest 95 maszyn tego typu, w tym 81 jednomiejscowych F-2000A i 14 dwumiejscowych TF-2000A.

Włoskie Siły Powietrzne, to kolejne europejskie wojska lotnicze, które w ostatnim czasie przechodzą głębokie zmiany. Następuje nie tylko wymiana sprzętu ale także zmiana koncepcji działania i próba dostosowania sił powietrznych do nowych wyzwań w zmieniającym się środowisku bezpieczeństwa. A te są dla Włoch inne niż dla nas, dla których zbrojna napaść z wtargnięciem wrogich wojsk jest mało prawdopodobna, ale dla których kryzys imigracyjny, ekspansja zorganizowanej przestępczości i terroryzmu pochodzące z Afryki i Bliskiego Wschodu, stanowią realne zagrożenie z którym stykają się codziennie.

Ostatnia „Biała Księga Obrony” została wydana w 2015 r., ale dostępne są także nowsze źródła, które dość dobrze opisują doktrynę obronną Włoch w świetle nowych wyzwań. Za największe zagrożenie dla bezpieczeństwa Włoch uważa się rozwój różnych sytuacji kryzysowych, mogących zagrozić stabilności państwa, jego funkcjonowaniu lub jego interesom zagranicznym. Dlatego Włoskie Siły Zbrojne muszą być przede wszystkim ukierunkowane na przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym. Utrzymanie stabilności w regionie gwarantują głównie różne organizacje międzynarodowe, których Włochy są członkiem. Dlatego aktywne uczestnictwo w działaniach prowadzonych przez te organizacje na rzecz stabilizacji porządku światowego oraz regionalnego, jest bardzo ważnym aspektem funkcjonowania Włoskich Sił Zbrojnych. Mowa tu głównie o NATO oraz Unii Europejskiej, ale także o działaniach pokojowych pod flagą ONZ.

najnowszym nabytkiem lotnictwa bojowego Włoskich Sił Powietrznych są trudno wykrywalne samoloty wielozadaniowe Lockheed Martin F-35A (na zdjęciu) i F-35B Lightning II. Łącznie zakupiono 60 F-35A i 30 F-35B (wersja krótkiego startu i pionowego lądowania), w tym 15 F-35B dla lotnictwa morskiego.

Kluczową sprawą dla zdolności obronnych, w tym możliwości utrzymywania stabilnego środowiska bezpieczeństwa, jest personel. W związku z ciągłymi redukcjami po zakończeniu zimnej wojny malejąca ilość personelu wojskowego była rekompensowana rosnącą jakością zasobów osobowych, a także ich racjonalnym wykorzystaniem.

Nowe podejście do postrzegania spraw obronnych polega też na kompleksowym, interdyscyplinarnym spojrzeniu na zapewnienie bezpieczeństwa państwa, a w szczególności zintegrowaniu w systemie obronnym sektora obrony cywilnej, rozumianym jako wykorzystanie tych wszystkich pozamilitarnych narzędzi przeciwdziałania zagrożeniom w pełnej synchronizacji z działaniami sił zbrojnych, które będą musiały elastycznie działać w różnych sytuacjach kryzysowych, najczęściej poniżej progu konwencjonalnej wojny. W tym sensie pion szeroko rozumianej „obrony cywilnej” nie będzie działał jako tyłowe uzupełnienie sił zbrojnych prowadzących działania wojenne, lecz siły zbrojne będą działać w systemie obrony cywilnej jako wzmocnienie w tych obszarach, gdzie wojsko dysponuje unikalnymi możliwościami, których nie są w stanie zapewnić instytucje cywilne. Wymaga to dostosowania jednostek wojskowych do ciągłej współpracy z różnymi instytucjami cywilnymi, wzajemnego zrozumienia oraz znajomości wymagań i swoich możliwości.

Jeśli chodzi o włoskie środowisko bezpieczeństwa, to jego ważną zaletą jest sąsiedztwo z państwami przyjaznymi, będącymi (za wyjątkiem Szwajcarii) członkami UE i członkami (za wyjątkiem Szwajcarii i Austrii) NATO, zaś potencjalni przeciwnicy Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, czyli Federacja Rosyjska i Chińska Republika Ludowa, znajdują się daleko od terytorium Włoch. Od niespokojnej i niestabilnej Afryki i Bliskiego Wschodu oddziela Włochy morze, które jednak nie jest przeszkodą dla nielegalnej imigracji oraz przemytu i kontrabandy. Natomiast prawdopodobieństwo zbrojnego ataku jest nikłe. Włochy zależą jednak od zewnętrznych dostaw wielu towarów i dóbr oraz surowców, w tym głównie energetycznych (ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel). Przerwanie tych dostaw mogłoby doprowadzić do sparaliżowania życia w kraju, dlatego ochrona morskich i lądowych szlaków komunikacyjnych, jest sprawą istotną dla bezpieczeństwa państwa.

Włoskie Siły Zbrojne

Obecnie Włoskie Siły Zbrojne (Forze Armate Italiane) liczą 165  500 osób czynnego personelu wojskowego w trzech rodzajach sił zbrojnych: 96  700 służy w Wojskach Lądowych (Esercito Italiano), 28  850 w Marynarce Wojennej (Marina Militare), a 39  950 w Siłach Powietrznych (Aeronautica Militare). Służba wojskowa jest ochotnicza, zawodowa i kontraktowa. Poza siłami zbrojnymi pozostaje 18  300 osób personelu rezerwowego, przeznaczonego do pokrycia ewentualnych niedoborów. Szkolenie rezerwistów może zostać zintensyfikowane na wypadek poważnego zagrożenia wojennego. Obecnie rezerwiści rekrutują się głównie spośród tych, którzy zakończyli służbę kontraktową lub zawodową, a są w odpowiednim wieku i mają zdrowotne możliwości służyć w wojsku.

O kierunkach rozwoju systemu obronnego decyduje Rada Obrony Narodowej (Consiglio Supremo di Difesa), której przewodniczy prezydent, a w skład której wchodzą premier, ministrowie: obrony, spraw wewnętrznych, skarbu państwa, przemysłu i handlu oraz szef sztabu obrony. Radę tę powołano w 1950 r. i ciało to podejmuje najważniejsze, strategiczne decyzje. Elementem wykonawczym tego organu jest Ministerstwo Obrony (Ministro della Difesa), które odpowiada bezpośrednio za zorganizowanie i utrzymanie systemu obronnego państwa, w tym jego trzonu – Włoskich Sił Zbrojnych.