19 lutego minister sił zbrojnych Republiki Francuskiej Florence Parly, w trakcie wizyty w ośrodku badań hydrodynamicznych Techniques Hydrodynamiques w Val-de-Reuil, ogłosiła rozpoczęcie programu SNLE 3G, czyli budowy serii strategicznych okrętów podwodnych z napędem jądrowym III generacji.

Ustawa o planowaniu obronnym na lata 2019-2025 przewiduje, że cztery SNLE 3G (Sous-marins nucléaires lanceurs d’engins de 3e génération) zastąpią taką samą liczbę obecnie eksploatowanych jednostek tej klasy typu Le Triomphant, gdy te zaczną być wycofywane ze służby od 2035 r. W celu zapewnienia ciągłości działania FOST (Force Océanique Stratégique, pol. Strategiczne siły oceaniczne), stanowiących integralną część Force de Frappe, a więc Sił odstraszania, co najmniej jeden SNLE jest stale na patrolu bojowym.

Trzecia generacja

Program SNLE 3G jest prowadzony przez Ministerstwo Sił Zbrojnych Republiki Francuskiej i Generalną Dyrekcję ds. Uzbrojenia (Direction Générale de l’Armement, DGA), która odpowiada za całość przedsięwzięcia, we współpracy z Departamentem Zastosowań Wojskowych Komisji Energii Atomowej i Energii Alternatywnych (Commissariat à l’Energie Atomique/Direction des applications militaires) w zakresie napędu jądrowego. Jest to przedmiot umowy ramowej z przemysłem na badania, rozwój, logistykę i produkcję czterech SNLE 3G. Państwowa spółka stoczniowa Naval Group zapewni kompleksowe zarządzanie projektem, współpracując z TechnicAtome, firmą zajmującą się projektowaniem, konstruowaniem i zagadnieniami związanymi z eksploatacją reaktorów jądrowych o przeznaczeniu wojskowym i cywilnym, w zakresie projektu siłowni nuklearnej.

Przyszłe strategiczne okręty podwodne Marine nationale zostaną zaprojektowana z uwzględnieniem doświadczeń programów Le Triomphant i Suffren (na zdjęciu). Fot. Tomasz Grotnik

Pierwszy krok wykonano w 2017 r. wraz z kontraktem na prace nad projektem wstępnym, wykonanym przez Naval Group. Pierwsza umowa przemysłowa, która zostanie zawarta jeszcze w tym roku, obejmie dalsze prace rozwojowo-projektowe wraz z opracowaniem projektu technicznego, które potrwają do końca 2025 r., wykonanie pierwszych elementów kadłuba i siłowni prototypowego SNLE 3G, a także adaptację przemysłowych środków produkcji Naval Group do specyficznych cech konstrukcji SNLE 3G.

Rozwój i budowa SNLE 3G wykorzystają osiągnięcia programów SNLE 2G, a więc jednostek typu Le Triomphant, i budowanych obecnie wielozadaniowych okrętów podwodnych typu Suffren, będących owocem programu Barracuda. W porównaniu do swoich poprzedników SNLE 3G mają cechować się kilkoma ważnymi osiągnięciami technicznymi, w szczególności dalszą poprawą dyskrecji akustycznej, lepszą hydrodynamiką, zwiększoną zwrotnością i jeszcze cichszym napędem. Ponadto okręty mają być pokryte nową powłoką anechoiczną, zastosowaną po raz pierwszy na okrętach podwodnych produkcji francuskiej. Prototyp ma wejść do służby w 2035 r., zaś trzy jednostki seryjne w pięcioletnich odstępach.

W ramach program SNLE 3G, z Naval Group będzie współpracowało ok. 200 firm francuskiej militarnej bazy przemysłowo-technicznej. W ciągu najbliższych 30 lat zajmie on 100 mln roboczogodzin, w tym 15 mln na projektowanie i ponad 80 mln na budowę.

Poszczególne przedsiębiorstwa Naval Group będą zajmowały się różnymi obszarami konstrukcji. Oddział w Nantes-Indret będzie wytwarzał główne elementy siłowni jądrowej i budował zasadnicze komponenty, takie jak moduł turbin i moduł kotłowni jądrowej. Zakład w Angoulême-Ruelle zaprojektuje i zbuduje elementy wyposażenia bojowego w tym: wyrzutnie uzbrojenia, maszty podnośne, system składowania i załadunku amunicji itp. W Ollioules będzie trwał rozwój systemów informatycznych i cyberbezpieczeństwa, jak również projektowanie i integracja systemu walki oraz systemów sterowania. Oddział w Lorient będzie współprojektował okręt i wyprodukuje części kompozytowe kadłuba lekkiego i obudowy kiosku. Natomiast Brest rozpocznie przygotowania do przyjęcia i wsparcia serwisowego przyszłej floty SNLE 3G w pobliskiej bazie na półwyspie Île Longue. Budowa okrętów odbędzie się w stoczni w Cherbourgu. Cięcie pierwszych arkuszy stali odbędzie się tam w 2023 r.

W powiązaniu z programem SNLE 3G, Thales projektuje nowy system hydrolokacyjny do tych okrętów. Obejmie on sonar z anteną dziobową, duże anteny burtowe, sonar przeciwminowy i nowy holowany sonar liniowy oparty na technologii optycznej (ALRO, Antenne Linéaire Remorquée à technologie Optique) oraz pozostałe urządzenia składające się na system hydrolokacyjny (anteny przechwytujące, echosondy, telefony podwodne). Wymiary anten, w szczególności burtowych, w połączeniu z odpowiednimi zakresami częstotliwości ich pracy mają zapewnić niespotykaną dziś precyzję określania odległości i namiarów celów bądź zagrożeń w trzech współrzędnych. Dane z systemu hydrolokacyjnego będą analizowane przez system ALICIA (Analyse, Localisation, Identification, Classification Intégrées et Alertes, pol. analiza, lokalizacja, klasyfikacja, integracja i alerty), który wraz z nowym interfejsem użytkownika pozwoli odciążyć operatorów i ułatwi im decyzyjność w oparciu o przetworzone i sklasyfikowane dane. Nowe systemy sonarowe będą wprowadzane stopniowo już na modernizowanych okrętach typu Le Triomphant od 2025 r., zaś w komplecie na SNLE 3G.

Poprzednicy

29 marca 1967 r. prezydent gen. Charles de Gaulle zainicjował proces wodowania okrętu podwodnego Le Redoutable. Tego dnia Francja dołączyła do trzech innych państw posiadających w swoich flotach jednostki uzbrojone w pociski balistyczne przenoszące głowice jądrowe o zasięgu strategicznym. Le Redoutable, który rozpoczął służbę 1 grudnia 1971 r., był jednocześnie pierwszym w ogóle atomowym okrętem podwodnym Marine nationale. Po nim zbudowano jeszcze cztery seryjne: Le Terrible, Le Foudroyant, L`Indomptable i Le Tonnant. Weszły do linii w latach 1973-1980. Kolejnym był zmodyfikowany L'Inflexible. To szczególny okręt, nie był bowiem podobny do prototypu swojej serii, nie wyglądał też jak SNLE drugiej generacji. Zmiany, które zaszły w jego sylwetce, uzbrojeniu, wyposażeniu i zespole napędowym stawiają go pomiędzy I a II pokoleniem francuskich „boomerów”.

Dziś rdzeń FOST stanowią cztery „boomery” typu Le Triomphant, przenoszące w wyrzutniach 64 pociski balistyczne typu M51, które mogą zabierać do 10 głowic bojowych. Fot. Naval Group

Jednak prawdziwie nowa jakość nadeszła wraz typem Le Triomphant. Od początku jednym z priorytetów projektowych było zwiększenie bezpieczeństwa i ograniczenie ryzyka wykrycia, poprzez osiągnięcie możliwie najniższego poziomu emisji akustycznych, a także zwiększenie zanurzenia operacyjnego. Prace przyniosły zamierzony skutek. Pomimo wstawienia zespołu pionowych wyrzutni rakiet na śródokręciu, co w większości tej klasy konstrukcji skutkuje powstaniem zaburzającego przepływ „żółwiego grzbietu”, SNLE 2NG ma idealnie opływową sylwetkę, porównywalną z jednostkami wielozadaniowymi. Takie wygładzenie doprowadziło do minimalizacji przepływu turbulentnego, a tym samym zmniejszenia wytwarzanego hałasu i kilwateru. Dziobowe stery głębokości posadowiono na kiosku wyżej, niż do tej pory – podobnie jak na „samotnym” L'Inflexible. Inaczej wygląda też krzyżowe usterzenie rufowe. Na końcach sterów zanurzania dodano pionowe powierzchnie hydrodynamiczne. Bardzo ważną nowością było zastosowanie mniej hałaśliwego pędnika typu „pump-jet”. Wraz z nim pojawił się kolejny nowy element zespołu napędowego, którym jest nuklearny reaktor ciśnieniowy wodny K15. Był on perspektywiczną konstrukcją, jej odmianę zastosowano niedawno w Barracudach, zaś kolejne jego wcielenie będzie wytwarzało parę na SNLE 3G .

Budowę prototypowego Le Triomphanta rozpoczęto w Arsenale DCN (dziś Naval Group) w Cherbourgu w czerwcu 1989 r. Uroczysty „roll-out” odbył się 13 lipca 1993 r., natomiast do służby wszedł on 21 marca 1997 r. W latach 1999, 2004 i 2010 dołączyły do niego jeszcze: Le Téméraire, Le Vigilant i Le Teriible. Ten ostatni otrzymał nowsze wyposażenie, które na poprzednikach zainstalowano w ramach remontów planowych.

Pierwsza generacja francuskich SNLE jest złomowana w zakładzie utylizacji stanowiącym część stoczni Naval Group w Cherbourgu. Fot. Tomasz Grotnik

Do dziś stanowią one najważniejszy element sił odstraszania Paryża. Uzbrojone są łącznie w 64 rakiety balistyczne, przenoszące do 640 niezależnie naprowadzanych nuklearnych głowic bojowych. Pozostałe elementy jądrowych Sił odstraszania, to samoloty wielozadaniowe Dassault Rafale-M bazujące na pokładzie lotniskowca atomowego Charles de Gaulle, a także ich wersja lądowa – obie uzbrojone w pociski ASMP. W podobnym czasie, co pojawienie się pierwszego SNLE 3G, Francuzi powinni też przyjmować do służby nowy lotniskowiec atomowy, który zastąpi jedynego De Gaulle’a.

Łączna liczba głowic atomowych stawia Francję na trzecim miejscu wśród światowych mocarstw nuklearnych, jednak jak powiedział w latach 70. adm. Pierre Lacoste, doradca wojskowy ministra sił zbrojnych Republiki: „Amerykanie i Rosjanie mogą zniszczyć Ziemię ponad 1000 razy, Francja tylko raz... ale to wystarczy”.