Pojazdy minoodporne Cougar H 4×4 z pierwszej partii dostarczonej do Polski czekające na przeprowadzenie prac dostosowujących je do uczestnictwa w ruchu drogowym wg obowiązujących w naszym kraju przepisów, a także na montaż środków łączności, uzbrojenia i przemalowanie. Dobrze widoczne zawieszenie niezależne TAK-4.

20 czerwca do Polski, drogą morską, dotarło pierwszych 71 pojazdów minoodpornych (tzw. MRAP) Force Protection Cougar 4×4, przekazanych Siłom Zbrojnym RP przez administrację Stanów Zjednoczonych w ramach programu pomocy sojusznikom Excess Defense Articles. Zaś 2 lipca do szczecińskiego portu przypłynęło kolejnych „ponad 140” takich wozów. O obydwu zdarzeniach poinformował jako pierwszy na mediach społecznościowych sam minister obrony narodowej, a od niedawna także wicepremier, Mariusz Błaszczak. Ale czy faktycznie jest się czym szczycić?

Nie są to bynajmniej pierwsze pojazdy klasy MRAP używane w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W Wojskach Specjalnych od 2014 r. eksploatowane są, znacznie od Cougarów nowocześniejsze, wozy Oshkosh M-ATV M1240A1, także zresztą pozyskane w ramach procedury EDA. Warto przypomnieć, że same Cougary są dobrze znane naszym żołnierzom – kilkadziesiąt takich wozów (Cougar H 4×4), począwszy od listopada 2008 r., uzupełniało Rosomaki i HMMWV w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Afganistanie. Później dołączyły do nich pojazdy Navistar Defense MaxxPro i Oshkosh M-ATV. Sprzęt ten, jako wypożyczony przez stronę amerykańską, był zwracany Amerykanom w ramach stopniowej redukcji sił PKW Afganistan i wycofywania ich do kraju.

❚ PKW Afganistan – Cougary po raz pierwszy

Cougary H 4×4, jak wspomniano, były pierwszymi MRAP-ami, które długotrwale mieli okazję eksploatować polscy żołnierze, stąd wzbudziły zainteresowanie, także specjalistów. Na tyle duże, że powstał nawet naukowy artykuł dotyczący ich eksploatacji, autorstwa specjalisty-uzbrojeniowca z Wojskowej Akademii Technicznej, do którego jeszcze wrócimy.
Pierwsze Cougary, wypożyczone przez Amerykanów, PKW Afganistan przejął 17 listopada 2008 r., a na przestrzeni kolejnych miesięcy odebrano ich 40. Pozostały w służbie niezbyt długo, wyparły je bowiem coraz liczniejsze Rosomaki i nowocześniejsze konstrukcje tej samej klasy. Zresztą już kilka lat później, w 2014 r., stabilizacyjna, a de facto bojowa obecność Polaków w Afganistanie w ramach Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa dobiegła końca. Warto odnotować, że obsadzone przez polskich żołnierzy Cougary trzykrotnie były atakowane z użyciem improwizowanych ładunków wybuchowych (IED), szczęśliwie nikt w tych incydentach nie zginął. Mimo że w okresie wojen ekspedycyjnych Cougary były bodaj najbardziej masowo produkowanymi pojazdami klasy MRAP (ponad 4000 w wersjach H 4×4 i HE 6×6 od 2002 r.), szybko zostały uznane za niezbyt udane i mało przydatne. Większość z ocalałych pojazdów podarowano bądź sprzedano sojusznikom lub nawet zezłomowano. Ten sam los podzieliła zresztą większość MRAP-ów, uznanych za mało użyteczne (poza M-ATV) poza specyficznymi warunkami działań w ramach misji ekspedycyjnych i zastąpione po powrocie do macierzystych garnizonów w użytkujących je jednostkach i pododdziałach przez inne pojazdy czy wozy bojowe. Niewiele spośród 27 000 wozów MRAP różnych typów dostarczonych US Army i US Marine Corps (w mniejszym stopniu US Air Force) w trakcie wojen ekspedycyjnych pozostaje jeszcze w służbie w Siłach Zbrojnych Stanów Zjednoczonych. Jednak dzięki ubiegłorocznej decyzji polskiego Ministerstwa Obrony Narodowej te przestarzałe koncepcyjnie pojazdy mają szansę na drugą młodość, i to na wschodnioeuropejskim – najważniejszym dziś dla NATO – teatrze działań.

❚ Co właściwie kupiono?

O pozyskaniu Cougarów po raz pierwszy poinformowano w listopadzie 2021 r., kiedy minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zapowiedział zamiar przejęcia od Amerykanów 300 takich pojazdów w ramach procedury Excess
Defense Articles (EDA). W jej zakresie obdarowany zbędnym Siłom Zbrojnym Stanów Zjednoczonych uzbrojeniem czy sprzętem pokrywa jedynie koszty rozkonserwowania, transportu i szkolenie załóg. Warunki miały być niezwykle atrakcyjne, bowiem cała transakcja miała kosztować polskiego podatnika jedynie 27,5 mln USD. Stosowną umowę podpisano w grudniu 2021 r., zaś wg ówczesnych komunikatów pierwsze pojazdy miały zasilić Wojsko Polskie już w pierwszym kwartale 2022 r. Cougary miały trafić do jednostek rozmieszczonych na wschodzie Polski, sugerowano, że będą to pododdziały 18. Dywizji Zmechanizowanej lub/i brygad Wojsk Obrony Terytorialnej.

Nim pojazdy wejdą do służby, muszą przejść modyfikacje i zostać doposażone. Zajmą się tym pododdziały remontowe 1. Pomorskiej Brygady Logistycznej i 10. Opolskiej Brygady Logistycznej. Do Czarnego i Opola dotarły z portu w Szczecinie na platformach niskopodowoziowych wynajętych w cywilnych firmach.

Co warte podkreślenia, wg informacji udzielonych przez Agencję Uzbrojenia, udało się pozyskać pojazdy sprawne technicznie, de facto nieeksploatowane lub zużyte w niewielkim stopniu, w wielu przypadkach o przebiegu nawet jedynie 200÷220 km, z fabrycznymi foliami na fotelach.

Za sprawą odpowiedzi sekretarza stanu w ministerstwie obrony Wojciecha Skurkiewicza, udzielonej na interpelację nr 28694 (z listopada 2021 r. i ponownie w styczniu 2022 r.) złożoną przez posłów Konfederacji, wiemy że: Zakup tego sprzętu wynikał z potrzeby zaspokojenia potrzeb bieżących i został przeprowadzony zgodnie z obowiązującym prawem oraz […] pojazdy typu MRAP Cougar 4×4 są pozyskiwane wraz z pakietem logistycznym. Wartość tego sprzętu potwierdza m.in. fakt, iż pojazdy tego typu były wykorzystywane przez polskich żołnierzy w ramach misji w Afganistanie, gdzie w okresie zimowym temperatury spadają dużo poniżej zera.

Zgodnie z informacją przekazaną przez Agencję Uzbrojenia, 7 czerwca rozpoczął się proces dostaw Cougarów do Polski. Pierwsza partia, licząca 71 wozów, dotarła 20 czerwca do portu w Szczecinie, kolejna – „ponad 140” – 2 lipca, także drogą morską.

Pojazdy przed skierowaniem do jednostek muszą przejść drobne modyfikacje, związane z: dostosowaniem do wymogów ustawy Prawo o ruchu drogowym (wymiana kierunkowskazów i reflektorów świateł mijania), montażem systemów łączności i uzbrojenia typowego dla Wojsk Lądowych (7,62 mm ukm UKM-2000, 12,7 mm wkm WKM-B, 40 mm granatniki Mk19), a także zostaną przemalowane (wszystkie są w kamuflażu pustynnym). W przypadku pojazdów pierwszej partii, skierowano je w tym celu do 55. batalionu remontowego z Opola, należącego do 10. Opolskiej Brygady Logistycznej (36 sztuk) i 52. batalionu remontowego z Czarnego z 1. Pomorskiej Brygady Logistycznej z Bydgoszczy (35). Polscy remontowcy przygotowywali się do nowego zadania od kwietnia br., m.in. studiując i tłumacząc przekazaną dokumentację techniczną. Zakupiono również odpowiednie narzędzia, przeprowadzono stosowne szkolenia itd. Na razie można jedynie spekulować, gdzie i do czego użytkowane będą polskie Cougary. Najprawdopodobniej faktycznie trafią m.in. do 18. Dywizji Zmechanizowanej. Nie będą zapewne użytkowane jako standardowe środki transportowe piechoty zmotoryzowanej, lecz raczej jako pojazdy dyspozycyjne, specjalistyczne (np. patroli saperskich) czy dozorowe – szczególnie do zabezpieczenia granicy z Republiką Białorusi.