Wystawa narodowa Turcji na MSPO 2022 była okazją do zapoznania się między innymi z ofertą spółki Aselsan – tureckiego lidera w zakresie elektroniki wojskowej, w tym optoelektroniki. W tym ostatnim przypadku na stoisku Aselsan uwagę przykuwały pełnowymiarowe makiety trzech urządzeń optoelektronicznych – głowic optoelektronicznych CATS i AselFLIR-F500C oraz lotniczego zasobnika celowniczego AselPOD.

Warto podkreślić, że zarówno głowice CATS i AselFLIR-F500C oraz zasobnik celowniczy AselPOD to najnowsze tego typu urządzenia optoelektroniczne Aselsana, z F500C jako największą nowością w portfolio spółki. Wprawdzie obecnie trwa już rozwój jeszcze bardziej zaawansowanego modelu, oznaczonego AselFLIR-600 o średnicy 22 cali, podczas gdy F500C ma średnicę 15 cali. Jednak głowicy AselFLIR-600 do zakończenia rozwoju jeszcze trochę brakuje. F500C projektowano jako wyposażenie BSP kategorii MALE, śmigłowców bojowych, a także samolotów, np. patrolowych. Aselsan wśród nosicieli F500C wymienia uzbrojony samolot TAI Hürkuş-C czy śmigłowce szturmowe TAI ATAK-I Faz 3 i ATAK-II. Natomiast CATS (Common Aperture Targeting System) to najbardziej zaawansowana już produkowana seryjnie głowica optoelektroniczna Aselsana, najbardziej znana jako turecki zamiennik kanadyjskiej L3Harris Wescam CMX-15D na BSP Baykar Bayraktar TB2. Przy czym zamiana CMX-15D na urządzenie tureckie to także ruch biznesowy. Według pogłosek krążących w tureckich mediach koszt CMX-15D stanowił ponad 50% ceny pojedynczego aparatu Bayraktar TB2. Z kolei lotniczy zasobnik celowniczy AselPOD to skonstruowany w Turcji zamiennik-odpowiednik amerykańskich zasobników Martin Marietta/Lockheed Martin AN/AAQ-14 LANTRIN i AN/AAQ-33 Sniper ATP, izraelskich Rafael Advanced Defense Systems Litening czy francuskiego Thales Damocles. W Turcji AselPOD zintegrowano z myśliwcami wielozadaniowymi F-16C/D Block 40/40M/50M/50+ i starszymi myśliwsko-bombowymi F-4E 2020 Phantom II. AselPOD to już wyrób dojrzały. Badania zasobnika w locie przeprowadzono jeszcze w latach 2012–2016, po czym turecki resort obrony zamówił pierwsze 16 sztuk (planując sukcesywnie dokupić jeszcze 73). Podczas integracji AselPOD z F-16C/D Aselsan współpracował z Lockheed Martinem (w ramach prób AselPOD naprowadzał kierowane laserowo bomby GBU-10) i wg części doniesień AselPOD można używać zamiennie z zasobnikami Sniper ATP, przynajmniej na tureckich F-16C/D. Według tureckich mediów, zasobniki AselPOD dwukrotnie zamówił Pakistan i używa ich razem z chińsko-pakistańskimi myśliwcami wielozadaniowymi JF-17 Thunder. Tym samym użytkownikiem AselPOD stała się Nigeria, która kupiła myśliwce JF-17 Thunder Block II i uzbroiła je w amerykańskie bomby naprowadzane laserowo GBU-12 Paveway II, co potwierdza materiał zdjęciowy.

Jeśli chodzi o parametry techniczne, zaczynając ich omówienie od CATS, to stacja ta ma 4-osiową stabilizację mechaniczną całej głowicy i 2-osiową stabilizację optyczną lustra oraz 6-osiową stabilizację obrazu (4-osiową mechaniczną i 2-osiową optyczną). W rezultacie obserwacja i śledzenie obiektów z użyciem CATS odbywa się z dokładnością 5 µrad. CATS wyposażono w układ optyczny o wspólnej aperturze dla zintegrowanych czujników poszczególnych kanałów (stąd nazwa-akronim), o średnicy 220 mm. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że przełączanie między kanałami obserwacji nie powoduje zmiany kąta widzenia. CATS zapewnia następujące kąty widzenia: 0,5°; 0,9°; 3,2° i 30-stopniowy szerokokątny. CATS dysponuje następującymi kanałami: kamerą termowizyjną MWIR (3÷5 μm) z mozaiką 640×512 fotodetektorów (FPA) o wielkości 15 μm pojedynczego piksela; telewizyjną kamerą dzienną 1920×1080 z matrycą CMOS i kamerą niskiego poziomu oświetlenia (LL-NIR) z matrycą EMCCD w układzie 640×480. Wszystkie kanały dysponują zoomem optycznym 60× i cyfrowymi 2× i 4×. Listę zintegrowanych w CATS urządzeń uzupełnia diodowy laser Nd:YAG o długości fali 1064 nm, zasięgu ok. 25 km, częstotliwości repetycji (emisji impulsów wiązki) 20 Hz i dywergencji wiązki 0,3 mrad (czyli z 10 km padająca na daną powierzchnię plamka lasera ma średnicę 3 m). Laser pełni rolę dalmierza, laserowego podświetlacza celów i laserowego wskaźnika. Z tym, że w roli dalmierza laser ma mieć maksymalną długość pomiaru 30 km z dokładnością ± 5 m. Jako laserowy podświetlacz celów dla bomb kierowanych laserowo itp. ma zasięg 20 km i wówczas pracuje na długości fali 808 nm, na której pracuje także jako laserowy wskaźnik – także o zasięgu 20 km i dywergencji ok. 1 mrad. Światło lasera w tej i poprzedniej funkcji jest widoczne w kamerach noktowizyjnych i niskiego poziomu oświetlenia (LL-NIR). Masę CATS zmniejszano z upływem lat, pierwsza wersja ważyła 62 kg, w latach 2020–2021 obniżono ją do 56 kg, trwają prace, aby uzyskać 55 kg. Według tureckich danych, dostarczone Turcji stacje CMX-15D ważą 48,7 kg. Natomiast Wescam podaje masę 51,4 kg dla MX-15D w pełnej konfiguracji (nasuwa się pytanie, czego brakuje w komercyjnym CMX-ie?). Zakres temperatur operacyjnych CATS wynosi od −54 do 50°C.

Makiety głowic optoelektronicznych CATS (z lewej) i AselFLIR-F500C na stoisku spółki Aselsan na MSPO 2022. Fot. Adam M. Maciejewski.

Nie do końca jest jasny status mozaiki detektorów FPA w CATS i innych głowicach Aselsana. Oryginalnie w CATS montowano FPA z fotodetektorami produkowanymi z HgCdTe, jednak w wyniku sankcji nałożonych w 2020 r. na Turcję, ten najwyraźniej importowany układ stał się niedostępny i został zastąpiony produkowanym w Turcji FPA z fotodetektorami z InSb. Doniesienia tureckich mediów o tym, jakie rodzaje matryc są produkowane w Turcji, nie są zawsze zgodne ze sobą. Natomiast przedstawiciele Aselsana byli bardziej niż powściągliwi, aby rozmawiać nawet o znacznie prostszych detalach konstrukcyjnych.

Nowszy AselFLIR-F500C (F500C) to wersja rozwojowa CATS, zatem część parametrów czy części ma zapewne identycznych lub o zbliżonych parametrach. I tak F500C integruje kamerę termowizyjną MWIR (3÷5 μm) z matrycą (FPA) zbudowaną z 1280×1024 fotodetektorów o wymiarze 15 μm pojedynczego piksela; cyfrową kamerę dzienną z matrycą 1920×1080, zapewne CMOS, z pikselem o wymiarach 10 μm, a także kamerę termowizyjną SWIR (0,9÷1,7 μm) z matrycą w układzie 1280×1024. Listę uzupełnia kanał laserowy. Jest to w zasadzie to samo urządzenie co w CATS, tylko z mocą zwiększoną do 500 mW i z dywergencją wiązki o wartości poniżej 1,2 mrad., także pełniący funkcję dalmierza, podświetlacza celów i wskaźnika laserowego. W F500C światło lasera jest ma być widzialne we wszystkich trzech kamerach. Masa F500C wynosi ok. 50 kg, a zakres temperatur roboczych zamyka się w przedziale −40 do 50°C.

Zasobnik lotniczy AselPOD ogólną konstrukcją przypomina zasobniki LANTRIN czy Litening. Ma masę 240 kg, średnicę 430 mm i długość 2350 mm. Nie są znane dopuszczalne parametry lotu z AselPODem. Aselsan podaje tylko, że AselPOD można używać z większej wysokości niż LANTRIN. AselPOD integruje kanał termowizyjny z kamerą MWIR z matrycą w postaci mozaiki 640×512 fotodetektorów, kanał dzienny z cyfrową kamerą telewizyjną z matrycą CCD lub CMOS 768×576 i kanał laserowy z laserem o długości fali 1064, czyli zapewne diodowym Nd:YAG, o 20 Hz częstotliwości emisji impulsów wiązki. AselPOD dysponuje zoomem optycznym 3× i trzema zakresami zoomu cyfrowego: 2×/4× i 8×. AselPOD samolot wielkości F-16 wykrywa z 45 km, a czołg z 15 km. Kamera MWIR dysponuje kątami widzenia o wartości 0,8°/4,0°/28°, a telewizyjna 0,8°/4,0°. Zakres ruchu głowicy optoelektronicznej zamontowanej z przodu zasobnika wynosi 360° (ciągły obrót) w azymucie i od 45° do −150° w elewacji (w tym drugim przypadku znaczenie ma też punkt podwieszenia AselPODa pod płatowcem).
AselPOD oferuje szereg funkcji typowych dla takich urządzeń, m.in. zasobnik jest stabilizowany, działa w trybie „powietrze–powierzchnia” i „powietrze–powietrze”, zapewnia śledzenie ośmiu obiektów równocześnie z maks. odległości 25 km, podaje współrzędne wykrytych/śledzonych celów naziemnych, naprowadza laserowo kierowane uzbrojenie, obraz z kanału termicznego może być wyświetlany na HUD, zapewnia funkcje „picture-in-picture” i „sensor-in-sensor” itd. AselPOD ma wbudowany dysk twardy o pojemności 128 GB, który ma umożliwiać zapis materiału średnio z ośmiu lotów. Pierwsza wersja produkcyjna AselPODa nie ma wbudowanej radiolinii do streamingu danych rozpoznawczych (wideo i zdjęć). Aselsan zapowiadał dodanie takiej funkcji w ramach rozwoju konstrukcji zasobnika, podobnie jak planowaną na przyszłość zabudowę stacji SAR.