Widok ogólny na lotnisko Sochaczew; loty szkolne, 1980 r. Na pierwszym planie MiG-21R, obok samolotu zasobnik rozpoznania radioelektronicznego R.

MiG-21R był pierwszym samolotem naddźwiękowym w polskim lotnictwie wojskowym przeznaczonym do rozpoznania fotograficznego dziennego (z wykorzystaniem zasobnika D, przenoszonego na centralnym podwieszeniu pod kadłubem) oraz rozpoznania radioelektronicznego (z wykorzystaniem zasobnika R). Łącznie, w latach 1967-1972, lotnictwo polskie otrzymało 36 samolotów MiG-21R.

Pierwsze dwa MiG-21R z numerami seryjnymi 94R01422 i 94R01423 oraz bocznymi 1422 i 1423, zostały wyprodukowane w Zakładzie nr 21 w Gorki w ZSRR w dniach 25 i 26 lipca 1968 r. Do Polski przyprowadzili je piloci rosyjscy i 28 września 1968 r. rozpoczęły one służbę w 41. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Malborku. Pilotów wytypowanych do wykonywania lotów na nowej wersji „dwudziestego pierwszego” w polskim lotnictwie wojskowym przygotowywano w Centrum Szkolenia Lotniczego w Modlinie, natomiast obsługa naziemna przeszła szkolenie w ZSRR.
Po niecałym roku użytkowania w Malborku 8 lipca 1969 r. oba MiG-21R przekazano do 21. Pułku Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego (plrtia) stacjonującego w Powidzu. Trzy dni wcześniej bezpośrednio do powidzkiej jednostki przyleciał trzeci MiG-21R z numerem seryjnym 94A01705 i bocznym 1705, a 13 listopada czwarty – 94A01706 i 1706. Warto podkreślić, że podczas służby dwóch pierwszych MiG-21R w 41. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego praktycznie nie wykonywano lotów z zasobnikami rozpoznawczymi. Szkolenie personelu naziemnego z instalacji zasobników D i R odbywało się przed lub po lotach szkolnych. Fakt ten potwierdza dokumentacja fotograficzna z tamtego okresu, kiedy to pierwsze polskie MiG-21R były wykorzystywane głównie z podwieszonym pod kadłubem zbiornikiem dodatkowym o pojemności 490 l jako typowe myśliwce.

Fabrycznie nowe MiG-21R bez oznaczeń przynależności państwowej i numerów bocznych w dniu przylotu na lotnisko w Sochaczewie.

Do szkolenia praktycznego w lotach na rozpoznanie wytypowano ośmiu pilotów, którzy pochodzili z różnych jednostek, wyposażonych w „dwudzieste pierwsze” wcześniejszych wersji. Dostawy MiG-21R wznowiono w 1970 r., kiedy to 12 i 16 kwietnia kolejnych osiem samolotów z numerami seryjnymi: 94R01909, 94R01911 do 94R01917 i bocznymi: 1909, 1911 do 1917 wpisano na stan 21. plrtia kompletując jednocześnie eskadrę rozpoznawczych maszyn naddźwiękowych. Po ponad roku użytkowania i intensywnego szkolenia pilotażowo-nawigacyjnego zwiększono nacisk na rozpoznanie fotograficzne i radioelektroniczne. Dobre położenie lotniska w Powidzu sprzyjało wykonywaniu zadań zarówno nad lądem jak i w rejonie Morza Bałtyckiego.

W związku z planowaną reorganizacją Wojsk Lotniczych jesienią 1970 r. do 32. Pułku Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego w Sochaczewie, który także wyznaczono do przezbrojenia w MiG-21R skierowano absolwentów szkoły chorążych Centralnego Ośrodka Szkolenia Służb Technicznych Wojsk Lotniczych w Oleśnicy. Spośród nowego personelu wytypowano najlepszych żołnierzy i skierowano ich do sekcji rozpoznawczej oraz do kompanii fotograficznej. Po odbytym 3-miesięcznym szkoleniu w jednostce w styczniu 1971 r. zostali oni skierowani na specjalistyczny kurs opracowania rezultatów rozpoznania fotograficznego i radioelektronicznego, który zorganizowano w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Po powrocie z kursu przeszkoleni chorążowie zostali przydzieleni według nowych wytycznych do sekcji rozpoznawczej i kompanii fotograficznej i stanowili trzon zabezpieczenia rozpoznawczego związanego z nowymi samolotami.

Z początkiem 1972 r. wyznaczono 15 pilotów z 32. plrtia, którzy mieli odbyć szkolenie teoretyczne w Centrum Szkolenia Lotniczego w Modlinie i praktyczne w 21. plrtia w Powidzu. W tej grupie znaleźli się: mjr Kazimierz Szczeciński, kpt. Jerzy Stuchała, kpt. Adam Sobotta, kpt. Michał Jasiński, kpt. Aleksander Zielenow, kpt. Janusz Babicz, kpt. Antoni Bender, por. Tadeusz Tworzydło, por. Stanisław Walczak, ppor. Eugeniusz Pawłowski, ppor. Jacek Serwacki, ppor. Ryszar Śpiewak, ppor. Jerzy Karwicki, ppor. Grzegorz Wściubiak oraz ppor. Andrzej Bukiert. W kolejnych latach nowi piloci byli szkoleni od podstaw bezpośrednio w jednostkach rozpoznawczych przechodząc przez kolejne szczeble oraz zaliczając samoloty SBLim-2Art, MiG-21US i MiG-21R.

Przed dostarczeniem rozpoznawczych MiG-21R lotnisko w Sochaczewie poddano kompleksowej modernizacji mającej na celu praktyczne przygotowanie infrastruktury oraz zaplecza technicznego do eksploatacji nowego sprzętu. Prace objęły m.in. wydłużenie drogi startowej z 2000 do 2500 m, instalację nowego oświetlenia oraz remont dróg kołowania i centralnej płaszczyzny postoju samolotów. Wybudowano także nowe budynki dla sekcji fotograficznej oraz sale metodyczne do szkolenia.

Zgodnie z wcześniejszymi planami 1 kwietnia 1971 r. na bazie 2. Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego i 3. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego sformowano 2. Dywizję Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego z dowództwem w Pile w składzie 6. i 45. Pułk Lotnictwa Myśliwsko--Szturmowego (Piła i Babimost) oraz 21. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego (Powidz) oraz 3. Dywizję Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego z dowództwem w Świdwinie w składzie 8. i 40. Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego (Mirosławiec i Świdwin) oraz 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego (Sochaczew).

Zobacz również artykuły >>>
Polskie samoloty rozpoznawcze cz.1
Polskie samoloty rozpoznawcze cz.2