Fw 190 A-5, W.Nr. 410 258, GL+MY wyprodukowany przez zakłady AGO w Oschersleben służył do wielu testów uzbrojenia i opancerzenia, zniszczony został podczas bombardowania bazy Hannover-Langenhagen 5 sierpnia 1944 r.
W połowie 1942 r., jeszcze przed zakończeniem montażu samolotów Fw 190 A-2 i A-3, w zakładach Focke-Wulf (Bremen i Marienburg), Ago (Oschersleben), Arado (Warnemünde) i Fieseler (Kassel) rozpoczęto produkcję nowej wersji, noszącej oznaczenie Fw 190 A-4.
W miejsce dość zawodnych radiostacji FuG VIIa działających na falach krótkich, Fw 190 A-4 otrzymały znakomite FuG 16 Z pracujące w zakresie fal ultrakrótkich, co zdecydowanie poprawiło komunikację z ziemią oraz pomiędzy samolotami w powietrzu. Konieczność umieszczenia zaczepu anteny na szczycie statecznika pionowego spowodowała zmianę jego kształtu w górnej części i pojawienie się miniaturowego masztu antenowego na szczycie statecznika. Radiostacja FuG VIIa posiadała pojedynczą linkę anteny rozpiętą pomiędzy górną przednią częścią statecznika pionowego, a odsuwaną osłoną kabiny. W nowej radiostacji FuG 16 Z pojedyncza linka anteny otrzymała dwie grupy izolatorów w odstępie 1,5 m od siebie oraz pomiędzy nimi dodatkowe cięgno łączące ją z kadłubem tuż przed wręgą nr 14.
Jako prototyp nowej wersji posłużył płatowiec Fw 190 V24, W.Nr. 0140 561, TF+SI, który po odbyciu prób w zakładach Focke-Wulf w Bremen oraz testów w Erprobungsstelle Rechlin przekazany został jesienią do II./JG 1.
Seryjne Fw 190 A-4 uzbrojone były w dwa karabiny maszynowe MG 17 kal. 7,92 mm umieszczone w kadłubie i dwa działka MG 151/20 kal. 20 mm zabudowane w nasadzie skrzydeł oraz dwa działka MG FF/M kal. 20 mm zainstalowane w środkowej części skrzydeł. Ponieważ działka MG FF/M były w tamtym czasie już przestarzałe i mało efektywne w jednostkach bojowych najczęściej je demontowano, aby zaoszczędzić na masie samolotu, co przekładało się na wzrost osiągów.
Podstawową różnicą zewnętrzną pomiędzy wersjami Fw 190 A-3, a A-4 było zmienione mocowanie cięgna anteny na szczycie statecznika pionowego.
Jako jednostka napędowa służył 14-cylindrowy silnik gwiazdowy typu podwójna gwiazda Bayerische Motoren Werke BMW 801 D-2 o maksymalnej mocy startowej 1700 KM. Ostatnie serie produkcyjne Fw 190 A-4 posiadały zamiast umieszczonych tuż za silnikiem szczelin wentylacyjnych ruchome żaluzje sterowane przez pilota.
W zakładach macierzystych Focke-Wulf w Bremen wyprodukowano również kilka specjalistycznych wariantów Fw 190 A-4. Pierwszym z nich był Fw 190 A-4/U3 zbudowany we wrześniu i październiku 1942 r. w łącznej ilości 18 egzemplarzy. Był to samolot myśliwsko-bombowy (Jabo, czyli Jagdbomber) z uzbrojeniem strzeleckim zredukowanym do dwóch karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm i dwóch działek MG 151/20 kal. 20 mm. Pod kadłubem zamontowano wyrzutnik typu ETC 501, który umożliwiał podwieszenie bomby SC 250 o masie 250 kg. Część maszyn, przeznaczonych do działań nocnych, otrzymała też reflektor do lądowania montowany w krawędzi natarcia lewego skrzydła. Oznaczenie Fw 190 A-4/U3 zmieniono wkrótce na Fw 190 F-1, a dalszy rozwój tej nowej, szturmowej wersji Fw 190 opisany został w: Lotnictwo Aviation International, 7/2019.
Fw 190 A-4/U4 miał być wysokościowym samolotem rozpoznawczym wyposażonym w dwa lotnicze aparaty fotograficzne Rb 12,5/7x9 i uzbrojonym w dwa karabiny maszynowe MG 17 kal. 7,92 mm i dwa działka MG 151/20 kal. 20 mm. Do rozpoczęcia produkcji wielkoseryjnej tej maszyny jednak nie doszło, prawdopodobnie zbudowano tylko kilka egzemplarzy tego wariantu, które trafiły do jednostki NAGr. 13.
Dwa płatowce posłużyły, jako prototypy wersji myśliwsko-bombowej dalekiego zasięgu (Jabo-Rei, czyli Jagdbomber-Reichweite), były to samoloty noszące oznaczenia Fw 190 A-4/U8, W.Nr. 669, TF+FQ i W.Nr. 670, TF+FR. Maszyny były uzbrojone w dwa działka MG 151/20 mm kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł oraz bombę o masie 250 kg podwieszaną na podkadłubowym zaczepie ETC 501. Dodatkowo pod każdym skrzydłem zamontowano po jednym zaczepie VTr-Ju 87 firmy Weserflug z dodatkową, aerodynamiczną, duralową osłoną, co umożliwiało podwieszenie dwóch dodatkowych, odrzucanych w locie zbiorników paliwa o pojemności 300 litrów każdy. W wersji seryjnej samoloty te produkowano początkowo pod oznaczeniem Fw 190 A-4/U8 (około 50 egzemplarzy), a następnie Fw 190 G-1.
Znaczące sukcesy odnoszone na froncie przez samoloty Fw 190 A-3 i A-4, które były wyposażone w silniki BMW 801 D-2, nie przysłoniły jednakże znaczącej słabości tych silników, a mianowicie ich słabych osiągów na dużych wysokościach. O ile w walkach powietrznych, prowadzonych na średnich wysokościach, z wyprawami dwusilnikowych bombowców RAF osłanianych przez liczne dywizjony myśliwskie problem ten praktycznie się nie ujawniał, to z chwilą pojawienia się nad kanałem La Manche czterosilnikowych bombowców amerykańskich operujących na dużych wysokościach, przekraczających 7500 m, osiągi Fw 190 A okazały się niewystarczające.
W zakładach Focke-Wulf w Bremen trzy płatowce przebudowano na wariant wysokościowego myśliwca, który otrzymał oznaczenie Fw 190 A-4/U7. Samoloty wyposażono w dodatkowe wloty powietrza do sprężarki umieszczone po obydwu stronach osłony silnika. Maszyny testowano w Erprobungsstelle Rechlin, według raportu z 27 stycznia 1943 r. zastosowanie nowych chwytów powietrza poprawiło osiągi samolotów, znaczący spadek mocy silnika obserwowany normalnie powyżej wysokości 8000 m przesunął się na powyżej 9500 m, moc maksymalna silnika uzyskiwana dotychczas na wysokości 5700 m teraz mogła być uzyskana na poziomie 6500 m; czas wznoszenia na 8000 m zmniejszył się z 12 do 11 minut, na wysokość 9000 m z 15 na 13 minut, a na wysokość 10 000 m z 19,5 do 16 minut. Opór powietrza stawiany przez dodatkowe wloty paliwa do sprężarki zmniejszył prędkość maksymalną samolotu na małych i średnich wysokościach o około 16 km/h. Prawdopodobnie wyprodukowano około 10 maszyn Fw 190 A-4/U7, z których kilka trafiło do jednostek operacyjnych; za ich sterami bojowo latali m.in. dowódca III./JG 2, Hptm. Egon Mayer i dowódca II./JG 26, Hptm. Wilhelm-Ferdinand Galland.
Od września 1942 r. do jednostek operacyjnych dostarczano pojedyncze egzemplarze Fw 190 A-4/R1, zwane Leit-Jäger, czyli myśliwce prowadzące, wyposażone w radiostacje FuG 16 ZE przystosowane do korzystania z systemu radiowego naprowadzania na cel za pomocą systemu Y-Verfahren. Do odbioru sygnałów systemu Y-Verfahren konieczne było dodanie drugiej anteny typu Morane-Mast w postaci pręta o długości 900 mm zakończonego stalowym drutem, która była montowana pod dolną częścią lewego skrzydła.
Samolot Fw 190 A-4, W.Nr. 0743, TR+TQ od połowy 1943 r. testowany był w Erprobungsstelle Rechlin z dwiema podskrzydłowymi, rurowymi wyrzutniami niekierowanych pocisków rakietowych W.Gr. 21 kal. 210 mm.
W okresie od czerwca 1942 do sierpnia 1943 r. wyprodukowano łącznie 974 samoloty myśliwskie Fw 190 A-4.
Ponieważ płatowiec Fw 190 A ulegał ciągłym modyfikacjom, które pojawiały się jako dodatkowe zestawy uzbrojenia lub wyposażenia, zespół konstruktorów firmy Focke-Wulf musiał dokonać nowych obliczeń wytrzymałości płatowca oraz jego charakterystyk lotnych. Obliczenia wykazały konieczność przesunięcia środka ciężkości płatowca, aby poprawić jego wyważenie. Prototypem nowej wersji został Fw 190 A-3/U1, W.Nr. 130 270, PG+GY, w którym przesunięto do przodu o 152 mm łoże silnika wydłużając tym samym długość kadłuba do 8,95 m. Rozwiązanie okazało się skuteczne i zostało zastosowane w nowej wersji samolotu, która otrzymała oznaczenie Fw 190 A-5.
Samolot Fw 190 A-5 oprócz dodatkowego segmentu pokrycia o długości 152 mm za osłoną silnika otrzymał również sterowane żaluzje wylotów powietrza z silnika po obydwu stronach kadłuba, spryskiwacze płynu do czyszczenia bocznych szyb wiatrochronu, pokrywę pakietu sanitarnego na prawej burcie, pomiędzy wręgami nr 11 i 12, pokrywę dolną pod kadłubem pomiędzy 9 a 10 wręgą oraz powiększoną pokrywę dostępu do urządzeń wewnętrznych między 9 i 10 wręgą na lewej burcie kadłuba. Jeżeli chodzi o wyposażenie to maszyny nowej wersji otrzymały najnowszy elektryczny sztuczny horyzont i zmodyfikowane aparaty tlenowe. Poprawiona została również konstrukcja steru kierunku. Zmieniono też konstrukcję sterów i lotek.
Uzbrojenie strzeleckie pozostało nie zmienione i składało się z dwóch karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm w kadłubie, dwóch działek MG 151/20 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł oraz dwóch działek MG FF/M kal. 20 mm w środkowej części skrzydeł, ale z nowymi bębnami amunicji, które zamiast 60 mieściły 90 naboi.
W samolotach tej wersji powszechnienie montowano też urządzenie radiowe identyfikacji „swój-obcy” FuG 25a z małą, prętową anteną pod kadłubem. Część maszyn seryjnych otrzymała radiostacje FuG 16 ZE z antenami Morane-Mast pod lewym skrzydłem.
Do produkcji wdrożono też cały szereg podwariantów, pierwszym z nich był Fw 190 A-5/U2, czyli nocny myśliwiec bombardujący dalekiego zasięgu wyposażony w listwy przeciwodblaskowe nad rurami wydechowymi silnika. Pod kadłubem montowano zmodyfikowany zaczep ETC 501 służący do przenoszenia bomby o masie od 250 do 1000 kg, a pod skrzydłami po jednym zaczepie V.Mtt.-Schloß (Verkleidetes Messerschmitt Schloß – obudowany zaczep Messerschmitta) służący do podwieszania po jednym, dodatkowym, odrzucanym zbiorniku paliwa o pojemności 300 litrów. W krawędzi natarcia znalazł się aparat fotograficzny kontroli wyników strzelania EK 16 oraz zdwojony reflektor do lądowania. Uzbrojenie strzeleckie tego wariantu ograniczone było zazwyczaj do dwóch skrzydłowych działek MG 151/20 kal. 20 mm. Jeden z egzemplarzy tego wariantu, pozbawiony podkadłubowego wyrzutnika ETC 501, fotokarabinu EK 16 oraz reflektorów do lądowania testowano z radarem FuG 217 Neptun J-2.
Fw 190 A-5/U3 był samolotem myśliwsko-bombowym z wyrzutnikiem podkadłubowym ETC 501 i uzbrojeniem strzeleckim zredukowanym do dwóch działek MG 151/20 kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł i dwóch karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm w kadłubie. Istniał również wariant tropikalny tej odmiany oznaczony Fw 190 A-5/U3/tp wyposażony w filtry przeciwpyłowe oraz dodatkowe wyposażenie pozwalające na przeżycie w warunkach pustynnych (sztucer, zapas wody, prowiant itp.). W związku ze zmianami organizacyjnymi wprowadzonymi w jednostkach szturmowych Luftwaffe oznaczenie wariantu Fw 190 A-5/U3 zmieniono wkrótce na Fw 190 F-2 i F-2/tp.
Samolot Fw 190 A-5/U4 był samolotem myśliwsko-rozpoznawczym z dwoma lotniczymi aparatami fotograficznymi Rb 12,5/7x9 i uzbrojeniem strzeleckim złożonym z dwóch karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm i dwóch działek MG 151/20 E kal. 20 mm
w nasadzie skrzydeł.
Fw 190 A-5/U8 to myśliwiec bombardujący dalekiego zasięgu (Jabo-Rei) z wyrzutnikiem ETC 501 pod kadłubem oraz dwoma podskrzydłowymi zaczepami VTr-Ju 87 firmy Weserflug do przenoszenia zbiorników paliwa o pojemności po 300 litrów każdy. Uzbrojenie strzeleckie zredukowano do dwóch działek MG 151/20 E kal. 20 mm w nasadzie skrzydeł. Oznaczenie tego wariantu wkrótce zmieniono na Fw 190 G-2.
Doświadczalna odmiana ze wzmocnionym uzbrojeniem strzeleckim otrzymała oznaczenie Fw 190 A-5/U9. Samolot uzbrojony został w dwa kadłubowe karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm w miejsce dotychczas montowanych karabinów maszynowych MG 17 kal. 7,92 mm. Skrzydłowe uzbrojenie pozostało bez zmian i składało się z dwóch działek MG 151/20 E kal. 20 mm i dwóch działek MG FF/M kal. 20 mm. Zbudowano dwa egzemplarze doświadczalne, W.Nr. 150 812 i W.Nr. 150 816, BH+CF. Ta druga maszyna z oznaczeniem Fw 190 V35 testowana była później z nowymi wersjami silnika BMW 801.
Fw 190 A-5/U10 zbudowany w dwóch egzemplarzach, W.Nr. 150 861 i W.Nr. 150 862, posiadał w kadłubie dwa karabiny maszynowe MG 17 kal. 7,92 mm, ale otrzymał nowe skrzydła z możliwością zamontowania czterech działek MG 151/20 E kal. 20 mm, które później, od wersji Fw 190 A-6, staną się standardem.
Czytaj pełną wersję artykułu
Pełna wersja artykułu
