Wczoraj (13 kwietnia) w godzinach wieczornych gwardyjski krążownik rakietowy Moskwa, okręt flagowy Floty Czarnomorskiej Federacji Rosyjskiej, biorący udział w „operacji specjalnej” przeciw Ukrainie, został trafiony dwoma pociskami R-360A systemu Neptun, odnosząc ciężkie uszkodzenia.

Wiadomość o tym zdarzeniu przekazał Ołeksij Arestowycz, doradca szefa Kancelarii Prezydenta Ukrainy ds. komunikacji strategicznej w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i obrony. Według jego słów dwa pociski uderzyły w okręt. Moskwa płonie, straciła napęd, a jej załoga walczy o uratowanie jednostki. Sytuację wroga komplikuje sztormowa pogoda.

Wcześniej podobne informacje okazywały się nieprawdziwe lub niepełne (przypadki Wyspy Węży, zresztą ostrzeliwanej przez Moskwę, czy patrolowca Wasilij Bykow, rzekomo ostrzelanego przez ukraińskie artyleryjskie polowe wyrzutnie rakietowe BM-21 Grad w rejonie Odessy), ale tym razem wiadomość została potwierdzona przez Ministerstwo Obrony FR i cytującą je państwową rosyjską agencję informacyjną TASS: w wyniku pożaru na krążowniku rakietowym Moskwa eksplodowała amunicja. Okręt został poważnie uszkodzony. Załoga została ewakuowana. Natomiast źródła rosyjskie nie wskazują na przyczynę zdarzenia, informując jedynie o fatalnym w skutkach pożarze.

Krążownik gwardyjski Moskwa wszedł do służby we Flocie Czarnomorskiej 30 grudnia 1982 roku pod nazwą Sława. Zmieniono ją 15 maja 1995 roku, po tym jak władze stolicy Rosji partycypowały w kosztach remontu okrętu w okresie kryzysu gospodarczego w kraju. Miało to też wydźwięk prestiżowy. Podobnie sprawa ma się z ukraińskim sukcesem. Symboliczne pokonanie Moskwy ma znakomitą siłę medialną.

Zdaniem Rosjan wskazanie celu było możliwe dzięki pomocy zagranicznej (amerykańskiej). Na łamach tamtejszych stron internetowych trwają też dywagacje, czy użyto Neptuna, czy też zachodniego systemu, obiecanego i dostarczonego przez któreś z państw NATO. Ukraińcy twierdzą, że wskazanie celu na zasięg maksymalny pocisków odbyło się przy użyciu bezzałogowców Bayratkar.

W czasach ZSRS do służby przyjęto trzy Atłanty: Sławę, Marszała Ustinowa (Flota Północna) i Czerwoną Ukrainę (od końca 1995 roku Warjag; Flota Oceanu Spokojnego). Wszystkie wzięły udział w wojnie przeciwko Ukrainie. Czwarty, nieukończony krążownik tego typu Admirał Fłota Łobow (od 2010 roku Ukrajina) do dziś rdzewieje w stoczni Mykołajiwśkyj sudnobudiwnyj zawod w Mikołajowie i jest własnością Kijowa.

Zasadniczym uzbrojeniem tych okrętów jest zunifikowany rakietowy system uderzeniowy Bazalt-1164, w skład którego wchodzi m.in. 16 kierowanych pocisków rakietowych 4K80 Bazalt o zasięgu 550 km. Głównym system obrony powietrznej natomiast wielokanałowy rakietowy system przeciwlotniczy S-300F Fort (3M41) z: 64 pociskami 5W55RM (później także nowszymi). Wspomagaj go dwa jednokanałowe systemy bliskiego zasięgu 4K33A Osa-MA z 20 pociskami 9M33M każdy oraz sześć 30 mm sześciolufowych armat AK-630M. Okręty maja też rozbudowane środki walki elektronicznej i przeciwdziałania. O krążownikach projektu 1164 pisaliśmy obszernie w „Wojsku i Technice” 5/2019 i 6/2019.

Ukraińcy otrzymali pierwszą, i jak dotąd jedyną, baterię dywizjonu obrony wybrzeża systemu RK-360MTC Neptun z pociskami R-360A w marcu ubiegłego roku. Formalnie przyjęto go do uzbrojenia 23 sierpnia 2020 roku.

Aktualizacja (godz. 14:20):

Według najnowszych danych rosyjskiego resortu obrony, przytoczonych przez agencję TASS, krążownik Moskwa utrzymuje się na powierzchni, wojsko podejmuje działania w celu odholowania go do portu. Nie było żadnych informacji o ofiarach, ustalane są przyczyny incydentu. [...] Na pokładzie krążownika rakietowego wybuchł pożar, w wyniku którego wybuchła amunicja. Zlokalizowano źródło ognia i zlikwidowano otwarty pożar. Wybuchy amunicji na pokładzie ustały. Przyczyna pożaru nie została jeszcze ustalona.

Aktualizacja (godz. 22:00)
Jak podało Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej, krążownik rakietowy Moskwa zatonął w trakcie holowania do portu, w sztormowych warunkach, w wyniku uszkodzenia kadłuba po eksplozji amunicji. Komunikat nie potwierdza ataku pociskami ukraińskiego systemu obrony wybrzeża Neptun, do którego doszło 13 kwietnia w godzinach wieczornych.