W trakcie MSPO 2021 Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia z Zielonki prezentuje uniwersalny ładunek specjalny o działaniu kumulacyjnym Ptasznik – jedno z trzech opracowań Instytutu z Zielonki zgłoszone w tym roku do nagrody Defender.

Skonstruowany z Zakładzie Badań Materiałów Wybuchowych uniwersalny ładunek specjalny (UŁŚ) Ptasznik jest inicjatywą, która ma rozwiązać problem braku takiego uzbrojenia w Wojsku Polskim. Obecnie jedynym z grubsza porównywalnym rozwiązaniem jest tzw. mały ładunek kumulacyjny z lat 60. Nieadekwatny do specyfiki działań różnych rodzajów wojsk. W trakcie rozwoju UŁS Ptasznik WITU konsultowało jego konstrukcję z potencjalnymi użytkownikami, czyli saperami, Wojskami Specjalnymi czy Wojskami Obrony Terytorialnej.

W rezultacie prac WITU powstał UŁS Ptasznik, teraz pokazywany na MSPO 2021. Pełna nazwa Ptasznika – uniwersalny ładunek specjalny o działaniu kumulacyjnym – mówi niemal wszystko. Jest to ładunek kumulacyjny o nastawnej odległości z dodatkowymi nasadkami odłamkowymi dla zwiększenia działania odłamkowego. Poza tym dodatkowe nakładane moduły rażące można dobierać w zależności od potrzeb i mają przez to różną konstrukcję.

Jednym z nich jest obwodowa wkładka odłamkowa (elementem rażącym jest warstwa drobnych metalowych kulek). Natomiast inna generuje odłamki rozchodzące się w zadanym kierunku (odłamki tworzą rozszerzający się stożek), taki ładunek jest określany angielskim terminem „Directional Fragmentation Charge” (DFC). Innym są „nadkalibrowe” i „podkalibrowe” nakładki (chronione patentem) – jedna z nich działa na zasadzie rdzenia formowanego wybuchowo (EFP), dobrego do przebijania stali/pancerza. Tutaj trzeba dodać, że UŁS Ptasznik ma regulowaną trzystopniowo odległość między podstawą wkładki kumulacyjnej a celem (EFP razi z ok. 10–15 m). Regulując rozsunięcie korpusu zewnętrznego UŁS Ptasznik, uzyskuje się różne efekty rażenia w zależności od materiału, z jakiego zrobiony jest cel, lub dla uzyskania efektu rażącego za celem. W takim przypadku przy przebijaniu ścian żelbetonowych o grubości 700 mm otwór wlotowy ma średnicę ok. 3 cm, natomiast wylotowy wielokrotność tej wartości.

UŁS Ptasznik może być inicjowany za pomocą zapalnika elektrycznego „Erg”, ogniowego (np. lont prochowy), nieelektrycznego (system detonacji ciągłej STS), czasowego modułu elektrycznego do zapalnika elektrycznego. Poza tym UŁS Ptasznik wyposażono w różne systemy mocowania, które ułatwiają jego przymocowanie do różnych powierzchni, na różnych wysokościach nad poziomem gruntu (podłogi), wycelowania pod różnymi kątami itd. I tak UŁS Ptasznik można mocować za pomocą magnesów, załączonych stalowych elementów mocujących, klejonych taśm dwustronnych. Razem z UŁS Ptasznik można stosować dołączane celowniki optyczne lub mechaniczne (o te drugie pytały Wojska Specjalne).

Na pierwszym planie różne nakładki odłamkowe DFC, w tle po lewej widoczny korpus UŁS Ptasznik z nałożonym celownikiem optycznym. Fot. Adam M. Maciejewski

W trakcie MSPO 2021 przedstawiciele WITU mówią, że prototypową serie UŁS Ptasznik wykonano w WITU. Jednak produkcją seryjną, w przypadku zamówienia przez MON, zajęłyby się Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne Belma S.A. Tutaj warto nadmienić, że UŁS Ptasznik skonstruowano z myślą o wykorzystaniu wycofanych z eksploatacji pocisków kumulacyjnych serii PG-7W do granatników ppanc. RPG-7. Pociski te wycofano z powodu przeterminowania się ich ładunków miotających i napędowych, ale ich głowice kumulacyjne nadal zachowują swoje właściwości bojowe. W toku produkcji UŁS Ptasznik te głowice PG-7W są przycinane do wymiarów korpusu UŁS Ptasznik.

Dane taktyczno-techniczne UŁS Ptasznik: wariant 1: masa całkowita ok. 900 g; masa MW A-IX-1 ok. 430 g; wysokość ładunku (wg 3-stopniowego dystansu) 1 – 146 mm, 2 – 200 mm, 3 – 260 mm; średnica UŁS 107,4 mm; przebijalność z dystansu nr 3: kumulacja klasyczna ok. 280 mm (płyta panc.), > 700 mm (żelbet), 1,5 m (belka drewniana wzdłuż); EFP: 25 mm z 15 m (stal); kulki DFC: 2 mm z 10 m (blacha stalowa).