Samolot wielozadaniowy krótkiego startu i lądowania MC-145B jest oferowany nie tylko amerykańskim wojskom specjalnym w ramach programu Armed Overwatch, ale także odbiorcom spoza Stanów Zjednoczonych, pod oznaczeniem M28 SOMA.

Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. z Mielca należące do koncernu Lockheed Martin oraz Sierra Nevada Corporation zaprezentowały w Warszawie 26 października własną propozycję w amerykańskim konkursie Armed Overwatch. Przetarg ma wyłonić nowy samolot wielozadaniowy wsparcia działań specjalnych dla Dowództwa Operacji Specjalnych Stanów Zjednoczonych (US Special Operations Command, USSOCOM), następcę U-28 Draco.

Amerykańsko-polski pretendent został zbudowany na bazie dobrze znanego i sprawdzonego płatowca wielozadaniowego samolotu transportowego krótkiego startu i lądowania PZL M28-05. Producent określa nowy wariant skrótem SOMA – Special Operations Multi-role Aircraft. Po wprowadzonych przez Sierra Nevada Corporation (SNC) modyfikacjach mielecka konstrukcja stworzyła nową jakość w obszarze zainteresowania Dowództwa Operacji Specjalnych Stanów Zjednoczonych (USSOCOM).

Supernowoczesne cyfrowe wyposażenie kabiny załogi uzupełniają wyświetlacze po bokach tablicy przyrządów prezentujące dane misji. Ponadto piloci mogą używać gogli noktowizyjnych.

Amerykańskie wojska specjalne znają PZL M28-05 od kilkunastu lat. Samoloty tego typu były od 2009 r. dostarczane dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (US Air Force, USAF), które nadały im oznaczenie C-145A Combat Coyote. Łącznie na stanie USAF było 16 egzemplarzy, które wykorzystywano w misjach poza granicami kraju, w tym w Iraku i Afganistanie. Dysponowały nimi: 5., 6., 318. i 711. eskadra działań specjalnych Dowództwa Operacji Specjalnych Sił Powietrznych (Air Force Special Operations Command, AFSOC). Z powodu ograniczeń finansowych w 2015 r. większość C-145A zmagazynowano w składnicy AMARG w Arizonie, a następnie zaoferowano innym krajom w ramach programu redystrybucji nadwyżkowego sprzętu wojskowego EDA (Excess Defence Article). Dotychczas dwa egzemplarze przekazano Estonii (2019 r.), a trzy Kenii (2021 r.). Ponadto po dwa samoloty tego typu mają otrzymać Nepal i Kostaryka. Jeden egzemplarz utracono w 2011 r. w wypadku w Afganistanie, a dwa przekazano Arizona Department of Public Safety. USAF nadal dysponuje czterema C-145A.

Za obsługę i wyposażenie zadaniowe C-145A dla lotnictwa amerykańskiego odpowiedzialna jest Sierra Nevada Corporation. Działające od 1963 r. przedsiębiorstwo zajmuje się obecnie różnorodnymi programami techniczno-zbrojeniowymi, w tym wsparciem eksploatacji uzbrojenia i sprzętu wojskowego w kilkunastu krajach świata. SNC była odpowiedzialna za modyfikację i wsparcie techniczne C-145A wprowadzonych do służby w USAF oraz w ostatnich latach w Kenii.

Przebudowany przez PZL i SNC egzemplarz PZL M28-05 jest oferowany AFSOC pod oznaczeniem MC--145B Coyote. Prototypem tej odmiany został jeden z samolotów zbudowanych w 2014 r. dla odbiorcy z Dalekiego Wschodu (numer fabryczny AJE00343, znaki rejestracyjne SP-DGR). Płatowiec w ubiegłym roku trafił z Polski do Stanów Zjednoczonych, gdzie został przebudowany i otrzymał specjalistyczne wyposażenie. Kilka miesięcy temu rozpoczęto próby w locie, które obejmowały sprawdzenie poprawności integracji systemów oraz strzelania pociskami kierowanymi i rakietami niekierowanymi. Obecni na polskiej prezentacji w Warszawie piloci MC-145B mówili, że samolot jest bardzo stabilną platformą do użycia uzbrojenia i doskonale spisywał się podczas prób: znaczna większość użytych lotniczych środków bojowych trafiła bezpośrednio w cel.

W październiku samolot noszący cywilne malowanie przeleciał ze Stanów Zjednoczonych do Polski. Rozpoczęty 7 października przelot do Europy trwał kilka dni i prowadził przez Duluth, Thunder Bay, Kuujjuaq, Reykiawik, Wick i Poznań do Mielca. Tu maszyna zameldowała się 11 października, a w kolejnych dniach otrzymała nowe malowanie. Samolot został pokryty na wszystkich powierzchniach farbą koloru oliwkowego, a na kadłubie namalowano pięć ukośnych białych pasów. Barwy te odpowiadają malowaniu stosowanemu na samolotach B-25 Mitchell czy P-51A Mustang 1st Air Commando Group US Army Air Corps z czasów walki tej jednostki na Dalekowschodnim Teatrze Działań Wojennych, w Birmie i Chinach, w okresie II wojny światowej. Obecne 1. Skrzydło Operacji Specjalnych USAF dziedziczy bowiem tradycje 1. ACG. SNC używała wcześniej podobnego malowania na proponowanym AFSOC lekkim samolocie wsparcia pola walki Embraer A-29 Super Tucano.

Wróćmy jednak do bohatera naszego artykułu. Dowództwo Operacji Specjalnych Stanów Zjednoczonych (USSOCOM) w ramach programu Armed Overwatch poszukuje następcy samolotu wielozadaniowego U-28A Draco, czyli nieuzbrojonej wojskowej wersji samolotu Pilatus PC-12, wykorzystywanej do wywiadu, obserwacji i rozpoznania (Intelligence, Surveillance and Reconnaissance, ISR) oraz zapewnienia łączności w czasie wsparcia wojsk specjalnych. Nowe maszyny dodatkowo mają otrzymać uzbrojenie, bardziej rozbudowane wyposażenie ISR oraz komunikacji, pozwalające na dowodzenie i kierowanie z ich pokładu działaniami, a także wskazywanie obiektów do zniszczenia. Ponadto mają one być zdolne do operowania z nieprzygotowanych lądowisk i wymagać minimalnego zabezpieczenia logistycznego. Mają one wspierać wojska specjalne w zwalczaniu ugrupowań partyzanckich.