Zakup i wdrożenie do eksploatacji samolotów wielozadaniowych F-16 Jastrząb było dużym i bardzo ważnym krokiem poczynionym w budowie zdolności obronnych Polski i Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Polska została przyjęta do NATO 12 marca 1999 r. w 50. rocznicę powstania Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, na specjalnym szczycie państw sojuszu w Waszyngtonie. Oprócz Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego zostały przyjęte Republika Czeska i Węgry. Dla Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (od 1 lipca 2004 r. – Sił Powietrznych) wstąpienie do NATO oznaczało intensyfikację działań skierowanych na osiągnięcie interoperacyjności, bowiem głównym celem Sił Zbrojnych RP, w tym także WLOP, było osiągnięcie pełnej zdolności do współdziałania z Sojuszniczymi Siłami Zbrojnymi NATO w czasie działań tak na terenie Polski, jak i innego państwa sojuszu, a także w rejonie prowadzenia misji stabilizacyjnej lub pokojowej kierowanej przez Sojusz Północnoatlantycki.

Istotnym elementem procesu osiągania interoperacyjności przez Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej było wyposażenie polskiego lotnictwa wojskowego w samoloty wielozadaniowe spełniające wszystkie standardy NATO. Rozpatrywano kilka wariantów pozyskania takich maszyn, wśród nich zakup 64 używanych samolotów wielozadaniowych F-16A/B i ich modernizację. Planowano pozyskać je w kilku kolejnych latach. Koncepcja ta została zapisana w „Rządowym planie rozwoju i modernizacji Sił Zbrojnych RP na lata 1998-2021”. Planowano, że pierwsze 16 samolotów wielozadaniowych F-16A/B Polska nabędzie w 2002 r., a uzbrojona w nie eskadra lotnictwa taktycznego wstępną gotowość operacyjną osiągnie w roku następnym i zastąpi dotychczasowe eskadry wydzielone do Sił Reagowania NATO.

F-16 Jastrząb to jeden z najbardziej zaawansowanych, używanych obecnie, wielozadaniowych samolotów bojowych, wszechstronnie sprawdzony w różnorakich konfliktach zbrojnych, zdolny do przenoszenia największej ilości uzbrojenia.

W 2001 r. zdecydowano się na inne rozwiązanie – zakup fabrycznie nowych odrzutowych samolotów bojowych. Konsekwencją przyjęcia nowej strategii było przesłanie, 12 kwietnia 2001 r., do rządów Francji, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, zapytania o możliwość dostarczenia nowoczesnych samolotów wielozadaniowych. 2 maja 2001 r. rząd polski skierował do Sejmu, w trybie pilnym, projekt ustawy „Program wyposażenia Sił Zbrojnych RP w samoloty wielozadaniowe”. Ustawa została przyjęta 22 czerwca 2001 r. i zapewniała warunki realizacji kontraktu. Pozwoliło to rozpocząć drugą turę negocjacji w sprawie wyboru samolotów wielozadaniowych dla polskiego lotnictwa.

W 2002 r. rząd przyjął nowelizację ustawy o ustanowieniu wieloletniego programu „Wyposażenia Sił Zbrojnych RP w samoloty wielozadaniowe”. Zmieniono w nim m.in. liczbę samolotów planowanych do zakupienia – z 64 do 48 oraz zrezygnowano z planu pozyskania 16 samolotów używanych. Nowela do ustawy została przez Sejm przyjęta 20 marca 2002 r. W ciągu dwóch miesięcy Ministerstwo Obrony Narodowej i Ministerstwo Gospodarki miały określić warunki ofert wiążących. Stwierdzono, że Polska zamierza zakupić 36 samolotów jednomiejscowych i 12 dwumiejscowych. Zaznaczono przy tym, że zamiarem jest nie tyle zakup samych samolotów ile zakup platform powietrznych (lotniczego, taktycznego systemu bojowego) do przenoszenia nowoczesnych systemów: rozpoznania pola walki, wykrywania i identyfikacji celów, precyzyjnego rażenia celów oraz czynnej i biernej walki radioelektronicznej. Istotnym elementem przetargu było kryterium offsetowe zakładające skompensowanie kosztów zamówienia w stu procentach.

13 listopada 2002 w Dowództwie Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej nastąpiło oficjalne otwarcie kopert z ofertami: Stany Zjednoczone zaproponowały nam samolot wielozadaniowy F-16C/D Block 52+, Francja – Mirage 2000-5 Mk 2, a Wielka Brytania i Szwecja – JAS-39C/D Gripen. W ciągu 45 dni komisja przetargowa miała zdecydować o wyborze konkretnego typu. W Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia do składania ofert ostatecznych Komisja określiła kryteria, zgodnie z którymi został dokonany wybór najkorzystniejszej oferty. W skali 100 punktów były to: 45 pkt. – cena oferty, 20 pkt. – walory operacyjne, 20 pkt. – spełnienie wymogów taktyczno-technicznych i 15 pkt. – offset. W trakcie oceny złożonych ofert tylko w zakresie spełnienia wymogów taktyczno-technicznych poddano weryfikacji 430 elementów, m.in.:

• wymagane osiągi w zakresie prędkości, właściwości manewrowych, wymagania dotyczące startu i lądowania, podatności obsługowej, niezawodności i trwałości samolotu;
• płatowiec, w tym instalacja hydrauliczna, elektryczna, paliwowa, podwozie, układ hamowania, hermetyzacji, instalacja przeciwpożarowa oraz zespół napędowy;
• możliwe uzbrojenie samolotu i układ sterowania uzbrojeniem;
• systemy pokładowe: systemy zobrazowania informacji w kabinie, systemy łączności i transmisji danych, systemy nawigacyjne, systemy identyfikacji „swój-obcy”, systemy wykrywania, śledzenia i rozpoznania, układy sterowania samolotem, automatycznej rejestracji parametrów lotu i przebiegu wykonania zadania bojowego;
• układ ratowniczy i systemy podtrzymywania życia załogi;
• zdolność do przetrwania bojowego, oprogramowanie systemowe, system planowania i odtwarzania misji, szkolenia personelu latającego i logistycznego, urządzenia treningowo-symulacyjne, części zamienne i pomoc techniczna.

Po zapoznaniu się z otrzymanymi ofertami ostatecznymi Komisja Przetargowa przedstawiła do akceptacji Ministrowi Obrony Narodowej najkorzystniejszą z nich. Za taką została uznana oferta, która uzyskała największą liczbę punktów wyliczoną według wzorów zawartych w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Oferta zwycięzcy uzyskała ponad 90 na 100 możliwych punktów.
27 grudnia 2002 r. w Dowództwie WLOP przedstawiciele ambasad państw uczestniczących w przetargu otrzymali pisemną informację o jego rozstrzygnięciu. Tego samego dnia na konferencji prasowej Minister Obrony Narodowej, Jerzy Szmajdziński, poinformował o rozstrzygnięciu przetargu i zwycięstwie amerykańskiej oferty z samolotem wielozadaniowym typu F-16C/D Block 52+, którą w imieniu rządu Stanów Zjednoczonych złożyła Defense Security Cooperation Agency (DSCA). Dzięki temu polskie Siły Powietrzne stały się 24 (i dziewiątym w NATO) użytkownikiem F-16. Po wyborze amerykańskiej oferty przystąpiono do szczegółowych negocjacji dotyczących umów kompensacyjnych (offsetu), których podpisanie 18 kwietnia 2003 r. doprowadziło do formalnego zawarcia kontraktu na dostawę 36 samolotów jednomiejscowych F-16C i 12 dwumiejscowych F-16D Block 52+. W jego skład wchodziły cztery umowy szczegółowe: o dostawach F-16, o finansowaniu zakupu, o kredycie na ten zakup udzielonym przez rząd Stanów Zjednoczonych oraz o offsecie. Cena samolotów wraz z uzbrojeniem i osprzętem wynosiła 3  478  945  926 USD.