Główna hala centrum Beogradski Sajam podczas wystawy Partner-2023, podobnie jak w minionych latach, wypełniona była po brzegi uzbrojeniem i sprzętem oraz rozwiązaniami, które serbscy producenci i placówki badawczo-rozwojowe oferują potencjalnym odbiorcom zagranicznym.
Ostatnia jak dotąd, jedenasta, odsłona wystawy Partner tradycyjnie odbyła się w centrum wystawienniczym Beogradski Sajam w stolicy Republiki Serbii w dniach 25–28 września 2023 r. Jak zawsze nie zabrakło na niej egzemplarzy uzbrojenia i sprzętu eksploatowanego przez Siły Zbrojne Serbii (Vojska Srbije, VS), prototypów powstałych w instytutach naukowo-badawczych oraz działach rozwoju przedsiębiorstw, a także makiet, modeli i informacji o realizowanych projektach. Choć z założenia wystawy Partner mają charakter międzynarodowy, to ekspozycje podmiotów z zagranicy zazwyczaj są tylko uzupełnieniem prezentacji lokalnych wystawców.
Nie inaczej było i tym razem, choć nie można pominąć stosunkowo dużego stoiska Chińskiej Republiki Ludowej, a także – po raz pierwszy – firm z Islamskiej Republiki Iranu.
Z racji bardzo rozbudowanego – w stosunku do wielkości państwa – przemysłu obronnego oraz realnych potrzeb lokalnych sił zbrojnych, jak też służb bezpieczeństwa i ochrony porządku publicznego, skala prezentowanych produktów, rozwiązań i usług jest bardzo bogata. Poza rodzajami uzbrojenia powstającymi jedynie w kilku państwach świata, obejmowała praktycznie wszystko.
Zmodernizowany czołg M-84AS2 jest od roku 2023 – na razie w niewielkiej liczbie – wprowadzany do uzbrojenia Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Serbii.
Od amunicji i broni strzeleckiej, przez armaty szybkostrzelne czy moździerze różnych kalibrów, lufowe oraz rakietowe systemy artyleryjskie wraz z amunicją, pojazdy wojskowe oraz wozy bojowe na kołach i gąsienicach, po systemy obrony przeciwlotniczej, śmigłowce i samoloty.
W pierwszej części relacji z belgradzkiej wystawy przybliżymy czytelnikom „Wojska i Techniki” samochody i pojazdy wojskowe, wozy bojowe, a także systemy artyleryjskie wraz z amunicją do nich.
W kategorii ciężkich wozów bojowych główną prezentowaną nowością był czołg podstawowy M-84AS2, który ma stać się zasadniczym uzbrojeniem serbskich pododdziałów pancernych. W ubiegłym roku rozpoczęto kompletowanie wozów partii przedseryjnej, które trafić miały do jednostek w celu przeprowadzenia poszerzonych prób i wypracowania zasad użycia oraz wsparcia eksploatacji. Oczywiście nie chodzi o zupełnie nowy wóz, ale kolejną modernizację czołgów od dziesięcioleci znajdujących się w linii, w przeważającej liczbie wyprodukowanych jeszcze w czasach istnienia Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (SFRJ).
Zmodernizowny bwp M-80AB1 na pierwszy rzut oka można zidentyfikować po nowej wieży. Nowością jest także, niewidoczna w tym ujęciu, opuszczana rampa zapewniająca dostęp do przedziału desantowego.
Celem obecnie realizowanego programu modernizacyjnego jest, poza poprawą odporności balistycznej poprzez montaż bloków pancerza reaktywnego i ekranów listwowych, także wyposażenie czołgu w nowy system kierowania ogniem i zdalnie sterowane stanowisko uzbrojenia DUBS 12,7 z 12,7 mm wkm M87 (serbski licencyjny NSW).
Nowe przyrządy obserwacyjno-celownicze dowódcy i działonowego integrują kanał termowizyjny, telewizyjny i dalmierz laserowy. Uzupełnieniem SKO jest system ostrzegania przed opromieniowaniem laserem oraz wyrzutnie granatów dymnych. Wóz otrzymał także nowe środki łączności. Zapas gotowej do użycia amunicji do wkm zamontowanego w zdalnie sterowanym stanowisku wynosi 250 nabojów (szerzej o modernizacji serbskich czołgów do standardu AS czytaj w WiT 3/2022).
Także w 2023 r. serbski przemysł obronny zainicjował produkcję partii wstępnej innego poddawanego modernizacji podstawowego wozu bojowego, tym razem pododdziałów zmechanizowanych – gąsienicowego bojowego wozu piechoty M-80AB1. Chodzi o pierwszy etap szerzej zakrojonego programu, w którym zachowano pierwotne uzbrojenie w postaci 20 mm armaty automatycznej M55A (szerzej w WiT 3/2022). Podczas już zrealizowanych prac skoncentrowano się na poprawie ergonomii załogi i desantu, a także zastosowaniu współczesnych środków łączności wewnętrznej oraz zewnętrznej.
Również w pierwszej fazie projektu dotychczasowe drzwi do przedziału desantowego zastąpiono hydraulicznie sterowaną rampą. Nowa, choć z uzbrojeniem sprzed półwiecza, jest także jednoosobowa wieża. Wyposażono ją we współczesny system kierowania ogniem, będący dziełem firmy Teleoptik Žiroskopi.
W jego skład wchodzą: optoelektroniczny przyrząd obserwacyjno-celowniczy z dziennym kanałem telewizyjnym, termowizyjnym i dalmierzem laserowym, elektroniczny system wyboru amunicji do armaty, platforma o regulowanym kącie podniesienia do montażu 30 lub 40 mm granatnika automatycznego, jednostka centralna i pulpit wraz z elementami sterowania. System realizuje naprowadzanie na cel wszystkich elementów uzbrojenia bwp M-80AB1, a zatem wspomnianej 20 mm armaty automatycznej M55A, 7,62 mm sprzężonego km M86 (licencyjny PKTM), granatnika automatycznego, a także przeciwpancernych pocisków kierowanych 2T5 z radiowym systemem transmisji komend sterujących i zasięgiem wydłużonym do 5000 m.
Zintegrowany w ramach SKO dzienno-nocny przyrząd obserwacyjno-celowniczy integruje: kamerę termowizyjną z chłodzonym detektorem matrycowym o rozdzielczości 640×512 pikseli, zasięgu wykrycia celu 12 km, jego rozpoznania 5000 m i identyfikacji 2500 m; kamerę telewizyjną o rozdzielczości 640×512 pikseli i częstotliwości odświeżania obrazu 25 Hz, której zoom optyczny oraz układ ostrości są kontrolowane programowo z poziomu SKO, zapewnia ona wykrycie celu z maksymalnego dystansu 15 km, jego rozpoznanie z 7000 m i identyfikację z 5000 m. Uzupełnia je dalmierz laserowy pracujący na, określanej jako bezpieczną dla ludzkiego oka, fali o długości 1550 nm, zapewniający pomiar odległości do celu NATO (2,3×2,3 m) znajdującego się w odległości do 5500 m z dokładnością ± 5 m.
Z SKO współpracuje inercjalny system nawigacyjny, którego układ żyroskopów i akcelerometrów (± 300°/sec/± 4 g) zapewnia dokładność określania kątów w odległości i przechyleniu na poziomie 0,3°. Dokładność określenia położenia w azymucie (dynamiczna) także wynosi 0,3° przy wykorzystaniu do korekcji wskazań odbiornika systemu GPS i 0,5° bez niego. Uzyskiwana dokładność pozycjonowania pojazdu jest deklarowana na ± 2 m.
Stanowisko działonowego-operatora jest wyposażone w dotykowy ekran o przekątnej 8” i rozdzielczości 800×600 pikseli oraz kontraście 1000:1 i interfejsy człowiek–maszyna, okablowanie, interfejsy i blok integracji pozwalający na dołączenie wszystkich elementów wyposażenia wspomagających oraz kontrolowanych z poziomu SKO. Na wyświetlaczu prezentowane są: dane o pracy SKO i jego podsystemów, obraz z kanału telewizyjnego i termowizyjnego z nałożonym znakiem celowniczym, gotowość uzbrojenia oraz zapas amunicji.
Wyświetlacz zapewnia także zapis prezentowanej sytuacji w ramach realizowanego zadania w celu późniejszej analizy. Może on być używany w zakresie temperatur na stanowisku od −25°C do 55°C. Jako wyposażenie opcjonalne jest wymieniony manipulator (dżojstik) na stanowisku działonowego-operatora, co mogłoby oznaczać, że w przypadku pojazdów przedseryjnych dla VS nie został zastosowany.
Czytaj więcej w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
Pełna wersja artykułu
