Zaloguj

Niemiecka okupacja Norwegii w latach 1940-1945

Niemcy przez całą wojnę utrzymywali w Norwegii znaczne siły. Latem 1944 r. było to 370 tys. żołnierzy i oficerów, którzy mogliby walczyć z powodzeniem na innych teatrach działań wojennych.

Niemcy przez całą wojnę utrzymywali w Norwegii znaczne siły. Latem 1944 r. było to 370 tys. żołnierzy i oficerów, którzy mogliby walczyć z powodzeniem na innych teatrach działań wojennych.

7 czerwca 1940 r. rząd norweski opuścił swój kraj i udał się na wygnanie do Wielkiej Brytanii. Norwegia nie została wyzwolona w czasie II wojny światowej, jako jeden z nielicznych krajów, obok Danii i niektórych wysp greckich. Niemniej jednak była ona widownią zaciętych walk i działań dywersyjnych, które kosztowały Niemców dużo wysiłku. W drugiej połowie wojny koszty okupacji zdecydowanie przewyższały zyski z eksploracji zasobów naturalnych Norwegii, a także Szwecji, transport bowiem przez Bałtyk w okresie zimowym był mocno utrudniony.



Na początku czerwca walki o Norwegię były w zasadzie skończone. Niemcy opanowali cały kraj i zaczęli wprowadzać swoje porządki. Norwegia była dla nich ważna z kilku względów. Po pierwsze, blokowała od zachodu i północy dostęp do Szwecji i Finlandii, które były ważnym źródłem surowców dla niemieckiej machiny wojennej. Po drugie, stanowiła dogodną bazę dla okrętów podwodnych i nawodnych, które mogły wyruszać na Atlantyk i działać na alianckich szlakach komunikacyjnych. Po ataku Niemiec na ZSRR, kiedy do Murmańska i Archangielska wyruszyły konwoje z zaopatrzeniem dostarczanym w ramach Lend-Lease Act, Norwegia stanowiła bazę wypadową do ataków na te konwoje, tak ze strony jednostek morskich, jak i lotnictwa stacjonującego na norweskich lotniskach.

Niemiecki wartownik w Norwegii wypatruje floty inwazyjnej aliantów, która nigdy się nie pojawiła; 1943 r.

Niemiecki wartownik w Norwegii wypatruje floty inwazyjnej aliantów, która nigdy się nie pojawiła; 1943 r.

Wśród norweskich strat najwyższą pozycję zajmują marynarze floty handlowej, w czasie II wojny światowej ok. 3700 z nich straciło życie. Same siły zbrojne straciły 880 zabitych w czasie kampanii norweskiej 1940 r., a kolejnych 1123 poległo w norweskich siłach zbrojnych na uchodźctwie. W czasie okupacji Niemcy aresztowali ok. 40 tys. Norwegów, a 366 innych rozstrzelali, następnych 632 zostało zabitych w niemieckich więzieniach. Około 9 tys. Norwegów wywieziono do obozów koncentracyjnych, spośród których życie straciło 1433. Około 92 tys. Norwegów znalazło się na wygnaniu, w tym około połowa z nich w Szwecji. Jak widać, nie są to straty porażające.

Warto też wspomnieć o niechlubnych kartach historii Norwegii w czasie wojny. Z niewielkiej populacji 760 norweskich Żydów, tylko 25 przeżyło. Z kolei ok. 12 tys. Norwegów wstąpiło do służby w SS, spośród nich ok. 5,5 tys. walczyło z tą formacją na różnych frontach, ok. 800 z nich straciło w czasie tych walk życie. Prawie tyle samo, co w obronie własnego kraju w 1940 r.!



Niemcy utrzymywali w Norwegii dość znaczne siły w czasie całej wojny. Dość powiedzieć, że w czerwcu 1944 r. w Norwegii stacjonowało aż 372 tys. niemieckich żołnierzy i oficerów, choć latem tego roku ok. 80 tys. zostało przerzuconych na kontynent na front zachodni i front wschodni. Te wojska mogłyby być z powodzeniem wykorzystywane gdzie indziej, ale do końca wojny Niemcy obawiali się inwazji w Norwegii. Sama ta groźba wiązała w Norwegii znaczące siły co spowodowało, że wojska te nigdy nie zostały użyte na innych teatrach działań wojennych, lecz bezczynnie siedziały w norweskich garnizonach czekając na atak, którego nie przeprowadzono. Oczywiście, było to głównie spowodowane alianckimi atakami i wszelkimi akcjami dywersyjnymi, co sprawiało wrażenie, że niedługo już nastąpi właściwa inwazja na Norwegię. Niemcy obawiali się, że alianci po zajęciu Norwegii wkroczą do Szwecji, albo zagrożą temu krajowi okupacją, jeśli państwo to nie przestanie zaopatrywać Niemiec. A to oznaczałoby katastrofę gospodarczą III Rzeszy, bez szwedzkiej rudy żelaza, drewna, węgla i innych surowców.

Siły niemieckie w Norwegii

Po zajęciu Norwegii w państwie tym funkcjonowało dowództwo XXI Grupy Armijnej (Armee-Gruppe XXI), której dowódcą był gen. płk Nikolaus von Falkenhorst, kierujący wcześniej wojskami niemieckimi, które zajęły Norwegię. 18 grudnia 1940 r. XXI GA przekształcono w Armię „Norwegia” (Armee Norwegen).

Armia „Norwegia” z dowództwem w Oslo istniała do 18 grudnia 1944 r. Od czerwca 1941 do stycznia 1942 r. składała się z sił stacjonujących w Norwegii oraz z wojsk walczących w Finlandii z ZSRR, nazwanych najpierw Grupą Armijną „Lapland”. Czternastego stycznia 1942 r. siły te podzielono na dwie niezależne armie, Armię „Norwegia” (gen. płk Nikolaus von Falkenhorst) w Norwegii i 20. Armię Górską (gen. płk Eduard Dietl) w Finlandii. Obie te armie znajdowały się jednak pod wspólnym dowództwem, również utworzonym 14 stycznia 1942 r. – Wehrmachtbefehlshaber Norwegen, na czele którego stanął gen. płk Nikolaus von Falkenhorst, pozostając jednocześnie dowódcą Armii „Norwegia”. Co ciekawe, nie było to dowództwo grupy armii, ale po prostu Naczelne Dowództwo Niemieckich Sił Zbrojnych w Norwegii.

We wrześniu 1944 r., po kapitulacji Finlandii 20. Armię Górską wycofano do północnej Norwegii. Do 18 grudnia 1944 r. Norwegię okupowały dwie armie, północną Norwegię – 20. Armia Górska, a środkową i południową Norwegię – Armia „Norwegia”, ale nadal pod wspólnym dowództwem Wehrmachtbefehlshaber Norwegen w Oslo, na czele którego również do 18 grudnia 1944 r. stał gen. płk Nikolaus von Falkenhorst. Tego dnia zlikwidowano zarówno wspomniane dowództwo, jak i dowództwo Armii „Norwegia”, a całość sił w Norwegii podporządkowano dowództwu 20. Armii Górskiej, które przeniesiono teraz do Oslo.



18 grudnia 1944 r. w wyniku konfliktu z Komisarzem Rzeszy w Norwegii Josefem Terbovenem, zdymisjonowano gen. płk. von Falkenhorsta. Nowym dowódcą sił niemieckich w Norwegii, a zarazem dowódcą 20. Armii Górskiej, która stała się jedynym operacyjnym dowództwem w Norwegii, został gen. płk Lothar Rendulic, pełniący tę funkcję do 8 stycznia 1945 r., kiedy to skierowano go na front do Prus Wschodnich, a następnie do Kurlandii. 8 stycznia 1945 r. obowiązki od niego przejął gen. piechoty górskiej Franz Böhme, który dowodził zarówno siłami niemieckimi w Norwegii, jak i 20. Armią Górską do samej kapitulacji, 8 maja 1945 r.

Przemysł zbrojeniowy

 ZOBACZ WSZYSTKIE

WOJSKA LĄDOWE

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Wozy bojowe
Artyleria lądowa
Radiolokacja
Dowodzenie i łączność

Siły Powietrzne

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Samoloty i śmigłowce
Uzbrojenie lotnicze
Bezzałogowce
Kosmos

MARYNARKA WOJENNA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Okręty współczesne
Okręty historyczne
Statki i żaglowce
Starcia morskie

HISTORIA I POLITYKA

 ZOBACZ WSZYSTKIE

Historia uzbrojenia
Wojny i konflikty
Współczesne pole walki
Bezpieczeństwo
bookusercrosslistfunnelsort-amount-asc