Pierwszy z rosyjskich Giepardów – Tatarstan sfotografowany na paradzie w Astrachaniu

Stocznia Zielonodolska im. A. M. Gorkiego przygotowuje do przekazania Wietnamowi trzecią i czwartą fregatę typu Gepard 3.9. Druga para tych okrętów została zamówiona po tym, jak pokonała jednostkę typu SIGMA 9814 Damena. Choć była ona nowocześniejsza, zaś holenderska grupa jest obecna na tamtejszym rynku stoczniowym, m.in. za sprawą transferu technologii budowy patrolowców dla straży wybrzeża i okrętu hydrograficznego dla marynarki wojennej, nie pomogło to w zdobyciu zamówienia. Można mniemać, że silne wpływy rosyjskich polityków i przedsiębiorców oraz niższa cena zapewniły kontrakt na kolejne Gepardy, bo raczej nie zdecydowała o tym strona techniczna oferty. Rosyjska konstrukcja, mimo nowoczesnej sylwetki, ma bowiem ponad 30-letnią historię.

Projektowanie okrętu bojowego, nawet współcześnie – przy użyciu wspomagania komputerowego, jest procesem złożonym i długotrwałym. W końcu XX w. rzecz wyglądała jeszcze trudniej, a szczególnie w przypadku konieczności opracowania wariantowego projektu jednostki różniącego się wyposażeniem i uzbrojeniem, a niekiedy również przeznaczeniem, co powodowało nawarstwienie prac. Dlatego też w latach 70.
i 80. na Zachodzie pojawiły się koncepcje konstrukcji modułowych, o powtarzalnych elementach, czy podzespołach, których zastosowanie pozwalało uniknąć „wywarzania otwartych drzwi”. Najlepszym przykładem mogą być niemieckie fregaty i korwety MEKO (Mehrzweck-Kombination). W ZSRS takie podejście do budowy okrętów było nieznane i każdy nowy projekt powstawał od zera. Jednak w 1982 r. zainicjowano proces, który kilka lat później przerodził się w pierwszą sowiecką próbę stworzenia „zunifikowanej platformy”.

Sowieckie MEKO

W okresie zimnej wojny, po obu stronach „żelaznej kurtyny” rozwój nawodnych sił ZOP stanowił priorytet w powiększaniu poszczególnych flot. Poszukiwanie i zwalczanie okrętów podwodnych miało duże znaczenie, ponieważ gros głowic jądrowych było przenoszonych przez działające skrycie jednostki, głównie z napędem jądrowym. W ZSRS zasadniczym typem okrętów ZOP bliskiej strefy morskiej w latach 70.
i 80. były MPK proj. 1124 i 1124M Albatros (ozn. NATO: Grisha). Prototyp tej drugiej serii – MPK-64 – wszedł do służby w grudniu 1982 r. Ze względu na wydłużony czas projektowania następców z powodu wspomnianych problemów, już na początku tego samego roku zadecydowano o opracowaniu projektu modernizacji Albatrosów, polegającej w głównej mierze na zastąpieniu systemu Smiercz-2 z wyrzutniami rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 nowym, RPK-5 Liwień z sześciolufowymi wyrzutniami RBU-10000. Zielonodolskie Biuro Projektowo-Konstrukcyjne (ZPKB) przygotowało 2 warianty projektu wstępnego – jednostki o wyporności standardowej powiększonej o 400 t (do około 1300 t), nie dającej istotnego zwiększenia potencjału bojowego, i wypierającej około 2000 t z przyrostem efektywności. W tym drugim przypadku pojawiał się jednak problem związany z wielkością okrętu, która nie pozwalała na budowę w stoczniach „Leninskaja Kuznica” w Kijowie oraz Chabarowskiej im. S. M. Kirowa, gdzie m.in. powstawały Albatrosy. Było to istotne, ponieważ inne zakłady w europejskiej części ZSRS (nad morzami Bałtyckim, Czarnym i Kaspijskim) miały pełne portfele zamówień ministerstwa obrony na nowe okręty oraz remonty starych. Jednak w kwietniu 1983 r. wymagania taktyczno-techniczne zmieniono, dzięki czemu ZPKB mogło rozwijać ten drugi wariant, oznaczony od teraz 11660 Giepard i przeniesiony do grupy SKR.
Wraz z „krajowym” proj. 11660 opracowywano wersję eksportową 11660E o zmienionym zestawie wyposażenia i uzbrojenia. W 1984 r. 1. Centralny Instytut Naukowo-Badawczy Ministerstwa Obrony ZSRS postawił wymóg uzbrojenia SKR proj. 11660 w perspektywiczny przeciwokrętowy system rakietowy Uran. Ponieważ nie miał on trafić na okręt eksportowy, powstały rozbieżności w przewidywanych datach gotowości prototypów (ok. 1990 r. dla 11660E i nie wcześniej niż 1992 dla 11660), a także problemy w zróżnicowanych rozwiązaniach konstrukcyjnych obu wariantów, stąd w grudniu 1984 r. Rada Ministrów ZSRS przyjęła uchwałę o równoległym opracowaniu SKR proj. 11660 dla Wojenno-Morskowo Fłota, proj. 11661 na eksport i PSKR proj. 11662. Głównym konstruktorem wszystkich mianowano M. M. Niestierienkę. Projekt wstępny 11661 był gotów już na początku 1985, a pod koniec tego roku – 11660.