W dniach 5-8 września nie doszło do znaczących zmian w położeniu walczących stron. Główną areną walk są cały czas okolice wsi Nowoprokopiwka i Werbowe w obwodzie zaporoskim, gdzie ukraińskie oddziały szturmowe w wolnym tempie przesuwają się do przodu, zdobywając kolejne punkty oporu Rosjan.

Trwają starcia w rejonie wzgórz między tymi miejscowościami, stanowiących kluczową pozycję w rosyjskim systemie obrony. Widać przy tym, że Ukraińcy – obawiając się oskrzydlenia swoich oddziałów wbijających się klinem w kierunku południowym – manewrują i wyprowadzają ataki wzdłuż linii rosyjskiej obrony w kierunku zachodnim i wschodnim. Dla ubezpieczenia swojego prawego skrzydła muszą oni zdobyć Nowoprokopiwkę, bez czego posuwanie się na południe będzie trudne i ryzykowne. Na odcinku frontu zaporoskiego położonym dalej na wschód w pobliżu rzeki Mokre Jały trwa pauza operacyjna. Według niepotwierdzonych informacji, parę dni temu miało dojść do aktywizacji Ukraińców (intensywne ostrzały artyleryjskie i działania grup szturmowych na ograniczoną skalę) w rejonie wsi Nowodonećke-Nowomajorśke-Szewczenko, tj. na styku rosyjskich 36 i 29 Armii.

Cały czas trwają ciężkie walki w rejonie Bachmutu, zwłaszcza na południe od miasta wzdłuż linii kolejowej. Oddziały ukraińskie w ostatnich dniach poczyniły niewielkie postępy w rejonie Andrijiwki i Kliszczijiwki, zajmując część ruin tej drugiej miejscowości. Trwają także walki w okolicach Kupiańska i na zachodnim brzegu Żerebca, gdzie Rosjanie bezskutecznie próbują przełamać ukraińską obronę.

W nocy z 5 na 6 września Rosjanie zaatakowali Ukrainę za pomocą jednego pocisku balistycznego Iskander-M, siedmiu pocisków manewrujących typu Ch-101/Ch-555/Ch-55 oraz 25 dronów Shahed 136/131. Ukraińskie Dowództwo Sił Powietrznych zadeklarowało zestrzelenie wszystkich rakiet oraz 15 dronów. Po raz kolejny głównym celem ataków były porty dunajskie (Kilia, Izmaił, Reni) – w wyniku uderzeń dronów zniszczone zostały elementy infrastruktury przeładunkowej, administracyjnej i magazyny. W ciągu dnia Rosjanie zaatakowali Zaporoże, przy czym strona ukraińska nie podała konkretnych informacji na temat typu zastosowanych rakiet ani trafionych przez nie obiektów. 6 września doszło też do ostrzału targowiska miejskiego w Konstantynówce w obwodzie donieckim, w wyniku czego zginęło 16 osób, a 33 zostały ranne. Prezydent Zełenski początkowo poinformował, że przyczyną tragedii był rosyjski ostrzał artyleryjski; następnego dnia rzeczniczka policji obwodu donieckiego wykluczyła użycie artylerii i poinformowała, że trwa śledztwo, w ramach którego ma zostać ustalony typ zastosowanego uzbrojenia. W nocy z 6 na 7 oraz z 7 na 8 września agresor dokonał kolejnych zmasowanych ataków dronów na porty dunajskie w obwodzie odeskim. Ukraińska obrona przeciwlotnicza zadeklarowała zestrzelenie odpowiednio 25 z 33 oraz 16 z 20 dronów Shahed 136/131. Uszkodzeniu uległy elementy infrastruktury portowej oraz magazynowej. Nad ranem 8 września Rosjanie dokonali ataków rakietowych na Zaporoże, Sumy oraz Krzywy Róg, w wyniku czego ucierpiała infrastruktura cywilna i zginęła co najmniej jedna osoba.

6 września nowy minister obrony Ukrainy Rustem Umierow wskazał, że wydatki budżetu wynoszą ponad 3 biliony hrywien (ok. 81 mld USD) rocznie, z czego ponad 1,6 biliona hrywien (ok. 43 mld USD) jest przeznaczone na finansowanie sektora bezpieczeństwa i obrony. Według Umierowa w budżecie państwa brakuje ponad 1,5 biliona hrywien (ok. 41 mld USD) na pełne pokrycie wydatków wojennych. Poinformował, że w sektorze bezpieczeństwa i obronności kraju zaangażowanych jest obecnie ponad milion osób, z czego ponad 800 tys. w Siłach Zbrojnych. Do końca roku na ich wynagrodzenia potrzebne jest dodatkowe 250 mld hrywien (ponad 1 mld USD). Za priorytetowe zadanie uznał przeprowadzenie wewnętrznego audytu, a w celu ukrócenia korupcji zostanie wprowadzony cyfrowy system rejestracji poborowych. Zapowiedział, że zostanie opracowana koncepcja transformacji systemu obronnego Ukrainy zgodnie ze standardami NATO, a zdolności przemysłu obronnego zostaną zwiększone. Za jedno z najważniejszych przedsięwzięć realizowanych przez resort uznał przygotowanie infrastruktury niezbędnej do obsługi myśliwców F-16.

5 września przedstawiciel prezydenta Ukrainy w Radzie Najwyższej Fedir Wenisławski zapewnił, że nie będzie masowej ekstradycji na Ukrainę mężczyzn uchylających się od służby wojskowej. Podkreślił, że odpowiedzialność karna ma charakter indywidualny, zatem konieczne jest przedstawienie dowodów, że dana osoba ukrywa się przed organami ścigania i dopiero wtedy można uruchomić procedurę ekstradycyjną. Rzecznik Państwowej Służby Granicznej Andrij Demczenko poinformował, że od 24 lutego ub.r. zatrzymano ponad 20 tys. osób próbujących nielegalnie przekroczyć granicę. Dziennie odnotowuje się od 20-30 takich przypadków, a najwięcej z nich ma miejsce na granicy z Rumunią i Mołdawią. 7 września ukraińska służba graniczna poinformowała, że od stycznia br., kiedy to wprowadzono zakaz opuszczania Ukrainy przez urzędników państwowych, odmówiono przekroczenia granicy 1800 osobom.

6 września rzecznik ukraińskiego wywiadu wojskowego Andrij Jusow potwierdził, że walczące po stronie Ukrainy formacje złożone z Rosjan (Legion „Wolność Rosji” i Rosyjski Korpus Ochotniczy) w dalszym ciągu wykonują zadania bojowe w rosyjskich rejonach przygranicznych i przekazują stronie ukraińskiej pojmanych jeńców. Tego dnia Rosyjski Korpus Ochotniczy poinformował o przeprowadzeniu kolejnego rajdu na terytorium Rosji, gdzie stoczył walkę ze służbą graniczną FSB raniąc ok. 10 funkcjonariuszy, a jednego zabijając.

7 września Prokurator Generalny Ukrainy Andriej Kostin wskazał, że według najnowszych szacunków około 90% ukraińskich jeńców wojennych padło ofiarą tortur, gwałtów, gróźb przemocy seksualnej lub innych form złego traktowania. Dotychczas zidentyfikowano 156 rosyjskich wojskowych i przedstawicieli „władz okupacyjnych” podejrzewanych o używanie przemocy wobec żołnierzy ukraińskich. Do sądu skierowano akty oskarżenie przeciwko 114 osobom.

6 września na rosyjskim państwowym portalu informacji prawnej zamieszczono zgłoszony przez resort obrony wniosek o wniesienie zmiany do „Regulaminu rejestracji wojskowej”. Proponuje się w nim usunięcie z dokumentu akapitu mówiącego, że więźniowie nie podlegają rejestracji wojskowej. Zamiast tego dla poborowych i osób zdolnych do służby wojskowej przebywających w koloniach karnych, więzieniach i zakładach poprawczych wprowadzone zostanie pojęcie „specjalnej rejestracji wojskowej”. Za prowadzenie rejestrów odpowiedzialna będzie Federalna Służba Więzienna. Według oficjalnych statystyk na dzień 1 stycznia 2023 r. w miejscach pozbawienia wolności przebywało 433 tys. osób, w przeważającej liczbie mężczyzn (wg danych z 2022 r. w więzieniach przebywało 28,3 tys. kobiet).

8 września niezależny kanał informacyjny Biełaruskij Hajun monitorujący ruchy wojsk na Białorusi poinformował, że większość rosyjskiej grupy sił powietrznych jeszcze w sierpniu powróciła do Rosji (4 śmigłowce Mi-8, 7 śmigłowców szturmowych Mi-24 i 9 myśliwców Su-34 i Su-30SM. Na lotnisku w Lidzie pozostał jeden rosyjski samolot szturmowy Su-25. Wskazano też, że ponad połowa obozu polowego we wsi Cel, gdzie stacjonują wagnerowcy, została zdemontowana. Z rozstawionych pod koniec lipca 292 namiotów istnieje obecnie 130.

5 września Urząd Kanclerski przekazał, że RFN dostarczyła Kijowowi m.in. 32 ciężarówki Zetos, 8,64 mln sztuk amunicji do broni strzeleckiej, 26 880 granatów 40mm, 1 most czołgowy Biber, 4 samochody terenowe oraz 4 ciężarówek HX81 i 4 przyczepy do niech oraz 10 080 pocisków 35mm do zestawów obrony powietrznej Gepard, która pochodzi z nowej linii produkcyjnej spółki Reinmetal. Tego samego dnia niemiecka spółka zbrojeniowa Diehl, produkująca m.in. systemy obrony powietrznej rodziny IRIS-T SL, poinformowała, że dwa dostarczone Ukrainie systemy IRIS-T SLM zestrzeliły łącznie 110 rosyjskich obiektów, wykazując tym samym 100% skuteczność. Diehl zapowiedział również zwiększenie swojej produkcji do ośmiu systemów i 500 pocisków rocznie od 2024 r.

6 września Stany Zjednoczone ogłosiły kolejny pakiet wsparcia wojskowego dla Ukrainy. Ma on wartość 175 mln dolarów, a w jego skład weszły m.in. części zamienne do systemów obrony powietrznej, amunicja wyrzutni HIMARS, pociski artyleryjskie 155 mm i 105 mm oraz moździerze 81 mm z amunicją, przeciwpancerne pociski wykonane z zubożonego uranu do czołgów Abrams, przeciwpancerne pociski kierowanie TOW i Javelin oraz granatniki AT-4, ponad 3 miliony sztuk amunicji do broni strzeleckiej, systemy nawigacji dla samolotów (najprawdopodobniej F-16), systemy bezpiecznej łączności, materiały wybuchowe do usuwania przeszkód (najprawdopodobniej ładunki przedłużone M58 MICLIC) oraz części zamienne. Całość wsparcia pochodzić będzie z zasobów Departamentu Obrony USA w ramach Presidential Drawdown Authority (PDA).

Kolejnego dnia, podczas wizyty w Kijowie sekretarz stanu USA Antony Blinken, zapowiedział dodatkowy pakiet amerykańskiego wsparcia wojskowego o wartości 600 mln dolarów, a w jego skład weszły m.in. wyposażenie do utrzymania i integracji systemów obrony powietrznej Ukrainy, pociski do wyrzutni HIMARS, amunicja artyleryjska 105 mm, urządzenia do prowadzenia i przeciwdziałania walce radioelektronicznej (WRE), materiały wybuchowe do usuwania przeszkód oraz min, wsparcie szkoleniowe oraz usługi remontowe. Całość pakietu pochodzi z Inicjatywy Wsparcia Bezpieczeństwa Ukrainy (Ukraine Security Assistance Initiative, USAI), a więc zostanie dopiero zamówione przez Departament Obrony USA w przemyśle zbrojeniowym.

Autorzy: Jakub Ber, Piotr Żochowski, Jacek Tarociński.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.