13 stycznia na stronach Kancelarii Sejmu opublikowano poselską interpelację grupy posłów należących do Koła Parlamentarnego Polska 2050 w sprawie zakupu amunicji czołgowej zawierającej zubożony uran (DU).

Autorami dokumentu jest grupa posłów: Paweł Zalewski, Hanna Gill-Piątek, Paulina Hennig-Kloska, Joanna Mucha, Mirosław Suchoń, Michał Gramatyka, Tomasz Zimoch. W przesłanej do resortu obrony interpelacji czytamy: zatwierdzona została umowa na dostarczenie 116 czołgów Abrams, która obejmuje pakiet logistyczny, wraz z amunicją. Jednym z typów amunicji do tych czołgów są pociski z rdzeniem uranowym (DU).

Sprawa stosowania przez wojska NATO pocisków ze zubożonym uranem w Zatoce Perskiej i na Bałkanach wciąż pozostaje w pamięci i nadal wywołuje wiele emocji i kontrowersji. Oficjalnie mówi się o syndromie Zatoki Perskiej, jak również o syndromie bałkańskim. Poważne dolegliwości dotknęły tam nie tylko żołnierzy Armii Stanów Zjednoczonych, uczestniczących w działaniach wojennych, ale również mieszkańców rejonów walk. Okresowo podejmowane są próby na forum ONZ na rzecz zakazania produkowania i używania tego typu amunicji.

Zubożony uran jest chemicznie toksycznym, radioaktywnym odpadem otrzymywanym w procesie wzbogacania uranu, a jego radioaktywność rośnie w miarę upływu czasu. Jest on stosowany przez szereg państw do wyrobu amunicji przeciwpancernej, używanej w czołgach, pojazdach opancerzonych i lotnictwie. Wiadomo również, że sześć państw produkuje taką amunicję i sądzi się, że około 20 państw posiada ją obecnie w swoich arsenałach broni. Przy bojowym użyciu amunicji zawierającej zubożony uran, po uderzeniu w cel wydzielają się opary z cząsteczkami tlenku uranu, które mogą być niebezpieczne zarówno dla wdychających ją cywilów, jak i wojskowych. Amunicja, która nie trafia w cel, na skutek postępującej korozji może powodować zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych.

Amunicję zawierającą zubożony uran stosowano uprzednio w działaniach zbrojnych pomimo istniejących luk w wiedzy dotyczącej: potencjalnego zachowania się zubożonego uranu w środowisku naturalnym, zagrożenia chemicznego i radioaktywnego, jaki może wywołać, a przede wszystkim stopnia ryzyka, w jakim ludność cywilna może być narażona na oddziaływanie pozostałości po pociskach z zubożonym uranem. Jak wskazują dane z terenów, w których użyto tego typu amunicji, liczba przypadków nowotworów u dzieci oraz wrodzonych wad rozwojowych dosyć gwałtownie wzrosła.

W ostatnim czasie w przestrzeni publicznej pojawiają się głosy, iż czołgi Abrams pozyskiwane dla Sił Zbrojnych RP będą miały w swoim wyposażeniu między innymi pociski, których rdzeń wykonany jest z zubożonego uranu (DU).

W związku z powyższym proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy planowane jest wyposażanie jednostek pancernych, uzbrajanych w czołgi Abrams, w amunicję zawierającą DU?
2. Czy pancerze pozyskanych czołgów Abrams będą również wzmocnione płytami z DU?
3. Czy planowane jest wyposażanie innych rodzajów wojsk w tego typu amunicję?
4. Czy jeśli pozyskamy sprzęt zawierający DU to otrzymamy również certyfikat bezpieczeństwa zdrowotnego dla użytkownika?
5. Czy ten rodzaj amunicji będzie wykorzystywany podczas szkolenia?
6. Czy na polskich poligonach udostępnianych wojskom NATO używana była, jest obecnie lub będzie dopuszczone w przyszłości używanie amunicji ze zubożonym uranem?
7. W przypadku realizacji szkoleń ogniowych z wykorzystaniem pocisków z DU, gdzie planowane jest przygotowanie specjalistycznego ośrodka szkoleniowego? Jakie będą obowiązywać zasady bezpieczeństwa, także dotyczące zagrożeń środowiskowych oraz dekontaminacji obszaru ćwiczeń?
8. Czy w przypadku wyposażania wojsk oraz potencjalnego używania tego typu amunicji przez nasze wojska są opracowane stosowne procedury postępowania, oraz programy szkolenia uwzględniające taką działalność?
9. Jak pan minister ocenia potencjalne niebezpieczeństwo związane ze stosowaniem tego typu pocisków przez siły zbrojne (polskie, sojusznicze, czy potencjalnego przeciwnika), na terytorium Rzeczypospolitej?
10. Jaki jest maksymalny okres przechowywania pocisków z DU? Czy wraz z zakupem pocisków i pancerza z DU uzgodniono z dostawcą sprawę ewentualnej utylizacji tego sprzętu?

Przypomnijmy, amerykański Departament Stanu autoryzował sprzedaż do Polski 6 grudnia 2022 roku, dużego pakietu amunicji czołgowej. W tym drugim przypadku mowa także o przeciwpancernych nabojach APFSDS-T. Podpisanie międzyrządowej umowy w sprawie zakupu 116 używanych czołgów M1A1 Abrams miało miejsce 4 stycznia bieżącego roku – w kwestii zamówienia amunicji toczą się negocjacje, być może zostanie zawarta jeszcze w bieżącym roku. Ogółem Polska zakupiła dotychczas 366 czołgów rodziny M1 Abrams, które mają trafić do 18. Dywizji Zmechanizowanej. Nie jest wykluczone, że w przyszłości proces zakupów będzie kontynuowany, co może być związane z formowaniem 1. Dywizji Piechoty Legionów im. Marszałka Józefa Piłsudskiego – jak wskazał minister Mariusz Błaszczak, bataliony czołgów mają być uzbrojone zarówno w czołgi K2 Black Panther oraz M1 Abrams.