Dowództwo operacji specjalnych sił powietrznych Stanów Zjednoczonych (AFSOC – Air Force Special Operations Command) rozważa pozbawienie samolotów wsparcia artyleryjskiego Lockheed Martin AC-130J Ghostrider ich najcięższego uzbrojenia lufowego, czyli haubic kal. 105 mm.

Samolot AC-130J uzbrojony jest w działko typu GAU-23/A Bushmaster II kal. 30 mm oraz haubicę typu M102 kal. 105 mm. Zamontowane są na lewej burcie, poprzecznie do osi podłużnej samolotu – działko w przedniej części kadłuba, a haubica w tylnej. Dowództwo AFSOC rozważa rozpoczęcie demontażu haubic w 2026 r. Planowanie takiej modyfikacji jest wynikiem stopniowej rewizji koncepcji użycia operacyjnego gunshipów, czyli samolotów wsparcia artyleryjskiego. Pomimo niekwestionowanych możliwości bojowych AC-130J, takich jak zapewnianie bliskiego wsparcia wojskom lądowym oraz dużej precyzji i skuteczności uzbrojenia lufowego w niszczeniu celów powierzchniowych, koncepcja samolotu typu gunship staje się już anachronizmem.

AC-130J mogą efektywnie wspierać wojska lądowe tylko i wyłącznie w sytuacji posiadania całkowitej przewagi w powietrzu oraz w sytuacji braku przeciwlotniczych systemów ziemia-powietrze średniego i dalekiego zasięgu przeciwnika. AC-130J może prowadzić skuteczny ostrzał celu naziemnego jedynie podczas lotu po okręgu z przechyłem na lewe skrzydło. Prowadzenie ognia wymaga wykonywania krążenia nad rejonem ostrzału, podczas którego samolot staje się łatwym celem. Samoloty AC-130J w najnowszej wersji – Block 30 – poza uzbrojeniem lufowym przenoszą również kierowane środki rażenia powietrze-ziemia.

AC-130J uzbrojony jest w zamontowane na lewej burcie działko typu GAU-23/A Bushmaster II kal. 30 mm oraz haubicę typu M102 kal. 105 mm. Fot. USAF

Na dwóch pylonach podskrzydłowych można podwiesić bomby szybujące GBU-39 SDB, GBU-39B/B LSDB lub pociski AGM-114 Hellfire II. Samolot posiada też wyrzutnię pneumatyczną typu Gunslinger zainstalowaną w rampie załadunkowej. Można z niej wystrzeliwać miniaturowe kierowane bomby szybujące GBU-69/B SGM, jak również małe drony rozpoznawczo-zwiadowcze typu TOBS (Tactical Off-Board Sensor).

Według AFSOC odejście od haubic oznaczałoby dalsze przekształcanie samolotów AC-130J w platformy zdolne do przenoszenia tzw. uzbrojenia inteligentnego o coraz większym zasięgu. Wymontowanie haubicy uwolniłoby przestrzeń w tylnej części kadłuba AC-130J i zmniejszyłoby masę własną samolotu. Dzięki temu AC-130J można by przystosować do przenoszenia kolejnych systemów uzbrojenia takich jak np. pociski samosterujące. Efektywność bojową AC-130J można by zwiększyć również poprzez instalację radarów SAR lub AESA. Pierwotnie AC-130J miały otrzymać radary z aktywną matrycą skanowania fazowego (AESA), jednakże zrezygnowano z tego pomysłu ze względów finansowych.

Jeśli AFSOC podejmie decyzję w sprawie haubic, plan ten jednak może napotkać szereg problemów. Deinstalacja haubic będzie wiązać się z dodatkowymi kosztami wynikającymi z potrzeby zmodyfikowania lewej strony kadłuba oraz przeprowadzenia szeregu testów w powietrzu w związku ze zmianą środka ciężkości samolotu. Co więcej, gdy ruszał program budowy samolotów AC-130J, pierwsze trzy egzemplarze (w wersji Block 10) nie posiadały haubic M102 a jedynie działka GAU-23/A. Dowódcy AFSOC stwierdzili wówczas, że AC-130J muszą mieć jednak haubice, m.in. z powodu znacznie mniejszych kosztów implementacji uzbrojenia lufowego w porównaniu do uzbrojenia kierowanego. Instalacja haubic M102 w AC-130J rozpoczęła się od czwartego egzemplarza. W 2020 r. rozpoczęto program modernizacji haubic do wersji oznaczonej jako GAU-XX. Wdrażanie modernizacji rozpoczęło się w styczniu 2022 r., i jak na razie unowocześnione haubice zamontowano w siedemnastu AC-130J.

Początkowo AFSOC planowały zakup 37 samolotów wsparcia artyleryjskiego AC-130J, jednakże w ostatnich latach pulę tę zmniejszono do 31 egzemplarzy. Jedną z przyczyn zmniejszenia floty jest koszt pojedynczego AC-130J, który plasuje się na poziomie 165 milionów USD. Ostatni z 31 zakupionych AC-130J dowództwo AFSOC odebrało 2 listopada 2022 r. W latach 2021–2022 AC-130J weszły na uzbrojenie trzech dywizjonów specjalnego przeznaczenia: 4th SOS, który bazuje w Hurlburt Field AFB na Florydzie oraz 16th SOS i 17th SOS, których bazą macierzystą jest Cannon AFB w Nowym Meksyku.