Wnętrze kabiny symulatora – dobrze widoczne jest realistyczne odwzorowanie środowiska pracy kierowcy czołgu. W lewym rogu widoczny monitor kamery cofania, pozwalający szkolić także kierowców wozów wersji A5, a nad nim kamera umożliwiająca śledzenie pracy szkolonego żołnierza.
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych „OBRUM” Sp. z o.o. istnieje od ponad 50 lat (dwa lata temu zakład obchodził swoje półwiecze, patrz WiT 12/2018). Gliwicka placówka jest na ogół kojarzona raczej, zgodnie z nazwą, z urządzeniami typowo mechanicznymi, a zwłaszcza szybkobieżnymi pojazdami gąsienicowymi, w tym pancernymi. Nie bez racji, bowiem w OBRUM powstało kilka typów wozów zabezpieczenia technicznego, wiele projektów, demonstratorów i koncepcji czołgów i innych wozów bojowych. Inżynierowie z OBRUM brali udział we wdrażaniu do produkcji licencyjnej czołgu T-72 czy opracowaniu PT-91 itd. Nie jest to jednak jedyna sfera, w której inżynierowie OBRUM mogli i mogą nadal się wykazać – każdy pojazd wdrażany do służby w Wojsku Polskim wymaga bowiem urządzeń szkolno-treningowych. Na tym polu OBRUM pełni wiodącą rolę w krajowym przemyśle obronnym od 1992 r.
Naukę szkolonego kierowcy nadzorują instruktor i operator symulatora. Dysponują oni podglądem obrazu widzianego przez kierowcę, ale też widokiem wnętrza kabiny symulatora.
Pierwszą istotną rodziną urządzeń treningowych do szkolenia czołgistów, jaka powstała w OBRUM, była rodzina trenażerów i pojazdów szkolnych do szkolenia załóg czołgów T-72 i PT-91. Były to trenażery noszące oznaczenia od SJ-01 do SJ-08 i pojazd do szkolenia kierowców czołgów SJ-09A. Służą głównie do nauki budowy i obsługi technicznej czołgów (oraz ewentualnie pojazdów o zbliżonej budowie, jak WZT-3 itd.), co jest zasadniczą rolą trenażerów.
W OBRUM powstały także bardziej złożone systemy do szkolenia załóg czołgów – symulatory. Są to urządzenia rodziny BESKID – BESKID-2M/K dla załóg wozów rodziny T-72M/M1, zmodernizowany w 2017 r., powstały we współpracy z Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno-Technologicznym S.A. i BESKID-3 dla załóg PT-91, opracowany we współpracy z ETC PZL Aerospace Industries Sp. z o.o. Pierwszy składa się z trzech stacjonarnych modułów odwzorowujących stanowiska pracy, odpowiednio: dowódcy, działonowego i kierowcy. Czwarty moduł pełni funkcję stanowiska instruktora. BESKID-3 do kompleksowego szkolenia załogi czołgu PT-91 jest z kolei urządzeniem kontenerowym i możliwym do przewożenia.
W gliwickim OBRUM-ie powstało też kilka urządzeń treningowych do pojazdów wywodzących się z KTO Rosomak. W skład rodziny urządzeń, której elementy są dostarczane polskim ośrodkom szkoleniowym od 2008 r., wchodzą: trenażer TH-1-TR2D do nauki obsługi wieży HITFIST-30P, KTO Rosomak w odmianie wozu nauki jazdy KTO-NJ i najbardziej zaawansowany symulator SK-1P Pluton, opracowany we współpracy m.in. z Wojskową Akademią Techniczną, Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu i Wyższą Szkołą Oficerską Wojsk Lądowych (obecnie Akademia Wojsk Lądowych) we Wrocławiu. SK-1P był używany przez pewien czas przez WSOWL. SK-1P składa się z kilku modułów: Symulatora Kompleksowego Modułu Kierowcy, Symulatora Kompleksowego Modułu Bojowego (symulator wieży) i Modułu Instruktora. Moduły szkoleniowe mogą być wykorzystywane oddzielnie, ale po połączeniu w sieć pozwalają na jednoczesne ćwiczenie całej trzyosobowej załogi wozu, lub nawet plutonu liczącego cztery pojazdy (co wymaga spięcia ośmiu stanowisk szkolnych i stanowiska instruktorskiego). Przy jego pomocy możliwa jest realizacja różnych scenariuszy ćwiczeń, obejmujących nie tylko realizację zadań bojowych, ale też np. procedury związane z awariami sprzętu. Symulator nie został co prawda zakupiony przez Siły Zbrojne RP, ale w lutym br. Inspektorat Uzbrojenia rozpoczął poszukiwanie zbliżonego rozwiązania szkolnego, można więc powiedzieć, że sprawa jego pozyskania jest w toku.
Poza symulatorami i trenażerami, w OBRUM powstał też szereg urządzeń szkolnych i pomocniczych opartych o rzeczywistość rozszerzoną. Normą jest dostawa symulatorów proceduralnych właściwie do każdego typu pojazdu wojskowego.
Poza wspomnianymi urządzeniami, w OBRUM opracowano urządzenia zabezpieczające szkolenie załóg czołgów Leopard 2, będących w służbie Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych od 2002 r. Flota najpierw 128, a potem 247 czołgów (142 A2 i 105 A5), wymagających stosownego zaplecza szkolno-treningowego. Co prawda takowe istnieje, powstałe na bazie dostarczonych wraz z wozami rozwiązań niemieckich, ale trudno uznać je za przystające do współczesnych potrzeb.
Zapewnienie odpowiedniego poziomu wyszkolenia obsług skomplikowanego sprzętu bojowego jest nie lada wyzwaniem, bowiem każda kolejna generacja sprzętu wprowadza nowe funkcje i możliwości, co zwiększa wymagania stawiane przed żołnierzami. Nie inaczej jest w przypadku czołgów podstawowych – szkolenie czołgistów może być realizowane z wykorzystaniem rzeczywistego sprzętu, ale prowadzi to do jego przyspieszonego zużycia. Sytuację nieco poprawia implementacja symulatorów wbudowanych bezpośrednio w czołg (jego system kierowania ogniem i niektóre inne systemy), ale ich wykorzystanie tylko ogranicza, ale nie eliminuje zupełnie zużycia wozu. Znacznie bardziej efektywne pod względem zachowania sprawności floty wozów bojowych, mimo intensywnego szkolenia, jest wykorzystanie specjalnych urządzeń szkoleniowych.
Wraz z czołgami Leopard 2 Wojska Pancerne i Zmechanizowane Wojsk Lądowych otrzymały kilka typów urządzeń szkolnych produkcji niemieckiej. Są to: trenażery AAT (Ausbildungsanlage Turm) i CDT (Common Driver Trainer), symulatory ASPT (Ausbildungsgerät Schießsimulator Panzertruppe) i AGPT (Ausbildungsgerät Gefechtssimulator Panzertruppe) oraz laserowy symulator walki AGDUS (Ausbildungsgerät Duellsimulator, ten ostatni jest wspólnym dziełem firm Saab Training Systems, Rheinmetall Defence Electronics, Jenoptik ESW i RUAG COEL GmbH). AAT jest trenażerem wieży czołgu Leoparda 2A4, zaś CDT umożliwia szkolenie kierowców czołgów. Pozwalają one na zapoznanie się z budową i funkcjonowaniem odpowiednich stanowisk bojowych. W ramach programu Leopard 2PL mają zostać poddane odpowiednim modernizacjom, których celem będzie ich doprowadzenie do nowego środowiska pracy członków załogi. Z kolei symulatory ASPT to zestawy kontenerowe pozwalające na naukę prowadzenia walki przez załogę Leoparda 2A4, zaś AGPT umożliwiają szkolenie taktyczne na poziomie plutonu Leopardów. AGPT pozwalają szkolić kompletne załogi czołgów, choć oczywiście ładowniczych w ograniczonym zakresie. Warto wspomnieć także o zakupionych w 2014 r. dwóch czołgach nauki jazdy Leopard 2NJ, dostarczonych przez Krauss-Maffei Wegmann GmbH & Co. KG. Sprzęt ten znajduje się w wyposażeniu Ośrodka Szkolenia Leopard w Świętoszowie.
Wojska Pancerne i Zmechanizowane co najmniej od 2013 r. poszukiwały nowych symulatorów pozwalających na szkolenie kierowców czołgów Leopard 2A4. Symulatory miały uzupełnić eksploatowane już urządzenia produkcji niemieckiej, niepozwalające na uzupełnienie szkolenia załogi o trening symulacyjny kierowcy. Termin zawarcia umowy kilkukrotnie przesuwano. Do przetargu z 2014 r. zgłosiły się OBRUM i Thales Polska Sp. z o.o. 6 listopada 2017 r. Inspektorat Uzbrojenia ogłosił zwycięstwo gliwickiej firmy, zaś podpisanie umowy o wartości 18,8 mln PLN brutto miało miejsce 19 grudnia 2017 r. Na jej mocy OBRUM dostarczył trzy Symulatory Jazdy Czołgiem Leopard 2A4 (SJCL, także pod oznaczeniem SJCL-6P). Integralną częścią umowy była instalacja symulatorów i przeszkolenie ich obsług. Dostawy zakończyły się w lutym 2020 r.
SJCL przeznaczony jest do uczenia kierowców czołgów Leopard 2A4 i Leopard 2A5. Zakres prowadzonego szkolenia obejmuje naukę poruszania się w zróżnicowanym terenie – zarówno zurbanizowanym, jak i otwartym. Jako taki jest w pełni zgodny ze wstępnymi wymaganiami technicznymi, definiującymi zdolności systemu wizualizacji (jak generowanie obrazu 3D, minimalna częstotliwość odświeżania, minimalny kontrast obrazu itd.), układów mechanicznych czy podatność modernizacyjna.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
