Arabia Saudyjska (oficjalnie: Królestwo Arabii Saudyjskiej) jest jedną z nielicznych na świecie monarchii absolutnych. Na czele państwa stoi król, od 2015 r. – Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud, siódmy z kolei władca państwa z dynastii Saudów. Król jest jednocześnie premierem, a ministrami w rządzie są członkowie rodziny królewskiej, czyli jego bracia i kuzynowie. Król stanowi władzę ustawodawczą, a rząd władzę wykonawczą. Parlament nie istnieje, jest tylko 150-osobowa Rada Konsultacyjna, która jest ciałem doradczym, może proponować określone rozwiązania. Obowiązuje kilka kodeksów cywilnych opartych na sunnickim prawie szariatu (prawo islamskie). Działalność partii politycznych jest zakazana, w Arabii Saudyjskiej istnieje kara śmierci.
Wnętrze Półwyspu Arabskiego przez setki lat należało do mieszkających tu plemion arabskich i Beduinów. W XVIII wieku zaczął je jednoczyć radykalny islamista, Muhammada ibn Abd al-Wahhaba, który stworzył ugrupowanie wahabitów. Do dziś mianem tym określa się radykalny odłam Sunnitów. Wahabici zostali zjednoczeni przez króla Muhammada ibn Su’uda, założyciela dynastii Saudów. Ich państwo obejmowało tylko wnętrze półwyspu, krainę znaną jako Nadżd. Pod koniec XVIII wieku Saudowie wraz z wahhabitami podporządkowali sobie cały obszar Nadżdu, najechali święte miasto szyitów – Karbalę oraz zajęli Mekkę i Medynę w zachodniej Arabii. Osmanowie położyli kres pierwszemu państwu wahhabitów w 1818 r., podbijając zachodnią i wschodnią część Półwyspu Arabskiego oraz całą Mezopotamię (dzisiejszy Irak i Kuwejt). Później we wnętrzu półwyspu, nad którym Imperium Osmańskie nie zdołało zapanować, ponownie odtworzono państwo Saudów. W 1902 r. Abd al-Aziz ibn Su’ud odzyskał dawną stolicą Saudów, Rijad. W 1913 r. Abd al-Aziz ibn Su’ud zdobył oazę Al-Hasę, tereny we wschodniej części Półwyspu Arabskiego, odbijając od Imperium Osmańskiego południowy skrawek ich terenów w tej części półwyspu, w rejonie dzisiejszego Kataru i położonego nieco dalej na północ Bahrajnu.
W 1916 r. wybuchło Powstanie Arabskie. Było ono kierowane przez Husajna ibn Alego (arabski król, który z ramienia Imperium Osmańskiego zarządzał Hidżazem, zachodnią częścią Arabii wzdłuż wybrzeża Morza Czerwonego, ze świętymi miejscami Mekką i Medyną). Była on inspirowana przez Francuzów i Brytyjczyków, reprezentowanych przez głównych wojskowych doradców, ppłk. Édouarda Brémonda (później generała) i kpt. Thomasa E. Lawrence (później pułkownika). Ten ostatni stał się aktywnym działaczem na rzecz utworzenia niepodległych państw arabskich. Dzięki jego koneksjom, przyjmował go nawet król Wielkiej Brytanii, Jerzy V, w 1921 r. doprowadził do negocjacji, w wyniku których Fajsal (Książę Fajsal ibn al-Husajn ibn Ali al-Haszimi) został królem częściowo niepodległego Iraku (od 1932 r. formalnie niepodległego), a jego brat Abdullah (Abd Allah ibn al-Husajn) został emirem Transjordanii, pozostającej pod brytyjskim mandatem do 1946 r., od 1949 r. – Jordanii. Lawrence nadzorował powstawanie armii i reformę systemu podatkowego tego państwa. Zabiegał również o zwiększenie autonomii Egiptu i usiłował wynegocjować pokój między szarifem Husajnem, władcą Hidżazu a jego rywalem ibn Saudem, władcą Nadżdu (Arabii Saudyjskiej). Bezskutecznie starał się o zawarcie układu między Hidżazem a Wielką Brytanią.
Powstanie Arabskie rozpoczęło się w czerwcu 1916 r. atakiem na turecki garnizon Mekki, a zakończyło w październiku 1918 r. zajęciem przez buntowników Damaszku i Aleppo. Siły powstańcze, przeprowadzając akcje partyzanckie za linią frontu, związały część osmańskiego wojska i pomogły brytyjskiemu gen. Edmundowi Allenby’emu w podboju Palestyny. Po wojnie Imperium Osmańskie rozpadło się (1922 r.), powstała Republika Turcji. Palestyna pozostała pod panowaniem brytyjskim, podobnie jak cieszące się pewną autonomią Egipt i Transjordania (dzisiejsza Jordania). Ponadto Brytyjczycy zachowali znaczące wpływy w formalnie niepodległym (od 1932 r.) Iraku oraz zachowali mandat w Kuwejcie.
Tymczasem na terenie dzisiejszej Arabii Saudyjskiej funkcjonowały dwa niezależne królestwa: Nadżdu w środkowej i wschodniej części Półwyspu Arabskiego ze stolicą w Rijadzie, rządzone przez Abd al-Aziz ibn Su’ud z dynastii Saudów oraz Hidżazu w zachodniej części półwyspu ze stolicą w Mekce, rządzone przez Husajna Ibn Alego (z dynastii Haszymitów, rządził do 1924 r.), a następnie przez jego syna Ali ibn Husajna. Jednak na przełomie 1925 i 1926 r. Hidżaz został podbity przez Nadżd, w wyniku czego w 1926 r. powstało zjednoczone pod przywództwem Saudów Królestwo Nadżdu i Hidżazu. Na jego czele stał król Abd al-Aziz ibn Su’ud (Abdulaziz ibn Saud).
23 września 1932 r. przekształcono je w Królestwo Arabii Saudyjskiej, istniejące do dziś. Nadal rządził nim król Abd al-Aziz ibn Su’ud, do swojej śmierci w 1953 r., wtedy zastąpił go syn, Su’ud ibn Abd al-Aziz Al Su’ud (znany jako król Saud).
Od północy Arabia Saudyjska graniczy z Irakiem, od północnego wschodu z Kuwejtem, od wschodu z Katarem, Bahrajnem i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Od południowego wschodu – z Omanem, natomiast od południa i południowego zachodu z Jemenem. Do 1990 r. były tam dwa państwa – Jemen Północny (nazwa myląca – po zachodniej stronie) i Jemen Południowy (po wschodniej stronie). Północny Jemen uzyskał niepodległość od Imperium Osmańskiego w 1918 r. (jako monarchia, a od 1962 r. – Jemeńska Republika Arabska ze stolicą w Sanie), Jemen Południowy zaś w okresie 1839-1967 był brytyjską kolonią i protektoratem z głównym ośrodkiem w Adenie. Doszło tu do rewolucji marksistowskiej, w wyniku której powstała Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu (Jemen Południowy). Państwo to utrzymywane przez ZSRR do 1988 r., a następnie pozbawione wsparcia, stopniowo upadło, aż zostało wchłonięte przez Republikę Jemenu w 1990 r. Od północnego zachodu Arabia Saudyjska graniczy z Jordanią.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu