Przekazany w styczniu Siłom Zbrojnym Królestwa Danii zestaw do transportu ciężkiego sprzętu z czteroosiowym ciągnikiem Scania R650 8×4 HET, pierwszym zmilitaryzowanym autem tego typu pochodzącym z rodziny Scania XT.

Tegoroczna epidemia COVID-19 spowodowała odwołanie większości tegorocznych wystaw sprzętu wojsko-wego i salonów motoryzacyjnych, zaś poszczególne firmy musiały zrezyg-nować z pokazów swych najnowszych produktów potencjalnym odbiorcom i przedstawicielom mediów. Miało to oczywiście także wpływ na oficjalne prezentacje nowości militarnej motory-zacji, w tym ciężarówek klas ciężkiej i średniej. Informacji o nowych konstrukcjach oraz o zawartych kontraktach jednak nie brakuje i na nich oparty jest poniższy przegląd.

Przegląd obejmuje oferty szwedzkiej Scanii, niemieckiego Mercedes-Benza i francuskiego Arquusa. Pierwszej z firm udało się uzyskać parę lat temu ważne dla jej rynkowego funkcjonowania zamówienie od duńskiego resortu obrony. Mercedes-Benz wprowadza na rynek kolejne wersje ciężarówek Arocs. Natomiast Arquus zaprezentował zupełnie nowe wozy Armis, które zastąpią w jego ofercie rodzinę samochodów Sherpa.

Duńskie zestawy klasy HET – do transportu ponadgabarytowego – w warunkach drogowych i w lekkim terenie mogą przewozić wszystkie współczesne ciężkie wozy bojowe.

Scania

Główne upublicznione ostatnio nowości pochodzące ze szwedzkiego koncernu są związane z dostawą kolejnych ciężarówek dla Ministerstwa Obrony Królestwa Danii. Kontakty duńskiego resortu obrony ze Scanią mają długą historię, a ich najnowszy rozdział zaczyna się w 1998 r., gdy firma ta zawarła pięcioletnią umowę z duńskimi siłami zbrojnymi na dostawę samochodów ciężarowych klasy ciężkiej. W 2016 r. Scania złożyła ostateczną ofertę w rozpisanym w 2015 r. przetargu, dotyczącym największego do tej chwili zakupu wojskowych ciężarówek w historii Danii, opiewającego na ok. 900 pojazdów w 13 wersjach i wariantach. W styczniu 2017 r. Scanię ogłoszono zwycięzcą w rywalizacji, a w marcu firma podpisała z FMI (Forsvarsministeriets Materiel- og Indkøbsstyrelses, Agencja Zakupów i Logistyki Ministerstwa Obrony) siedmioletnią umowę ramową. Także w 2017 r., bazując na umowie ramowej, FMI złożyło w Scanii zamówienie na 200 ciężarówek w wykonaniu militarnym i 100 zmilitaryzowanych odmian samochodów typowo cywilnych. Już pod koniec 2018 r. pierwsze samochody – m.in. ciągniki siodłowe w cywilnej wersji szosowej – zostały przekazane odbiorcy. Ustalanie wymagań specyfikacji, zamawianie nowych aut, budowa i dostawa odbywają się za pośrednictwem bądź pod nadzorem FMI. Ogółem do 2023 r. duńskie siły zbrojne i służby podległe resortowi obrony powinny otrzymać co najmniej 900 szosowych i terenowych kołowych środków transportu skandynawskiej marki. To znaczne zamówienie obejmuje bardzo szeroki asortyment wariantów dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Te warianty należą do tzw. piątej generacji, której pierwszych przedstawicieli – wersje szosowe – pokazano pod koniec sierpnia 2016 r. i bardzo szybko uzupełniono o modele specjalizowane oraz specjalistyczne, należące do rodziny XT. Wśród zamówionych aut znalazły się także wersje premierowe, skompletowane specjalnie w ramach realizacji tej umowy. Takim novum są przykładowo zmilitaryzowane ciężkie ciągniki siodłowo-balastowe z rodziny XT, do tej pory istniejące tylko w kompletacjach cywilnych.

23 stycznia 2020 r. FMI i Ministerstwo Obrony Królestwa Danii odebrały setną ciężarówkę Scanii. Tym jubileuszowym egzemplarzem był właśnie jeden z trzech premierowych ciężkich ciągników siodłowo-balastowych rodziny XT, oznaczonych jako R650 8×4 HET. Mają one, wraz z naczepami Broshuis, tworzyć zestawy do transportu ciężkich ładunków, przede wszystkim czołgów i innych wozów bojowych. Cechuje je konfiguracja z osiami w układzie z przodu solo, z tyłu tridem. Tylny tridem tworzy przednia oś pchana, z kołami skręcanymi w tym samym kierunku co przednie koła kierowane, i tylny most tandemowy. Wszystkie osie otrzymały pełne zawieszenie pneumatyczne. Niemniej układ napędowy w formule 8×4 powoduje, że odmianę tę wyróżnia co najwyżej średnia mobilność taktyczna. W rezultacie auto może służyć głównie do przemieszczania ładunków po drogach utwardzonych, a jedynie z krótkim dojazdem po drogach gruntowych.

Do napędu służy silnik wysokoprężny, widlasty (90°), 8-cylindrowy, o pojemności 16,4 l, przy średnicy cylindra i skoku tłoka równych, odpowiednio, 130 i 154 mm. Silnik ma: turbodoładowanie, chłodzenie powietrza doładowującego, cztery zawory na cylinder, system wtrysku wysokociśnieniowego Scania XPI i spełnia normę czystości spalin do Euro 6 dzięki połączeniu układów Scania EGR+SCR (recyrkulacja spalin plus selektywna redukcja katalityczna). W ciągnikach dla Danii silnik nosi oznaczenie DC16 118 650 i ma moc maksymalną 479 kW/650 KM przy 1900 obr./min i maksymalny moment obrotowy 3300 Nm w zakresie 950÷1350 obr./min. W układzie przeniesienia napędu, oprócz skrzyni biegów, zastosowano wzmocnione, dwustopniowe mosty, z blokadami mechanizmów różnicowych, uzupełnionych o blokadę międzymostową.

Dostarczone R650 8×4 HET mają kabinę R Highline – długą, z wysokim dachem, a zatem o bardzo dużej pojemności. W efekcie w komfortowych warunkach mogą zabrać na pokład także załogę wozu przewożonego na naczepie. Do tego pozostaje dużo miejsca dla kierowcy i na specjalne wyposażenie. W przyszłości będą kupowane egzemplarze w kompletacji z kabiną opancerzoną, najprawdopodobniej za pomocą tzw. pancerza typu skrytego. Kompletacja obejmuje jeszcze: specjalne, 3,5-calowe siodło; podest dostępowy nad osiami tridemu; przenośną składaną drabinę i zakabinową szafę, z obu boków zasłoniętą osłonami z tworzywa, stylistycznie współgrającymi z wyglądem kabin. W szafie tej znajdują się m.in.: zbiorniki instalacji pneumatycznej i hydraulicznej, poniżej zamykane skrzynki na narzędzia i inne wyposażenie, wciągarki, zaś na dole zbiornik paliwa o dużej pojemności. Dopuszczalna masa całkowita zestawu może dochodzić do 250 000 kg.

Ciągniki te są sprzęgane z nowymi wojskowymi naczepami podczołgowymi pochodzącymi z holenderskiej firmy Broshuis. Naczepy te po raz pierwszy pokazano publicznie na, odbywających się w Monachium w kwietniu 2019 r., budowlanych targach Bauma. Te niskopodwoziowe naczepy klasy plus 70 przygotowano do przewozu w warunkach drogowych i terenowych bardzo ciężkiej techniki bojowej, w tym przede wszystkim czołgów o masie ponad 70 000 kg. Ich bazową ładowność określono bowiem na 80 000 kg. W tym celu mają m.in. aż osiem linii osi, o nacisku nominalnym do 12 000 kg na każdą. Są to niezależnie zawieszone osie wahliwe systemu pendel (PL2). Najnowsza wersja osi wahliwej Broshuis w cywilnych modelach naczep była prezentowana we wrześniu 2018 r. w Hanowerze, na wystawie pojazdów użytkowych IAA. Osie te cechują się: poprawionymi – jakością i wytrzymałością, niezależnym zawieszeniem, funkcją obrotu i bardzo dużym skokiem indywidualnym, dochodzącym aż do 500 mm, co dobrze kompensuje niemal wszystkie nierówności dróg gruntowych. Ze względu na dążenie do poprawy manewrowości naczep, w tym redukcji promienia skrętu, są skręcane – z ośmiu linii trzy pierwsze w tym samym kierunku co koła przednie ciągnika, a cztery ostatnie przeciwbieżnie. Tylko środkowa – czwarta linia osi została pozbawiona funkcji skrętu. Ponadto na łabędziej szyi zamontowano niezależny agregat z silnikiem wysokoprężnym do zasilania pokładowej hydrauliki.

Naczepa ta osiągnęła już znaczny sukces rynkowy – Dania złożyła zamówienie na 50 egzemplarzy, a US Army aż na 170. W obu przypadkach Broshuis występuje jako podwykonawca, gdyż pierwotne kontrakty dotyczą zestawów transportowych i były zawierane z producentami ciągników. W przypadku Wojsk Lądowych Stanów Zjednoczonych pierwotnym dostawcą jest Oshkosh.

Holendrzy podkreślają, że w partnerstwie ze Scanią odnieśli znaczące sukcesy przy realizacji wcześniejszych zamówień. Umowa Scanii z Siłami Zbrojnymi Królestwa Danii dotyczy dostawy czterech rodzajów specjalistycznych niskopodwoziowych naczep, w tym trzech z osiami systemu pendel. Poza wariantem ośmioosiowym są to odmiany dwu- i trzyosiowe. Do tego dochodzi jedyna odmiana bez systemu pendel – ośmioosiowa kombinacja z przednim 3-osiowym wózkiem dolly i pięcioma liniami osi z tyłu.

18 maja 2020 r. opublikowana została informacja, że – podległa resortowi obrony – duńska Agencja Zarządzania Kryzysowego (DEMA, Danish Emergency Managment Agency, Beredskabsstyrelsen) przejęła pierwsze z 20 nowych ciężarówek Scania XT G450B 8×8. Ta dostawa – analogicznie jak ciężkich ciągników R650 8×4 HET – odbywa się w ramach realizacji tego samego kontraktu na docelowo 950 samochodów.

W DEMA pojazdy pełnić będą rolę ciężkich terenowych transporterów wsparcia przewozowo-pomocowego. Wszystkie należą do terenowej wersji XT G450B 8×8. Ich czteroosiowe podwozia charakteryzuje wzmocniona tradycyjna rama z podłużnicami i poprzeczkami, napęd na wszystkie koła i dwie sterowane osie przednie oraz osie tylnego tandemu. Maksymalne techniczne obciążenia osi wynoszą – z przodu 2×9000 kg, zaś z tyłu 2×13 000 kg. W pełni mechaniczne zawieszenie wszystkich osi wykorzystuje resory paraboliczne – 4×28 mm przy przednich osiach i 4×41 mm przy tylnych. Napęd zapewnia silnik Scania DC13-148 – 13-litrowy, 6-cylindrowy, rzędowy, o mocy maksymalnej 331,2 kW/450 KM i maksymalnym momencie obrotowym 2350 Nm, spełniający normę czystości spalin Euro 6 dzięki technologii „tylko SCR”. Do przeniesienia napędu służą: 14-biegowa skrzynia przekładniowa GRSO905 z dwoma biegami pełzającymi i w pełni automatycznym układem zmiany przełożeń Opticruise oraz 2-biegowa skrzynia rozdzielcza, w sposób stały rozdzielająca napęd między osie przednie i tylne. Zastosowano blokady mechanizmów różnicowych wzdłużnych i poprzecznych – między kołami i między osiami. Mosty napędowe są dwustopniowe – z redukcją w piastach kół i z pojedynczym ogumieniem w celu zachowania wysokiej mobilności taktycznej. Do tego dochodzi przystawka odbioru mocy do napędu urządzeń zewnętrznych. Kabina typu Scania CG20L jest średniej wysokości, w całości wykonana ze stali, z miejscem do spania i płaskim dachem, 2-osobowa – z fotelami dla kierowcy i pasażera oraz obszernym schowkiem na rzeczy osobiste.