Odpalenie rakiety M26 z wyrzutni M270 systemu MLRS na poligonie White Sands Missile Range w 1983 r.
M142 HIMARS jest doskonałym przykładem na dostosowanie uzbrojenia do zmieniającej się doktryny użycia Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych w XXI w. Dotyczyło to także artylerii polowej. W związku ze zmianą charakteru działań przestała liczyć się zdolność wyrzutni rakietowych do towarzysze-nia oddziałom pancerno-zmechanizowanym. Zamiast tego postawiono na tanie w produkcji i eksploatacji wyrzutnie na zaadaptowanych podwoziach samochodów ciężarowych. Uprościło to logistykę i transport strategiczny, zwłaszcza lotniczy. Wyrzutnie na nośniku kołowym – kosztem zdolności pokonywania terenu – mogły przemieszczać się szybciej (choć nie dalej, pozostał zasięg ~480 km) siecią drogową. Kolejnym obszarem zmian była ewolucja rakiet. W miejsce amunicji do walki z przeciwnikiem dobrze uzbrojonym i mobilnym, wprowadzono amunicję o podwyższonej celności do atakowania celów punktowych o znanych koordynatach, lepiej sprawdzającą się w konfliktach asymetrycznych.
Wyrzutnia M270 US Army zajmuje przygodną pozycję ogniową podczas NATO-wskich ćwiczeń „Reforger ’85” na terytorium RFN.
Z racji ograniczonego miejsca tylko naszkicujemy historię rozwoju systemu M270 MLRS. W latach 70. rozpoczęto w Stanach Zjednoczonych prace nad nową koncepcją prowadzenia w Europie wojny z Układem Warszawskim. Zdefiniowano potrzebę wprowadzenia systemu artyleryjskiego zdolnego do ostrzelania dużego obszaru, aby zwalczać cele w jak najkrótszym czasie od ich wykrycia (wysoka wymagana szybkostrzelność wykluczała artylerię lufową), np. przemieszczające się pododdziały zmechanizowane, pozycje artylerii polowej (ogień kontrartyleryjski) czy obrony przeciwlotniczej. Dalsze studia nad niedoszłą wojną w Europie doprowadziły do stworzenia koncepcji Active Defense, a następnie Army/Division 86 oraz tzw. AirLand Battle (bitwa powietrzno-lądowa, doktryna ogłoszona przez TRADOC w 1981 r.). Do jej prowadzenia miały służyć nowe systemy uzbrojenia, tzw. Wielka Piątka (Big Five: czołg M1 Abrams, bwp M2 Bradley, śmigłowiec wielozadaniowy UH-60 Black Hawk, śmigłowiec przeciwpancerny AH-64 Apache, system przeciwlotniczy MIM-104 Patriot). Jednak opracowywany równolegle z nimi w latach 70. MLRS nie wchodził w skład Wielkiej Piątki, jak czasami jest to błędnie podawane.
Program rozpoczął się w 1975 r., kiedy założenia taktyczno-techniczne do nowego systemu powstały w US Army Field Artillery School w Fort Still. Wówczas system nazywano General Support Rocket System (GSRS, system rakietowy ogólnego wsparcia). W grudniu 1975 r. wystosowano zapytanie ofertowe (RfP) do podmiotów zainteresowanych opracowaniem takiego systemu. W marcu 1976 r. przyznano kontrakty rozwojowe pięciu firmom. We wrześniu 1977 r. do kolejnej fazy programu zakwalifikowały się już tylko dwie spółki – korporacja Vought i Boeing Aerospace. Po 33 miesiącach wybrano rozwiązanie firmy Vought, która (także jako część korporacji Ling-Temco-Vought Aerospace, tzw. LTV) miała już duże doświadczenie w konstruowaniu pocisków rakietowych (nadal produkowała pociski balistyczne MGM-52 Lance). W marcu 1979 r.
Vought wystrzelił pierwszy pocisk GSRS z 6-lufowego pakietu na wyrzutni (tzw. Self-Propelled Launcher Loader). W listopadzie 1979 r. program GSRS przemianowano na MLRS (Multiple Launch Rocket System, wieloprowadnicowy system rakietowy). W kwietniu 1980 r. US Army wybrało Vought jako głównego dostawcę MLRS, przyznając kontrakt, który zakładał jednoczesne dokończenie rozwoju systemu z wdrażaniem produkcji niskoseryjnej. W maju 1982 r. Vought dostarczył pierwszy „sześciopak” rakiet niekierowanych M26 produkcji niskoseryjnej z podpociskami typu M42. W lutym 1983 r. system przeszedł strzelania kwalifikacyjne na poligonie White Sands Missile Range (WSMR). Ukończenie rozwoju zaowocowało zgodą wojska z marca 1983 r. na uruchomienie produkcji wielkoseryjnej.
Pięcioletni kontrakt na produkcję wielkoseryjną MLRS zawarto we wrześniu 1983 r. Wartość kontraktu bazowego (lata podatkowe 1983–1987) wynosiła ponad 1,236 mld USD (w ówczesnych cenach), ale zawierała też cztery opcje – wszystkie wykorzystano w latach podatkowych 1984–1989. Ostatecznie podniosło to wartość zamówienia do ponad 1,766 mld USD. LTV w swoich zakładach w Camden (Arkansas), współpracując z 20 podwykonawcami, przez siedem lat wyprodukował 334 356 rakiet bojowych M26, 24 360 ćwiczebnych M28 i 149 wyrzutni M270. Te ostatnie powstawały na zmodyfikowanym podwoziu bwp M2 Bradley, oznaczonym M993, wówczas produkowanym przez Food Machinery Corporation (FMC), późniejsze United Defense, a obecnie BAE Systems Land & Armaments.
Konglomerat przemysłowy LTV to też już historia, korporacja zbankrutowała (po raz pierwszy) w 1986 r., a w ramach restrukturyzacji odsprzedała swój wojskowy dział LTV Aerospace. Jego rakietową część kupił Loral Corporation, którego z kolei w 1996 r. przejął Lockheed Martin. Stąd obecnym producentem systemów rakietowych MLRS/HIMARS jest Lockheed Martin Missiles and Fire Control.
Drugi kontrakt wieloletni (lata podatkowe 1989–1993) przyznano w lipcu 1989 r. System wstępną gotowość operacyjną (IOC) w US Army osiągnął w 1983 r. We wrześniu 1995 r. podawana liczba wyprodukowanych wyrzutni M270 wynosiła 857, w tym 772 dla US Army, reszta dla US National Guard. Była to chyba historycznie szczytowa liczebność MLRS w US Army, gdyż w 2011 r. Pentagon podawał, że producent wspomaga eksploatację 224 M270A1 i 396 M142 (także w US Marine Corps). Część starych armijnych MLRS-ów (stosowane jest oznaczenie M270A0) zostało zmagazynowanych, odkąd niezmodernizowane M270 wycofano z linii w 2012 r.
W latach 90. większość wyposażenia elektronicznego systemu nie była już produkowana, oprogramowanie było przestarzałe, poprzedni system przeładowania wyrzutni powolny. Problemy te dawały się we znaki podczas operacji „Desert Storm”. Dlatego rozpoczęto programy modernizacyjne M270: Improved Fire Control System (IFCS), Improved Mechanical Launch System (ILMS) i rakiety ER-MLRS (późniejsze M26A1). Wprowadzenie IFCS miało zaradzić przestarzałemu SKO, a ILMS skrócić czas celowania o 70% i przeładowania o 50%. Dodano też odbiornik GPS do systemu nawigacyjnego bazującego na platformie bezwładnościowej. Zmodernizowana wersja nosi oznaczenie M270A1. Czas wprowadzania danych do strzelania i wycelowania skrócił się z 93 do 16 s (analogiczne wartości można przyjąć w przypadku M142). Wprowadzanie tych zmian zaczął jeszcze Loral Vought Systems, a kończył już Lockheed Martin. Pierwsze testy wersji M270A1 przeprowadzono w Fort Still w sierpniu 2001 r. W 2002 r. M270A1 przyjęto do uzbrojenia.
Prototypowa wyrzutnia, tzw. Self-Propelled Launcher Loader (SPLL), podczas testów w 1979 r., kiedy program jeszcze nazywano General Support Rocket System (GSRS).
Obecnie system kierowania ogniem systemów MLRS i HIMARS został w zasadzie ujednolicony, w M270A1 jest to IFCS, a w M142 UFCS (Universal Fire Control System) o identycznym interfejsie (monochromatyczny ekran, obsługa przez klawiaturę). Trudno te systemy nazwać dziś nowoczesnymi, wygląd i funkcjonalność konsoli może kojarzyć się z domowymi komputerami z początku lat 90. Każdy inny producent analogicznych systemów oferuje dziś młodsze rozwiązania. Stąd też opracowano kolejną fazę modernizacji. Chodzi o tzw. Common Fire Control System (CFCS), który będzie ujednoliconym udoskonaleniem IFCS i UFCS, obejmując zarówno zmiany w oprogramowaniu, jak i w sprzęcie (w końcu wielobarwny wyświetlacz). CFCS to część większego pakietu modernizacyjnego, który doprowadzi do powstania wersji M270A2. Rozpoczęcie produkcji CFCS zaplanowano na rok podatkowy 2021. Prócz CFCS wyrzutnie MLRS otrzymają nowe kabiny, tzw. Improved Armor Cab (IAC), testowane już na M270A1 od 2015 r. Producentem IAC jest BAE Ground Systems Division z Santa Clara w Kalifornii. IAC zapewnia lepszą ochronę przeciwbalistyczną i przeciwminową, analogiczną jak opancerzone kabiny Increased Crew Protection (ICP), w które są wyposażane wyrzutnie HIMARS od 2012 r. M270A1 i M142 są też sukcesywnie doposażane w terminale systemu dowodzenia Blue Force Tracker (BFT).
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
