„Zmodernizowany System Wieżowy Moździerza Samobieżnego 120 mm M69” na finalnym etapie montażu w lutym br.

System wieżowy M69 – Huta Stalowa Wola modernizuje moździerz Rak

Moździerz samobieżny M120 Rak jest już konstrukcją dojrzałą i mającą za sobą chrzest bojowy w wojnie na Ukrainie. Obecnie dostarczany system wieżowy jest w seryjnej produkcji od 2016 r. Na mocy umów zawartych w 2016, 2019 i 2020 r. Huta Stalowa Wola S.A. wraz ze swymi partnerami dostarczyła już 106 seryjnych moździerzy w wersji M120K, a więc na podwoziu kołowego transportera opancerzonego Rosomak. Oczywiście, w toku produkcji system wieżowy był stale modyfikowany – przede wszystkim na podstawie uwag użytkowników, ale także w związku z wdrażaniem nowych typów amunicji. Obecnie jednak przyszła kolej na poważniejszą modernizację, lepiej dostosowującą system wieżowy do wymagań współczesnego pola walki.

Pierwsze studia nad autonomicznym systemem wieżowym ze 120 mm moździerzem ładowanym od tyłu, cechującym się znacznym stopniem automatyzacji i współpracującym ze współczesnymi systemami kierowania ogniem, zainicjowano w Hucie Stalowa Wola S.A. jeszcze w 2004 r. Wówczas zakładano, że będzie on montowany na kołowym transporterze opancerzonym Rosomak, ale brano pod uwagę także inne nośniki, w tym gąsienicowe. Początkowo realizowane były one ze środków własnych przedsiębiorstwa, a od kwietnia 2007 r., dzięki umowie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego na realizację projektu celowego „120 mm samobieżny moździerz na podwoziu kołowym lub gąsienicowym”, także ze środków budżetu państwa. Jego celem było opracowanie i przetestowanie prototypu systemu wieżowego, a następnie jego integracja z demonstratorem podwozia gąsienicowego (na bazie haubicy 2S1 Goździk). Projekt miał się zakończyć w 2009 r., ale ostatecznie termin ten przesunięto na marzec 2010 r.

Jeszcze w czasie prac związanych z projektem celowym, 30 września 2009 r. Huta Stalowa Wola S.A. podpisała z Departamentem Polityki Zbrojeniowej MON umowę na pracę rozwojową „Kompanijny moduł ogniowy 120 mm moździerzy samobieżnych, kryptonim Rak”. W jego ramach miały powstać prototypy moździerza samobieżnego M120K na podwoziu kołowym (KTO Rosomak) i gąsienicowym M120G (zmodyfikowane podwozie LPG), a także: wozów dowodzenia dowódcy kompanii i dowódcy plutonu ogniowego na podwoziu kołowym AWD-K (KTO Rosomak) oraz gąsienicowym AWD-G (LPG), artyleryjskiego wozu rozpoznania (AWR), artyleryjskiego wozu amunicyjnego (AWA, Jelcz 8×8) i artyleryjskiego warsztatu remontu elektroniki i uzbrojenia (AWRU, Jelcz 6×6). Ustalony pierwotnie na listopad 2012 r. termin realizacji pracy był kilkakrotnie przesuwany – z powodu zmian przedmiotu i wymagań, problemów z wyborem i dostępnością nośników poszczególnych elementów, przedłużenia procesu badań kwalifikacyjnych, a także kwestii formalnych. Ostatecznie w maju 2015 r. zakończono pomyślnie badania kwalifikacyjne elementów bojowych kompanijnego modułu ogniowego (KMO) – moździerzy M120K i M120G, a także wozu dowodzenia AWD (lato 2015 r.). Pozostałe elementy zakończyły badania w późniejszym terminie: AWRU w 2017 r., AWA pod koniec 2018 r., zaś AWR (po zmianie nośnika z AMZ Żubr na KTO Rosomak) na początku 2021 r.

Pomimo niezakończenia badań kwalifikacyjnych wszystkich elementów KMO, Ministerstwo Obrony Narodowej zdecydowało się na zawarcie 28 kwietnia 2016 r. pierwszej umowy z konsorcjum Huta Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A. na dostawę elementów bojowych ośmiu KMO – 64 moździerzy M120K i 32 wozów dowodzenia AWD o wartości ponad 968,3 mln PLN brutto. Dostawy zostały zrealizowane w latach 2017–2019, a pierwszy KMO przekazano w czerwcu 2017 r. 1. batalionowi 17. Brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza.

System wieżowy M69 – Huta Stalowa Wola modernizuje moździerz Rak

W celu uzupełnienia stanu ośmiu zamówionych KMO o elementy logistyczne 28 grudnia 2017 r. HSW S.A. podpisała z Inspektoratem Uzbrojenia umowę na dostawę do 2019 r. ośmiu artyleryjskich wozów remontu uzbrojenia AWRU o wartości 53 mln PLN brutto, zaś 19 sierpnia 2019 r. kontrakt dotyczący dostawy 24 artyleryjskich wozów amunicyjnych AWA w okresie 2019–2020 za 129 mln PLN brutto.
11 października 2019 r. konsorcjum zawarło z resortem obrony drugi kontrakt na bojowe elementy dwóch KMO Rak i dwa szkolne moździerze dla toruńskiego Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia (18 moździerzy M120K i osiem AWD). Wartość tej umowy wyniosła ok. 275,4 mln PLN brutto, a termin jej realizacji ustalono na lata 2020–2021.

System wieżowy moździerza M120K pierwszej serii produkcyjnej.

Trzecia, i jak na razie ostatnia, umowa na bojowe komponenty KMO została podpisana 22 maja 2020 r. Obejmuje ona sprzęt pięciu KMO, a więc 40 moździerzy M120K i 20 wozów dowodzenia AWD. Jej wartość wynosi 703,1 mln PLN brutto, a czas realizacji to lata 2022–2024.
Warto wspomnieć, że w przypadku trzech umów dostawy moździerzy M120K i wozów dowodzenia AWD ich wartość nie obejmuje kosztów wyprodukowania nośników, a jedynie ich adaptację. Wszystkie KTO Rosomak, w liczbie 182 (122 do M120K, 60 do AWD), zostały bowiem wydzielone z zasobów Sił Zbrojnych RP i zamówione w Rosomak S.A. na mocy odrębnych umów.

W związku z umowami na dostawę moździerzy M120K i wozów dowodzenia AWD do siedmiu KMO z lata 2019 r. i 2020 r., 22 maja 2021 r. Huta Stalowa Wola S.A. podpisała umowę na dostawę w latach 2022–2024 21 wozów amunicyjnych AWA oraz siedmiu warsztatów remontu elektroniki i uzbrojenia AWRU za niemal 186 mln PLN brutto.

Wreszcie 6 września 2022 r. zawarto umowę na dostawę 30 seryjnych artyleryjskich wozów rozpoznawczych AWR, a więc liczby niezbędnej do dokompletowania wszystkich 15 wcześniej zamówionych KMO. Zawarto ją z Rosomak S.A., ma ona wartość 1,59 mld PLN brutto, a jej czas realizacji to lata 2024–2026. Część podwozi bazowych pochodzić będzie z zasobów SZ RP, a pozostałe zostaną wyprodukowane od podstaw.
Dotąd, w ramach wspomnianych wyżej trzech umów, Huta Stalowa Wola S.A. i jej partnerzy dostarczyli Siłom Zbrojnym RP 13 KMO ze 106 moździerzami M120K (w tym dwa szkolne dla CSAiU) i 52 wozy dowodzenia AWD. Dostawa dwóch kolejnych, ostatnich z tytułu umowy z 22 maja 2020 r., zaplanowana jest na połowę i jesień tego roku.

Najprawdopodobniej dwa KMO, spośród 13, zostały w 2023 r. przekazane Siłom Zbrojnym Ukrainy i trafiły do 44. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej. Wbrew informacjom powielanym przez część mediów, jest to sprzęt pochodzący z zasobów SZ RP, przekazany w ramach polskiej pomocy wojskowej dla walczącej Ukrainy, a nie zamówiony przez władze Ukrainy na bazie umowy komercyjnej (do formalnego podpisania takowej dotąd nie doszło, pomimo deklaracji złożonych w kwietniu ub.r. w Warszawie przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego).

❚ Zmodernizowany system wieżowy

W toku produkcji seryjnej, w kolejnych partiach produkcyjnych, sukcesywnie wprowadzane były modyfikacje związane z uwagami i zaleceniami użytkowników. Dotyczyły one m.in. poprawy funkcjonalności, ergonomii i niezawodności sprzętu. W trakcie ośmiu lat produkcji seryjnej i eksploatacji systemu wieżowego zostało wdrożonych ponad 150 różnego rodzaju zmian i udogodnień. W związku z dostosowaniem moździerza do prowadzenia ognia nowymi typami amunicji produkowanymi bądź planowanymi do wdrożenia przez polski przemysł obronny, realizowana jest także modernizacja układu dosyłania amunicji. Umożliwia ona wykorzystanie w trybie automatycznego ładowania amunicji o długości do 830 mm, zaś w trybie ręcznym do 1000 mm.

System wieżowy M69 – Huta Stalowa Wola modernizuje moździerz Rak

Została ona wdrożona od moździerzy szóstego KMO (przekazany w lipcu 2019 r.) – M120K opuszczają HSW S.A. już ze zmodernizowanym układem dosyłania. 40 moździerzy wcześniej dostarczonych pięciu KMO poddawanych jest modernizacji w warunkach zakładowych, równolegle z produkcją nowych. Pierwszych osiem moździerzy skierowanych zostało do modernizacji w 2020 r., a prace na nich zrealizowano w 2021 r. Obecnie HSW S.A. finalizuje ten program, a planowany termin przekazania ostatnich pojazdów ze zmodernizowanym układem ładowania to koniec kwietnia 2024 r.

Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>