W sobotę 5 lutego żołnierze 37. dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej, wchodzącego w skład 3. Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej z dowództwem w Sochaczewie rozpoczęli kolejne szkolenie w ramach realizowanego obecnie pakietu „Patriot Familiarization”, poprzedzającego osiągnięcie przez pierwszy pododdział Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Sił Powietrznych wyposażony w system rakietowy Patriot/IBCS wstępnej gotowości operacyjnej.

Szkolenie w ramach pakietu „Patriot Familiarization”,  polegające na przemieszczeniu sprzętu jednostki ogniowej z macierzystego garnizonu po drogach publicznych na miejsce rozwinięcia na umownej pozycji bojowej, rozpoczęło się 5 lutego. Fot.: Ministerstwo Obrony Narodowej.

Szkolenie polegało na przemieszczeniu sprzętu jednostki ogniowej z macierzystego garnizonu po drogach publicznych na miejsce rozwinięcia na umownej pozycji bojowej, w tym przypadku na lotnisko Babice na warszawskim Bemowie. Jest to kolejny etap, rozpoczętej we wrześniu ub.r., procedury sprawdzenia i integracji SICO (System Integration Checkout) sprzętu pierwszej baterii systemu Patriot/IBCS w ramach pierwszej fazy pozyskania zestawów rakietowych obrony powietrznej średniego zasięgu (ZROP-SZ) Wisła. Pierwszy etap SICO został zrealizowany w Warsztatach Techniki Lotniczej w Toruniu Rusza proces integracji systemu Wisła/ZBiAM.pl). W jego ramach zespoły polskich i amerykańskich specjalistów przeprowadziły inwentaryzację dostarczonego ze Stanów Zjednoczonych i przez krajowych poddostawców sprzętu oraz zrealizowały jego finalny montaż, dokonały pierwszych uruchomień i testów poprawności funkcjonowania systemu Pierwsza prezentacja elementów systemu Wisła/ZBiAM.pl). Jego pozytywne zakończenie umożliwiło przekazanie sprzętu obydwu jednostek ogniowych pierwszej baterii baterii ZROP-SZ do 37. dywizjonu rakietowego Obrony Powietrznej. Tutaj kontynuowane jest szkolenie załóg i obsług na docelowym sprzęcie (m.in. w ramach pakietu szkoleniowego „Patriot Familiarization”), a także prowadzony jest kolejny etap procedury SICO, mający objąć m.in. integrację systemu dowodzenia obroną przeciwlotniczą i przeciwrakietową IBCS (Integrated Air and Missile Defense Battle Command System). W trzecim, ostatnim etapie, znów w w Warsztatach Techniki Lotniczej w Toruniu, zostanie dokonane sprawdzenie kompletnego systemu Patriot/IBCS. Zakończenie procedury SICO w przypadku sprzętu pierwszej baterii ZROP-SZ Wisła planowane jest na drugi kwartał br. Następnie, już w 37. drop, nastąpi finalny etap szkolenia i zgrywania pododdziałów, który zakończyć mają ćwiczenia certyfikacyjne z lotnictwem oparte na scenariuszu realnego zagrożenia. Jeśli ich wynik będzie pozytywny, latem 2023 r. pierwszy moduł dywizjonowy osiągnie podstawową gotowość operacyjną (Basic Operational Capability, BOC). Kolejnymi etapami będą ‒ osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej IOC (Initial Operational Capability, IOC) jeszcze w 2023 r., a wreszcie pełnej gotowości operacyjnej FOC (Full Operational Capability, FOC) w 2024 r. (szerzej w LAI 1/2023).

Chociaż w ostatnim okresie wszelkie przemieszczenia jednostek i pododdziałów Sił Zbrojnych RP oraz wojsk sojuszniczych są informacjami ściśle chronionymi, to o lutowym szkoleniu polskich przeciwlotników w ramach „Patriot Familiarization” informowano od chwili jego rozpoczęcia. Jak stwierdził wicepremier Mariusz Błaszczak, było to związane z demonstracją wysokiej gotowości bojowej Wojska Polskiego i odstraszeniem potencjalnego agresora. Fot.: 3. WBROP/por. Paweł Kłosowski.

Szkolenie „Patriot Familiarization” objęło przemieszczenie na lotnisko Babice kilkunastu elementów jednostki ogniowej systemu Patriot/IBC, które przetransportowano za pomocą ciągników i podwozi Jelcz 882.57 8×8, w tym m.in.: stację radiolokacyjną AN/MPQ-65,  kabinę dowodzenia ECS/RIU, trzy wyrzutnie M902A2, elektrownię polową EPP, stacje obsługowo-naprawcze poziomu dywizjonu ISE (Intermediate Support Element) oraz baterii BMC (Battery Maintenance Center),  testery symulujące pociski rakietowe PAC-3MSE i ekwiwalenty gabarytowo-masowe kontenerów transportowo-startowych rakiet.

Przejazd kolumny złożonej z kilkunastu potężnych Jelczy 882.57 8×8 ulicami Warszawy wzbudził niemałą sensację mieszkańców stolicy. Fot.: 3. WBROP/por. Paweł Kłosowski.

We wtorek 8 lutego szkolących się żołnierzy 3. WBROP i 37. drop odwiedzili wicepremier i minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, a także szef Zarządu Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej, zastępca Inspektora Rodzajów Wojsk Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych gen. bryg. Kazimierz Dyński.

Minister Błaszczak, w nawiązaniu do wcześniejszych informacji medialnych na temat szkolenia, powiedział: Jesteśmy w Warszawie, na lotnisku w Bemowie. Jesteśmy na ćwiczeniach wojsk obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej. Są to ćwiczenia zaplanowane, które mają za zadanie przemieścić jednostkę, zająć stanowiska, ale także zgrać poszczególne elementy tworzące zespół PATRIOT. Chcę bardzo mocno podkreślić, że to wszystko, co związane jest z komentarzami dotyczącymi tego ćwiczenia jest naszym świadomym działaniem. Poinformowaliśmy opinię publiczną o tym ćwiczeniu. Co do zasady przyjmujemy taką prośbę skierowaną do państwa [dziennikarzy], żeby nie informować o przemieszczaniu się wojsk polskich, wojsk sojuszniczych. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że za naszą wschodnią granicą toczy się wojna, ale będziemy pewne ćwiczenia pokazywać, świadomie pokazywać. Te ćwiczenia mają charakter odstraszający agresora, a więc pokazujemy gotowość bojową Wojska Polskiego. [...]

7 lutego szkolących się przeciwlotników z Sochaczewa odwiedził wicepremier i minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak. Fot.: Andrzej Kiński.

Chcę bardzo mocno podkreślić, że ten zespół, który ćwiczy jest zespołem ludzi doświadczonych. Jest zespołem ludzi wyszkolonych, a teraz już tylko szlifują swoje umiejętności, które służą bezpieczeństwu naszej Ojczyzny, które służą obronności naszej Ojczyzny. [...]

Najistotniejsze jest to, że bardzo sprawnie polscy żołnierze operują tym sprzętem i jeszcze raz bardzo mocno podkreślam, żeby co do zasady nie informować o ćwiczeniach. Chyba, że o to państwa poproszę. I właśnie dziś państwa proszę o to, żeby bardzo szeroko na ten temat mówić, żeby informować opinię publiczną bo to jest bardzo ważny element polityki odstraszania. Pokazywania tego, że Wojsko Polskie jest wyposażane konsekwentnie w nowoczesną broń, że żołnierze Wojska Polskiego są świetnie przeszkoleni.

Minister Błaszczak poinformował też, że za kilka dni do Stanów Zjednoczonych uda się zespół żołnierzy z 3. WBROP w celu kontynuacji szkolenia w obsłudze zintegrowanego dowodzenia obroną przeciwlotniczą i przeciwrakietową IBCS, co poprzedzi, wspomniane wyżej, kolejne etapy procedury SICO.

Sprzęt jednostki ogniowej systemu Patriot/IBCS został rozmieszczony na terenie lotniska Babica w dzielnicy Bemowo. Fot. 3. WBROP/por. Paweł Kłosowski.

Szef resortu obrony dodał, że doświadczenia z wojny na Ukrainie wskazują jednoznacznie jak ważne jest zapewnienie skutecznej obrony przed atakami z powietrza, w tym z wykorzystaniem pocisków balistycznych. Wicepremier powiedział, że 17 państw świata dysponuje obecnie systemem Patriot, ale jego polski wariant, który jest aktualnie wdrażany, jest jego najnowocześniejszą wersją. Podkreślił też, że realizowany jest proces modernizacji także innych komponentów obrony przeciwlotniczej Sił Zbrojnych RP: Bardzo dziękuję wszystkim żołnierzom za to, że tak sprawnie przejmują swoje obowiązki. Jest to skok jakościowy jeżeli chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa przeciwlotniczego i przeciwrakietowego. Wdrażamy właśnie system PATRIOT, ale wdrażamy także system oparty o rozwiązania polsko-brytyjskie. Chodzi o małą NAREW, wykorzystujemy rakiety brytyjskie na polskich elementach, na polskich podwoziach.

Przeładunek dwupaków testerów symulujących pociski rakietowe PAC-3MSE na wyrzutnię M903A2 z pojazdu transportowo-załadwoczego STZ/GMT. Fot.: Ministerstwo Obrony Narodowej.

Przypomnijmy, że główna umowa międzyrządowa LOA (Letter of Offer and Acceptance) z administracją Stanów Zjednoczonych w ramach programu Foreign Military Sales (FMS) w sprawie realizacji pierwszej fazy programu zestawu rakietowego obrony powietrznej średniego zasięgu (ZROP-SZ) Wisła została podpisana przez przedstawicieli polskiego MON 28 marca 2018 r. Miała ona wartość 4,75 mld USD (ok. 16,5 mld PLN wg ówczesnego kursu, wartość ta obejmuje umowę zasadniczą o wartości 4,63 mld USD, a także cztery umowy dodatkowe). Podpisane dokumenty dotyczyły m.in. dostawy sprzętu dwóch baterii systemu (czterech jednostek ogniowych, tworzących jeden moduł dywizjonowy), w tym m.in.: czterech sektorowych stacji radiolokacyjnych kierowania ogniem Raytheon AN/MPQ-65 wraz z czterema kabinami dowodzenia ECS/RIU (Engagment Control Station/Radar Interface Unit), 16 wyrzutni rakiet M903A2, czterech elektrowni polowych EPP (Electric Power Plant), 208 bojowych pocisków kierowanych PAC-3 MSE (plus 11 testowych), sześciu stanowisk centrum operacji bojowych w namiotach ICE (Interactive Collaborative Environment) i serwerowni S-280 EOC (Engagement Operation Center) zintegrowanego systemu dowodzenia obroną przeciwlotniczą i przeciwrakietową IBCS (Integrated Air and Missile Defense Battle Command System) oraz 12 stacji przekaźnikowych IFCN (Integrated Fire Control Network) systemu IBCS. Poza tym przedmiotem umów ze stroną amerykańską były także: szkolenia obsługi w Stanach Zjednoczonych i Polsce; dostawa ośmiu terminali Rockwell Collins MIDS z modułami krytograficznymi LVT (Multifunctional Information Distribution System Low Volume Terminal, MIDS LVT-11 BU2) systemu transmisji danych standardu Link 16, a także 38 modułów kryptograficznych Viasat KG-250x Typu 1. Kolejne elementy zamówiono w polskim przemyśle obronnym na przestrzeni lat 2018-2022 – na podstawie umów zawartych przez polski resort obrony, a także umów biznesowych z amerykańskimi dostawcami systemu.

Wyrzutnia M903A2 i stacja radiolokacyjna AN/MPQ-65 na lotnisku Babice. Fot.: Andrzej Kiński.

Dostawy sprzętu dwóch pierwszych jednostek ogniowych (pierwszej baterii) ze Stanów Zjednoczonych rozpoczęły się w połowie ubiegłego roku. Zgodnie z harmonogramem zapisanym w umowie, do końca 2022 r. w przypadku pierwszej baterii proces ten został zakończony, zaś od początku 2023 r. dostarczany jest sprzęt do drugiej.

24 maja 2022 r. minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak przekazał informację o przesłaniu administracji federalnej Stanów Zjednoczonych zapytania ofertowego LOR (Letter of Request) w ramach procedury Foreign Military Sales (FMS), dotyczącego zakupu sześciu baterii (12 jednostek ogniowych, trzy moduły dywizjonowe) systemu Patriot/IBCS w ramach drugiej fazy programu ZROP-SZ Wisła. Według oficjalnych informacji, w LOR zawarto zapytania o możliwość i warunki dostawy: 48 wyrzutni M903A2 pocisków kierowanych Lockheed Martin PAC-3 MSE; kolejnej partii pocisków kierowanych PAC-3 MSE o nieujawnionej, aczkolwiek znacznej wielkości; 12 wielozadaniowych dookólnych stacji radiolokacyjnych kierowania ogniem Raytheon GhostEye/(Lower Tier Air and Missile Defense Sensor); kolejnych elementów sieciocentrycznego systemu dowodzenia i kierowania ogniem Northrop Grumman IBCS (Integrated Air and Missile Defense Battle Command System); niezbędnego wyposażenia dodatkowego, pakietu logistycznego i szkoleniowego.

Elektrownia polowa EPP i kabina dowodzenia ECS/RIU (na drugim planie). Fot.: Andrzej Kiński.

Nieoficjalnie wiadomo, że Ministerstwo Obrony Narodowej planuje zawieranie umów FMS w ramach drugiej fazy Wisły w drugiej połowie roku 2023, a później – ale jeszcze w bieżącym roku – umów offsetowych i na dostawę elementów dostarczanych przez polski przemysł obronny w analogicznym asortymencie jak w pierwszej fazie programu (pojazdy specjalistyczne, kabiny dowodzenia, podsystem łączności) na mocy odrębnych kontraktów z MON bądź amerykańskimi dostawcami (wyrzutnie M903, wyposażenie elektroniczne, wkrótce także elementy pocisków PAC-3 MSE itp.). W ramach offsetu planuje się m.in. pozyskanie technologii związanych z systemem radiolokacyjnym GhostEye/LTAMDS i systemami dowodzenia C2, a także rozszerzenie zakresu współpracy w ramach projektów realizowanych już w związku z pierwszą fazą programu Wisła. Z kolei pakiet nowych umów z polskim przemysłem obronnym, a konkretnie Konsorcjum PGZ-WISŁA, będzie dotyczył produkcji i dostaw mobilnych radarów wstępnego wykrywania celów pracujących w paśmie metrowym P-18PL i systemów pasywnego rozpoznania PCL/PET do dokompletowania baterii wdrażanych w ramach pierwszej fazy Wisły i wyposażenia zamówionych w ramach drugiej.

Elementy logistyczne pododdziału ‒ stacje obsługowo-naprawcze ISE (Intermediate Support Element) i BMC (Battery Maintenance Center). Fot.: Andrzej Kiński.

Resort obrony liczy, że sprzęt zamówiony w ramach drugiej fazy Wisły trafi do Polski w latach 2026–2028, a dostawa dwóch pierwszych baterii (czterech jednostek ogniowych) miałaby nastąpić w 2026 r. (zapewne w 2027 i 2028 r. także po dwie).