29 listopada, wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Huta Stalowa Wola S.A. poinformowała, że dzień wcześniej dostarczyła Siłom Zbrojnym RP ostatni, piętnasty, kompanijny moduł ogniowy (KMO) 120 mm moździerzy samobieżnych Rak, a dokładniej ich elementów bojowych – moździerzy samobieżnych na podwoziu kołowym M120K i artyleryjskich wozów dowodzenia AWD. Pojazdy te bazują na kołowych transporterach opancerzonych Rosomak 8×8, dostarczanych przez zakłady Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich.

Jak wspomniano, był to sprzęt 15. KMO Rak zamówionego przez Ministerstwo Obrony Narodowej, a zarazem ósmego i ostatniego, dostarczonego na mocy umowy z 22 maja 2020 r., zawartej przez ówczesny Inspektorat Uzbrojenia (obecnie Agencja Uzbrojenia) z konsorcjum Huty Stalowa Wola S.A. i Rosomak S.A.

Sprzęt trafił do jednego z batalionów zmechanizowanych 12. Brygady Zmechanizowanej ze Szczecina, wchodzącej w skład 12. Dywizji Zmechanizowanej z dowództwem w Szczecinie.

Jak informuje Huta Stalowa Wola S.A., na mocy trzech umów zawartych z MON ‒ z 28 kwietnia 2016 r.  na dostawę elementów bojowych ośmiu KMO ‒ 64 moździerzy M120K i 32 wozów dowodzenia AWD o wartości ponad 968,3 mln PLN brutto (dostawy 2017‒2019); z 11 października 2019 r. na bojowe elementy dwóch KMO ‒ 18 moździerzy M120K i osiem AWD oraz szkolne moździerze dla toruńskiego Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia, o wartości ok. 275,4 mln PLN brutto (dostawy 2020‒2021); z 22 maja 2020 r. na dostawę sprzętu pięciu KMO ‒ 40 moździerzy M120K i 20 wozów dowodzenia AWD, o wartości 703,1 mln PLN brutto (dostawy 2022‒2024), a także umów na sprzęt wsparcia działań (artyleryjskie wozy amunicyjne AWA na podwoziu Jelcz 8×8 P882.53 i artyleryjskie wozy remontu uzbrojenia AWRU na podwoziu Jelcz 6×6 P662D.35) ‒ z 28 grudnia 2017 r. na dostawę ośmiu AWRU o wartości 53 mln PLN brutto, z 19 sierpnia 2019 r. na dostawę 24 AWA za 129 mln PLN brutto, i z 22 maja 2021 r. na dostawę w latach 21 AWA i siedmiu AWRU za niemal 186 mln PLN brutto, dostarczyła dotąd (lata 2017‒2024): 124 moździerze M120 (wliczając prototypowe egzemplarze moździerzy M120K i M120G i dwa seryjne M120K dla CSAiU w Toruniu), 61 artyleryjskich wozów dowodzenia AWD (w tym prototypowy), 46 artyleryjskich wozów amunicyjnych AWA (w tym prototypowy) i 16 artyleryjskich wozów remontu uzbrojenia AWRU (w tym prototypowy).  Komplet sprzętu zamówionego w ramach umów na dostawy AWA i AWRU został dostarczony zamawiającemu 26 września 2024 r.

Warto wspomnieć, że w przypadku trzech umów na dostawy seryjnych moździerzy M120K i wozów dowodzenia AWD ich wartość nie obejmowała kosztów wyprodukowania nośników, a jedynie ich adaptację. Wszystkie KTO Rosomak, w liczbie 182 (122 do M120K, 60 do AWD), zostały bowiem wydzielone z zasobów Sił Zbrojnych RP i zamówione w Rosomak S.A. na mocy odrębnych umów.

Dostawa elementów bojowych 15. KMO nie oznacza jednak końca dostaw wszystkich elementów KMO, bowiem w KMO Rak w docelowej konfiguracji składać się będzie z: ośmiu moździerzy M120K, czterech wozów dowodzenia AWD, trzech wozów amunicyjnych AWA, jednego artyleryjskiego wozu remontu uzbrojenia AWRU i dwóch dwóch artyleryjskich wozów rozpoznawczych AWR. Jeśli chodzi o te ostatnie, w 2021 r. toruńskie CSAiU otrzymało pojazd prototypowy, a dostawa 30 seryjnych, na mocy umowy zawartej 6 września 2022 r. z Rosomak S.A. o wartości 1,59 mld PLN brutto, ma zostać zrealizowana w latach 2024‒2026. Część podwozi bazowych pochodzić będzie z zasobów SZ RP, a pozostałe zostaną wyprodukowane od podstaw. Pojazdy te znacząco różnią się od prototypu, stąd konieczne były rozszerzone badania zdawczo-odbiorcze dwóch pierwszych pojazdów, włącznie z testami w otoczeniu systemowym innych elementów wchodzących w skład KMO.  Zakończyły się one jesienią br. i przed końcem roku można spodziewać się ich przekazania wojsku.

Dostawa elementów bojowych 15. KMO nie oznacza końca dostaw wszystkich elementów KMO, bowiem w skład każdego KMO Rak w docelowej konfiguracji wchodzić będą także dwa artyleryjskie wozy rozpoznawcze AWR. 30 seryjnych pojazdów, na mocy umowy zawartej 6 września 2022 r. z Rosomak S.A. o wartości 1,59 mld PLN brutto, ma zostać dostarczonych w latach 2024‒2026. Na zdjęciu prototypowy AWR znajdujący się na stanie CSAiU w Toruniu. Fot. Andrzej Kiński

Dostarczone elementy bojowe i logistyczne 15 KMO Rak na podwoziu kołowym zostały przekazane batalionom zmechanizowanym i zmotoryzowanym, wchodzącym w skład brygad: 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza 11. Dywizji Kawalerii Pancernej z dowództwem w Żaganiu, 12. Brygady Zmechanizowanej ze Szczecina 12. Dywizji Zmechanizowanej z dowództwem w Szczecinie, 15. Brygady Zmechanizowanej z Giżycka 16. Dywizji Zmechanizowanej z dowództwem w Olsztynie, 21. Brygady Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa 18 Dywizji Zmechanizowanej z dowództwem w Siedlcach oraz do Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia w Toruniu, a także Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Nie oznacza to, że cały wymieniony wyżej sprzęt jest obecnie używany przez pododdziały Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych RP. W 2023 r. ówczesny rząd RP podjął decyzję o przekazaniu dwóch (wg innych informacji nawet trzech) KMO w pełnej dostępnej wówczas kompletacji Siłom Zbrojnym Ukrainy w ramach pomocy wojskowej. Wbrew pojawiającym się w mediach informacjom, nie był to sprzęt zakupiony przez Ukrainę w Polsce na mocy umów komercyjnych, ale przekazany w darze z zasobów SZ RP. KMO Rak trafiły do 44. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej, gdzie na przełomie 2023 i 2024 r. przeszły swój chrzest bojowy. Brygada ta eksploatuje także kołowe bojowy wozy piechoty i kołowe transportery opancerzone Rosomak, przekazane z zasobów SZ RP w liczbie pozwalającej na uzbrojenie dwóch batalionów w strukturze ukraińskiej (ponad 60 wozów bojowych i wozy specjalistyczne). Stąd bliższa prawdzie wydaje się być informacja o dwóch KMO przekazanych przez Polskę.

Nie wiadomo, czy resort obrony narodowej planuje zakup kolejnych KMO Rak „na kołach” w celu zastąpienie sprzętu przekazanego z pododdziałów liniowych wojsk operacyjnych SZU. Planowane jest za to zamówienie Raków w wersji M120G, na specjalnie dostosowanym podwoziu NBPWP Borsuk, zapewne ze zmodernizowaną wieżą M69 (szerzej WiT 4/2024), zaprezentowaną publicznie podczas tegorocznego MSPO w Kielcach Nowości Huty Stalowa Wola S.A. na MSPO 2024. Negocjacje w tej sprawie rozpoczną się jednak nie wcześniej niż dopiero po podpisaniu pierwszej umowy wykonawczej na dostawę bojowych NBPWP Borsuk, której zawarcie może nastąpić jeszcze w tym roku. Nie można też wykluczyć, że systemy wieżowe Rak wkrótce staną się przedmiotem pierwszej komercyjnej umowy eksportowej.