Pododdziały telefoniczne, zapewniające tzw. łączność drutową otrzymały w 1937 r. prosty technicznie i funkcjonalny nowy model wozu technicznego znany jako wz. 37Ł.

Szczupłość finansowych i materiałowych zasobów Rzeczpospolitej jak i Wojska Polskiego nie pozwalały na motoryzację jednostek łączności do poziomu odpowiadającego choćby w przybliżeniu armiom państw sąsiednich. Ambitne programy silnikowe wdrożone w drugiej połowie lat 30. zakładały stopniowe zwiększanie liczby pojazdów w dowództwach i pododdziałach łączności, jednak był to przyrost skromny i oparty w dużej części o pobór maszyn cywilnych w ramach mobilizacji. Świadomość trwałego niedoboru środków mechanicznych wymuszała więc prace nad modernizacją posiadanego taboru konnego poprzez lepsze dostosowanie go do prowadzenia wysoko manewrowych działań wojennych.

Historia polskich wojsk łączności oraz ich wyposażenia technicznego w okresie międzywojennym wyraźnie ustępuje pod względem popularności budzącym powszechne zainteresowanie broni pancernej, lotnictwu czy kawalerii. Mniej widowiskowa, choć równie istotna tematyka nadal zawiera szereg białych plam, które czekają na omówienie. Swoistym odstępstwem od normy, jeśli chodzi o rosnącą liczbę publikacji dotyczących najpopularniejszych typów broni okresu II Rzeczpospolitej, są wydane w ostatnich latach dwa opracowania. Pierwsze z nich, to artykuł autorstwa dr. Adama Kurusa, pt. „Era gum. Polskie wozy łączności w 1939 roku” (Militaria XX Wieku Wydanie Specjalne numer 6(34)/2013). Drugi natomiast, to książka wieloletniego badacza historii polskiej łączności wojskowej i nestora tematyki, p. Piotra Krzysztofika, pt. „Pomocnicze środki łączności” wydana w ramach serii Wielki Leksykon Uzbrojenia, tom. 65. Zawarte w nich informacje stanowią cenny zbiór danych dotyczących wozów łączności piechoty, kawalerii i artylerii oraz zarysowują przebieg prac nad nową serią konnych wozów telefonicznych wykorzystujących koła ogumione. W tym artykule autor stara się rozwinąć dostępne już informacje w oparciu o niepublikowane materiały z zasobu CAW/WBH oraz ukazać nieco szerszy kontekst prowadzonych intensywnie w latach 1936-1939 prac nad modernizacją taboru oddziałów łączności WP.

Półwozie tylne wozu technicznego plutonu dźwiękowego pomiarów artylerii. Modelowy egzemplarz tego pojazdu, wykonano na przełomie 1937/39 r. w oparciu o podzespoły wozu wz. 38Ł.

Pomiary artylerii

24 września 1935 r. w siedzibie Dowództwa Wojsk Łączności odbyła się konferencja dotycząca ustalenia środków przewozowych dla sprzętu pomiarów dźwiękowych artylerii – zestaw PD 18. Podsumowywała ona wcześniej prowadzone dyskusje, z których wynikało, że wyjątkowo czuły sprzęt pomiarowy nie może być przewożony na wycofanych z użytku kawalerii taczankach typu Mars, gdyż wobec braku odpowiedniego resorowania nie odpowiadają one wymaganiom pomiarów artylerii. Jedynym rozwiązaniem było wykorzystanie pojazdu konnego podobnego konstrukcyjnie do znanego już wozu patrolowego wz. 34. Przedstawiciele DepArt. zażądali, by wozy placówek sprzętowych były tego samego typu, co wozy pod sprzęt optyczno-mierniczy w artylerii. Za minimum uznawano zastosowanie przynajmniej tego samego typu podwozia i zachowanie ogólnych wymiarów nadwozia. Wozy placówek i central powinny w całości odpowiadać zatwierdzonemu wariantowi telefonicznego wozu wz. 34, a rozkład przegród wewnętrznych dopasowany w pełni do specyfiki transportowanego sprzętu. Tutaj oczekiwano, że opracowanie projektu zestawów dla poszczególnych pojazdów wykonane zostanie przez 1. Dyon Pomiarów Artylerii (1. dpomart.). W międzyczasie okazało się, że przeznaczone do tego celu zestawy PD 18 …są dotychczas nieuporządkowane. Skompletowanie i doprowadzenie ich całego posiadanego zapasu do stanu użyteczności musi być jak najszybciej zrealizowane przy współpracy z BBTechWŁącz. Sprzęt znajdujący się w zapasie specjalnym musi być zaopatrzony w opakowanie umożliwiające jego tymczasowe przewożenie na wozach taborowych lub wozach z krajowych z poboru. Termin wykonania nowych wozów, wyznaczono na koniec okresu budżetowego 1935/36.

Tymczasem zgodnie z postanowieniami z posiedzenia KSUS, które odbyło się 9 sierpnia 1936 r. przewidziano organizację 16 baterii pomiarowych, które w przyszłości powinny zostać zmotoryzowane. Zanim jednak ten trudny, niestanowiący jednak, względem innych zadań silnikowych, proces miał nastąpić uwagę skoncentrowano na wozach konnych. Nowa organizacja baterii pomiarowych została opracowana na przełomie 1936/37 r., a aparatura plutonów dźwiękowych znajdowała się w tym czasie w naprawie lub modernizacji. Problem stanowił transport, gdyż w latach wcześniejszych całość materiału przewożono na zwykłych wozach wojskowych. W tym celu opracowano i wypróbowano wspomniane nowe wozy specjalne w formie sprzężonych biedek, które oczekiwały na zatwierdzenie. Równocześnie DowWŁączn. pracowało nad nowym zestawem sprzętu, a zgłoszenia jego gotowości spodziewano się na przełomie czerwca-lipca 1937 r. Na okres budżetowy 1937/38 przewidziano próby z nowym typem pojazdu oraz preliminowano w budżecie kwoty pozwalające na zakup 128 wozów specjalnych dla plutonów wzrokowych.