Komunikacja lotnicza jest dynamicznym elementem światowego systemu transportowego, a osiągane wyniki, w dużym stopniu, odzwierciedlają kondycję globalnej gospodarki. Jest ważnym czynnikiem przyspieszającym procesy globalizacji i wyrównującym szanse społeczno-gospodarczego rozwoju państw i regionów. Jest historycznie najmłodszą i najszybciej rozwijającą się gałęzią transportu, funkcjonalnie i technologicznie predestynowaną do bezpiecznej obsługi przewozów. Bezpieczeństwo lotów, które jest głównym warunkiem dalszego rozwoju, wymaga stałej modernizacji floty oraz rozbudowy naziemnych systemów radionawigacyjnych i wyposażenia lotnisk. Wymaga to jednak posiadania wykwalifikowanego personelu i dużych nakładów finansowych.
Na świecie funkcjonuje ponad dwa tysiące linii lotniczych, z czego tysiąc realizuje rejsy pasażerskie w ruchu rozkładowym. Ich działalność jest źródłem rocznego przychodu na poziomie 750-850 mld USD (w okresie pandemii były dwukrotnie niższe). Dla porównania warto tu wspomnieć, że jest to więcej niż wynosi PKB Polski (2022 r. – 680 mld USD).
Wiodącą organizacją zrzeszającą przewoźników jest założona w 1945 r. International Air Transport Association (IATA). Ma swoje siedziby w Montrealu i Genewie (zarząd) oraz zrzesza 303 linie ze 123 państw. Realizują one 83% globalnego ruchu, co pozwala uznawać dane statystyczne tej organizacji za reprezentatywne dla całego lotnictwa komunikacyjnego. IATA reprezentuje interesy przewoźników w negocjacjach oraz jest ogólnoświatowym regulatorem rynku transportu lotniczego, w tym transportu towarów niebezpiecznych (np. wydaje IATA Dangerous Goods Regulations Manual). Nadaje dwuznakowe kody alfanumeryczne, które są oznacznikami linii lotniczych, wykorzystywane m.in. w: rozkładach lotów, systemach rezerwacji miejsc, na biletach lotniczych i we wzajemnej komunikacji. Kod ten stanowi pierwszą część oznaczenia numeru lotu, np. LO 3906 to rejs PLL LOT z Warszawy do Krakowa, a W6 1368 rejs Wizz Air do Kopenhagi. Od kwietnia 2021 r. dyrektorem generalnym IATA jest Willie Walsh z Irlandii.
Z raportu rocznego IATA wynika, że w ub. roku transportem lotniczym przewieziono 3,8 mld pasażerów i 60,2 mln ton ładunków. W stosunku do roku poprzedniego liczba pasażerów zwiększyła się o 1,5 mld (+64%), a ładunków zmniejszyła się o 5,5 mln ton (-9%). Natomiast w odniesieniu do wyników przed pandemią w 2019 r., przewieziono mniej o 700 mln pasażerów i 1,3 mln ton ładunków.
Globalna siatka obsługiwanych przez linie lotnicze tras (łączących różne porty lotnicze) wynosiła w ub. roku 18 872 (w 2021 r. było obsługiwanych 16 259 tras, a w 2019 r. – 20 886). Najdłuższym regularnym bezpośrednim połączeniem lotniczym na świecie jest trasa z Singapuru na nowojorskie lotnisko Johna F. Kennedy’ego. Rotacja wykonywana jest samolotem Airbus A350-900ULR (Ultra Long Range), który pokonuje dystans 15,3 tys. km w czasie 18 godzin i 40 minut. Niewiele krótsza jest trasa singapurskiego przewoźnika z Singapuru na drugie nowojorskie lotnisko Newark, które też obsługuje Airbus A350-900ULR. Na trzecim miejscu jest trasa linii Qantas z Londynu do Perth. Australijski Boeing 787 pokonuje odległość 14,6 tys. km w czasie 17 godz. i 20 min. Czwartą najdłuższą rotacją na świecie także jest połączenie linii Qantas Airways liczące 14,4 tys. km z Melbourne do Dallas. Pierwszą piątkę zamyka połączenie obsługiwane przez Air New Zealand z Auckland do Nowego Jorku. Trasa liczy 14,2 tys. kilometrów, a w inauguracyjnym locie 17 września 2022 r. Boeing 787-9 pokonał ją w czasie 17 godz. i 46 min. Na dalszych miejscach zestawienia dalekodystansowych tras są jeszcze rejsy transkontynentalne linii Emirates, United Airlines i Philippine Airlines i też są obsługiwane samolotami nowej generacji Airbus A350 i Boeing 787. Należy nadmienić, że najkrótsza zarejestrowana trasa liczy 3 km i łączy dwie szkockie wyspy Westrey i Papa Westrey. Rejsy odbywają się dwa razy dziennie (lot trwa 1,5 min) i obsługują ją linie LoganAir małymi samolotami Britten-Norman Islander.
Aby zrealizować ubiegłoroczne przewozy (3,8 mld pasażerów i 60,2 mln ton ładunków) flota samolotów komunikacyjnych wykonała 27,7 mln rejsów (+38%), tj. średnio po 75,9 tys. dziennie. Samoloty zużyły przy tym 280 mld litrów paliwa, o wartości 214 mld USD. Do atmosfery zostało wyemitowane 712 mln ton dwutlenku węgla i był to wynik jeden z niższych w ostatnich latach: 2021 r. – 577 mln ton, 2019 r. – 905 mln ton i 2017 r. – 863 mln ton (udział transportu lotniczego w globalnej emisji dwutlenku węgla nie przekracza 3%).
W ub. roku największe przewozy zrealizowały linie lotnicze: Europy, Ameryki Północnej oraz Azji i wysp Pacyfiki, które obsłużyły po około miliard pasażerów (łącznie 3,2 mld pas., co stanowi 84% rynku). Wykonana praca przewozowa pasażerów wyniosła 5,9 bln pasażerokm/pkm (liczba osób pomnożona przez odległości przez nich przebyte) i w stosunku do roku poprzedniego była wyższa o 64%. Najwyższą dynamikę wzrostu ruchu pasażerskiego odnotowały linie lotnicze Bliskiego Wschodu (145%) i Europy (102%). Na największych rynkach lotniczych państw Azji i wysp Pacyfiku oraz Ameryki Północnej dynamika wzrostu wyniosła odpowiednio 32% i 46%. Natomiast w odniesieniu do wyników przed pandemią w 2019 r. spadek wykonanej pracy przewozowej wyniósł 2,8 bln pkm (-32%).+
Pierwsza dziesiątka linii lotniczych o największej liczbie przewiezionych pasażerów przedstawia się następująco: American Airlines (199,3 mln pas.), Delta Air Lines (177 mln pas.), Southwest Airlines (157 mln pas.), Ryanair (160,4 mln pas.), United Airlines (144,3 mln pas.), Lufthansa Group, IAG Int’l Airlines Group, Air France-KLM, IndiGo Airlines i Turkish Airlines. Natomiast pod względem wykonanej pracy przewozowej pasażerów: American Airlines (347,2 mld pkm), United Airlines (333 mld pkm), Delta Air Lines (314,8 mld pkm), Air France-KLM (237,6 mld pkm), Emirates Airline (225,9 mld pkm), IAG Int’l Airlines Group, Lufthansa Group, Southwest Airlines, Turkish Airlines i Qatar Airways.
Jednym z parametrów charakteryzujących ekonomiczność lotu jest zapełnienie miejsc pasażerskich, którym jest wyrażany w procentach wskaźnik Load Factor (LF). Za ubiegły rok jego wartość wyniosła 78,7% i był o 11,8 pkt proc. wyższy niż rok wcześniej, ale o 4 pkt proc. niższy niż przed pandemią w 2019 r. (82,6%).
W ubiegłym roku z pasażerami podróżowały trzy miliardy sztuk bagaży. Każdy był odprawiany, ważony i przechodził kontrolę bezpieczeństwa. Szacuje się, że średnia waga bagażu zabieranego na pokład rejsowego Airbusa A320 wynosiła 3 tony, a szerokokadłubowego Boeinga 787 – 6 ton. Za ponad normatywny bagaż linie lotnicze pobierają opłaty, które są źródłem dodatkowych przychodów.
Przez cały 2022 rok poszczególne kraje stopniowo łagodziły lub znosiły ograniczenia w podróżowaniu, ale ostatnim dużym rynkiem który to zrobił były Chiny. Chęć ludzi do latania była naprawdę imponująca, a liczba podróżnych rosła wraz z każdym nowym otwarciem granic. Branża lotnicza po skumulowanej stracie w latach 2020-2022 ponad 180 miliardów dolarów jest na dobrej drodze, aby w 2023 r osiągnąć zysk. Rynek lotniczy poradził sobie dobrze w 2022 r. z realizacją czekających kluczowych wyzwań. Oczekuje się, że na całym świecie popyt na pasażerów powróci całkowicie do poziomu sprzed pandemii w 2024 r., a symptomy szybkiego powrotu były już wyraźnie widoczne pod koniec 2022 r. – powiedział dyrektor generalny IATA Willie Walsh podsumowując ubiegłoroczną działalność.
W ub. roku na pokładach samolotów przewieziono 60,2 mln ton ładunków, tj. mniej o 5,5 mln ton niż rok wcześniej i 1,3 mln ton niż przed pandemią (2019 r. – 61,5 mln ton). Cargo lotnicze obsługuje ok. 1% globalnej wymiany towarów. Szacunkowa wartość przewiezionych towarów wyniosła 7 bln USD, co stanowi 35% światowego handlu. Na pokładach samolotów przewożona była głównie: elektronika użytkowa; części zamienne; farmaceutyki i materiały medyczne; wartościowe produkty szybko psujące się i poczta. Do przewozów lotniczego cargo, oprócz specjalistycznych samolotów frachtowych, wykorzystywane są także dolne luki bagażowe maszyn pasażerskich, podczas rozkładowych rejsów (większa efektywność finansowa funkcjonowania linii lotniczej).
Wykonana praca przewozowa cargo wyniosła 212 mld tonokm/tkm (tonaż ładunku pomnożony przez przebytą odległość) i w stosunku do roku poprzedniego była niższa o -8%. Wzrost ruchu towarowego wynoszący 13,1% odnotowały jedynie linie lotnicze państw Ameryki Południowej i wysp Karaibskich, natomiast w pozostałych regionach dynamika była ujemna. Największy spadek ruchu towarowego, liczonego pracą przewozową tkm, odnotowały linie z państw Europy (-11,5%) i Bliskiego Wschodu (-10,7%). Na największym rynku przewozów towarowych: Azji i wysp Pacyfiku i Ameryki Północnej spadek ruchu wyniósł odpowiednio: -8,8% i -5,1%, a na najmniejszym rynku państw Afryki: -1,4%.
Współczynnik wykorzystania możliwości frachtowych samolotów LF (towarowy Load Factor) wyniósł 66,8% i był o 5,1 pkt proc. wyższy niż rok wcześniej, ale o 3,2 pkt proc. niższy niż był przed pandemią w 2019 r.
W osiągnięciu ubiegłorocznego wyniku przewozów cargo (212 mld tkm) udział przewoźników z poszczególnych regionów był następujący: Azja i wyspy Pacyfiku – 32,4% globalnego rynku, Ameryka Płn. – 28%, Europa – 21,9%, Bliski Wschód – 13%, Ameryka Płd. – 2,7% i Afryka – 2%.
Największą pracę przewozową cargo wykonały linie: kurierskie FedEx Express (19 mld tkm) i Qatar Airways (14,3 mld tkm), a także: UPS United Parcel Service, Emirates Airline, Cathay Pacific Airways, Korean Air, Lufthansa, Cargolux, China Southern Airlines, Turkish Airways i Atlas Air.
Lotnicze przewozy ładunków poszły trochę inną drogą. Były one ostatnią deską ratunku podczas kryzysu związanego z Covid-19. W szczytowym momencie w 2021 r. wolumen i przychody finansowe z przewozów cargo utrzymywały się nawet powyżej poziomów sprzed pandemii. Jednak niepewność gospodarcza i późniejsze działania rządów wielu państw, mających na celu powstrzymanie inflacji, zebrały swoje żniwo. Wraz ze spadkiem światowego handlu, wolumen przewożonych ładunków spadł poniżej poziomu sprzed pandemii. Niemniej jednak przychody finansowe generowane przez przewozy cargo pozostały na wysokim poziomie. W 2022 r. ich udział w łącznych przychodach finansowych linii wyniósł 27%, podczas gdy przed pandemią w 2019 r. tylko 12% – powiedział dyrektor generalny IATA Willie Walsh podsumowując ubiegłoroczną działalność.
Największymi liniami lotniczymi na świecie, pod względem liczby: przewiezionych pasażerów, wykonanej pracy przewozowej, obsługiwanych tras i użytkowanej floty są American Airlines Group (American Airlines wraz z liniami zależnymi). Ubiegłoroczny wynik przewozowy to 199,3 mln pasażerów, a wykonana praca przewozowa 347,2 mld pkm. W odniesieniu do roku poprzedniego jest to o 33,6 mln pas. więcej (+22%), ale o 15,9 mln mniej niż było przed pandemią w 2019 r. Wskaźnik wypełnienia miejsc pasażerskich LF był wysoki i wyniósł 83%. Z działalności operacyjnej linie wygenerowały przychody w wysokości 48,97 mld USD (+64%) i wypracowując przy tym 127 mln dol. zysku, podczas gdy rok wcześniej było -1993 mln strat.
American Airlines zostały założone w 1930 r. (jako American Airways), a w 2015 r. połączyły się z dużym przewoźnikiem US Airways. Pod koniec 2022 r. dysponowały flotą 945 samolotów (w tym: 351 szt. B737, 287 A321 i 133 A319), o średnim wieku 12,8 lat. American Airlines współpracują z dziewięcioma przewoźnikami regionalnymi, z tego trzy to linie zależne (Envoy Air/American Eagle Airlines, Piedmont Airlines i PSA Airlines) oraz sześć partnerskich, z którymi mają podpisane umowy code-share (jedna linia lotnicza przewozi pasażerów z biletami drugiej).
American Airlines Group, obsługują rozległą krajową i międzynarodową siatkę połączeń z prawie 6800 lotami dziennie do 350 miejsc docelowych w 58 krajach, na pięciu kontynentach. Linie są wiodącym członkiem sojuszu Oneword, a główna siedziba znajduje się w Fort Worth w Teksasie.
Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu