Katamaran ratowniczy Vulkan. Fot. zbiory Andrzeja Danilewicza

W numerze specjalnym 1/2015 „Mórz i Okrętów” opublikowaliśmy artykuł o ciekawej, ponad stuletniej jednostce ratowniczej okrętów podwodnych Kommuna. Powstała ona w carskiej Rosji pod nazwą Wołchow i weszła do służby w 1915 r., ale jej konstrukcja nie była oryginalnym pomysłem tamtejszych stoczniowców. Wzorowano się na innej jednostce, ale były też podobne. O protoplaście i jego naśladowcach piszemy poniżej.

Gwałtowny rozwój sił podwodnych i budownictwa jednostek tej klasy na początku XX w. i związane z tym problemy zapewnienia bezawaryjnej eksploatacji okrętów podwodnych, zrodziły potrzebę posiadania w składach flot specjalizowanych jednostek ratowniczych.

Vulkan – niemiecki pionier

Jak wiadomo, wśród pionierów budownictwa okrętów podwodnych były Niemcy, gdzie już u zarania „prawdziwych” sił podwodnych – pierwszy U-Boot U 1 wszedł do służby w 1907 r. – przewidziano budowę oryginalnej jednostki ratowniczej, która stała się wzorem do naśladowania w innych krajach.
Na początku 1907 r. na pochylni stoczni Howaldtswerke AG w Kilonii położono stępkę pierwszego w świecie okrętu ratowniczego dla sił podwodnych. Przyszłego katamarana zaprojektował inż. Philipp von Klitzing. Wodowanie odbyło się 28 września 1907, a już 4 marca roku następnego „ratownik” wszedł do służby w Kaiserliche Marine jako SMS Vulkan (w literaturze bardzo często nazwa zapisywana jest pod starą pisownią jako Vulcan – przyp. red.)
Zgodnie ze specyfikacją jednostka miała wymiary: długość maksymalną 85,3 m, długość na KLW 78,0 m, szerokość 16,75 m i zanurzenie 3,85 m. Szerokość przestrzeni dokowej (odległość między kadłubami) wynosiła 6,5 m, wyporność konstrukcyjna – 1595 t, a pełna 2476 t. Siłownia była parowa, turbogeneratorowa, dwuwałowa i tworzyły ją 4 kotły parowe konstrukcji Alfreda Mehlhorna, opalane węglem, o łącznej powierzchni grzewczej 516 m2, 2 turbogeneratory (w ich skład wchodziły turbiny parowe systemu Zoelly’ego) o mocy po 450 kW i 2 silniki elektryczne o mocy po 600 KM. Rozmieszczono ją w dwóch przedziałach maszynowo-kotłowych, po jednym z każdym z kadłubów. Pędnikami były dwie czteroskrzydłowe śruby o średnicy 2,3 m. Prędkość maksymalna wynosiła 12 w., a zapas węgla 130 t. Okręt nie miał uzbrojenia. Załogę stanowiło 108 ludzi.