Krążownik rakietowy Moskwa sfotografowany podczas ćwiczenia „Kawkaz 2012”. Obecnie trwa – planowany od dłuższego czasu – remontu okrętu.

Zaprojektowane w latach 70. minionego stulecia i obarczone ciężarem co najmniej trzydziestoletniej służby w trudnym dla Wojenno-Morskowo Fłota okresie transformacji ustrojowej od Związku Sowieckiego do Federacji Rosyjskiej, trzy krążowniki rakietowe projektu 1164 mają przed sobą jeszcze długą kampanię. W najbliższych latach we flocie Rosji nie pojawią się bowiem okręty bojowe podobnejwielkości, pasujące do ambicji rządzących na Kremlu, dlatego są one sukcesywnie remontowane i w bardzo ograniczonym zakresie modernizowane.

Krążowniki proj. 1164 zamierzano budować w Stoczni im. 61 komunardów w Nikołajewie (dziś Mikołajów na Ukrainie), a w tym celu specjalnie wydzielono w niej pochylnie nr 2 i 3 (na każdej zdołano zbudować po dwa kadłuby). Cała seria miała liczyć co najmniej dziesięć okrętów: po cztery dla flot Północnej i Oceanu Spokojnego oraz po jednej dla Bałtyckiej i Czarnomorskiej.
Pierwszą jednostkę serii, okręt 1. rangi, krążownik rakietowy Sława (nr stoczniowy S-2008) wpisano na listę floty 20 maja 1973 r., ale ponieważ wiele nowych systemów do niego, w tym uzbrojenia, nie było jeszcze wówczas gotowych, położenie stępki nastąpiło dopiero 5 listopada 1976 r. na pochylni nr 2, po zwodowaniu z niej ostatniego dużego okrętu ZOP proj. 1134B Bierkut-B Tallin, budowanego pod numerem stoczniowym S-2007. Taka ciągłość numeracji zakładowej nie była normą i decyzję w tej sprawie podejmowano w Moskwie, na szczeblu Ministerstwa Przemysłu Stoczniowego. Prawdopodobnie chciano ukryć, przynajmniej na pewien czas, budowę okrętu zupełnie nowego typu, i to uderzeniowego. W tym celu fundamenty wyrzutni systemu Bazalt zostały tymczasowo zakryte od góry arkuszami blachy, dzięki czemu krążownik we wczesnej fazie budowy mógł z daleka wyglądać jak jednostka proj. 1134B. Dobrze widać to na fotografiach Sławy wykonanych przed wodowaniem.
Uroczyste wodowanie prototypowego krążownika odbyło się 27 lipca 1979 r. i zostało połączone z obchodami święta WMF ZSRS. Okręt od razu został przeholowany do nabrzeża wyposażeniowego na lewym brzegu rzeki Inguł.

Dedykowany świętu Floty Wojennej – z takim transparentem na dziobie z pochylni nr 2 Stoczni im. 61 komunardów w Nikołajewie, 27 lipca 1979 r. zwodowano krążownik Sława, czyli dzisiejszą Moskwę.

Po zakończeniu prac wyposażeniowych, w okresie od 6 do 29 marca 1982 r., krążownik był dokowany w suchym doku Stoczni Okiean w Nikołajewie, po którym – 30 marca – rozpoczęto jego próby na uwięzi, trwające do 25 sierpnia. Nazajutrz pierwszy okręt nowej serii zaczął stoczniowe próby manewrowe, zakończone 28 października. 30 października 1982 r. krążownik rakietowy Sława został przekazany w Sewastopolu komisji państwowej, wyznaczonej do przeprowadzenia państwowych prób odbiorczych jednostki. Zaczęto je już 1 listopada, a realizowano na akwenie Morza Czarnego i poligonach Floty Czarnomorskiej. Wynikiem prób było uściślenie parametrów taktyczno-technicznych okrętu, które były następujące: długość całkowita 187,0 m (na konstrukcyjnej linii wodnej 171,0 m), szerokość całkowita 20,8 m (na KLW 19,2 m); wysokość burty – na dziobie 17,0 m, na śródokręciu 12,7 m, na pawęży 10,8 m; zanurzenie – średnie przy wyporności normalnej 5,88 m, przy pełnej 6,27 m, przy pełnej z elementami wystającymi 7,89 m.
Wyporność standardowa wyniosła 9500 t, normalna 10 245 t, pełna 11 280 t i maksymalna 11 480 t. Zapasy okrętowe wynosiły: paliwa do turbin 1945 t (pełny, maksymalnie 2078 t), oleju smarnego 25 t (pełny, maks. 32,7 t), wody słodkiej 140 t (normalny, maksymalny 234 t), paliwa lotniczego 2500 l, prowiantu 36 t. Autonomiczność określana na podstawie zapasów prowiantu wynosiła 30 dni.
Zmierzone wartości prędkości przy wyporności normalnej wyniosły: operacyjno-ekonomiczna 18,13 w. (wg projektu 18 w.) i maksymalna 32,52 w. (wg projektu 32 w.). Zużycie paliwa okazało się niższe od szacowanego na etapie projektu i wyniosło: 255 kg/Mm (zamiast 283 w projekcie) dla prędkości operacyjno-ekonomicznej i 760 kg/Mm dla pełnej. Zasięg okazał się w związku z tym znacząco większy i wyniósł 7500 Mm przy prędkości operacyjno-ekonomicznej oraz normalnej wyporności (wg projektu 6000 Mm), zaś przy prędkości maksymalnej 2600 Mm. Przy wyporności maksymalnej wartości te wzrastały odpowiednio do 8070 i 2700 Mm.
Krążownik cechowały bardzo dobre charakterystyki manewrowe. Przykładowo, średnica cyrkulacji przy największej wartości wychylenia steru 35° wyniosła (w długościach okrętu) 3,5, podczas gdy w projekcie zapisano 7! Także przechył podczas tego manewru okazał się mniejszy od zakładanego i wyniósł 9 zamiast 10°.
Główny system rakietowy przeszedł pomyślnie próby po przeprowadzeniu strzelania salwą dwóch pocisków i odpaleniu pojedynczej rakiety do różnych celów, uzyskując we wszystkich przypadkach bezpośrednie trafienia.
Należy jednak przyznać, że – z różnych przyczyn – niektóre nowe egzemplarze systemów uzbrojenia i wyposażenia nie były testowane w ramach prób państwowych Sławy. Dotyczyło to m.in. rakietowego systemu przeciwlotniczego S-300F Fort, którego doskonalenie i próby, realizowane na dużym okręcie ZOP Azow proj. 1134BF (specjalnie zmodyfikowanym w tym celu), nie zostały do tego momentu zakończone, ale także systemu łączności Tajfun-2, systemu eliminacji wzajemnych zakłóceń urządzeń elektronicznych Zwiezdoczka-1164 i szeregu innych. Ich przeprowadzenie zostało przeniesione na pierwszy kwartał 1983 r.
Podczas prób, pomimo pomyślnie wykonanego strzelania i rażenia wskazanych celów, poszczególne podzespoły 130 mm armaty A-218 nie uzyskały wymaganej niezawodności. W związku z tym, w celu wsparcia załogi, przez cały okres obowiązywania gwarancji, na okręcie przebywała grupa robocza przedstawicieli Jurginskich Zakładów Przemysłu Maszynowego (producenta) i PO Arsienał (projektanta działa).
Ze względu na niedostatki konstrukcyjne i awarie systemu kierowania ogniem 4R33A podczas prób, nie odebrano lewoburtowego rakietowego systemu przeciwlotniczego bliskiego zasięgu Osa-MA. Po ich wyeliminowaniu, próby powtórzono – tym razem z pozytywnym wynikiem.
Łączna liczebność załogi okrętu w momencie podpisania aktu jego przejęcia wynosiła 485 ludzi, z tego 61 oficerów, 61 chorążych i podoficerów starszych oraz 363 podoficerów młodszych i szeregowych marynarzy (wg projektu 355).

Trudno o lepszą egzemplifikację zestarzenia się moralnego systemu uderzeniowego, jaki tworzą „zabójcy lotniskowców”, czyli krążowniki typu Atłant i ich główny oręż – pociski Bazalt. Marszał Ustinow wchodzi do Mayport na Florydzie w 1991 r. mijając lotniskowiec USS Saratoga (CV 60), potencjalny cel dla swoich rakiet. Wówczas była to wizyta kurtuazyjna, obecnie Bazalty, a nawet Wulkany, nie są w stanie pokonać obrony przeciwrakietowej okrętów US Navy.

17 grudnia 1982 r. krążownik Sława powrócił do stoczni na przegląd i niezbędną regulację mechanizmów, a także malowanie. 29 grudnia zakończono wprowadzanie poprawek wyszczególnionych w sprawozdaniu z prób państwowych i 30 grudnia tegoż roku podpisano akt ich zakończenia oraz przejęcia okrętu przez WMF. Od chwili położenia stępki do jego przekazania flocie upłynęło sześć lat, miesiąc i 24 dni, co nie jest złym wynikiem, biorąc pod uwagę, że chodziło o zupełnie nowy typ dużego nawodnego okrętu bojowego.
7 lutego 1983 r. krążownik rakietowy Sława został wpisany na listę okrętów Floty Czarnomorskiej. Latem tego samego roku, na poligonie Floty Północnej na Morzu Białym, wykonał on strzelania rakietowe z systemu Bazalt na maksymalny zasięg. W okresie od 10 do 28 listopada 1983 r., podczas przejścia z Siewieromorska do Sewastopola, przeprowadzono eksperymentalne badania dzielności morskiej jednostki w warunkach występujących na Oceanie Atlantyckim.