System Obrony Biernej dla okrętów obrony przeciwminowej.

Jedna mina morska, kosztująca dosłownie parę tysięcy dolarów, jest w stanie uszkodzić bądź zatopić wart nawet kilkaset milionów dolarów okręt. Obrazuje to w sposób dobitny, jak potężnym i niebezpiecznym orężem jest morskie uzbrojenie minowe. Opracowany w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Centrum Techniki Morskiej S.A. w Gdyni System Obrony Biernej Okrętu, który został nagrodzony „Bursztynowym Medalionem” podczas ubiegłorocznych targów BaltMilitaryExpo w Gdańsku, pokazuje jak skutecznie bronić się przed tym zagrożeniem.

Ocenia się, że w wojnach i konfliktach lokalnych, mających miejsce po zakończeniu II wojny światowej, postawiono na różnych akwenach ponad 200 000 min morskich. Były one powodem zatopienia bądź uszkodzenia ponad 450 jednostek pływających. Spośród nich do najgłośniejszych przykładów należą: ciężkie uszkodzenia na irańskiej minie w 1988 r. fregaty rakietowej USS Samuel B. Roberts (FFG 58) typu O. H. Perry i również ciężkie uszkodzenia w 1991 r., tym razem na minie irackiej, krążownika rakietowego USS Princeton (CG 59) typu Ticonderoga. Na Morzu Bałtyckim po 1945 r. nie stawiano min. Natomiast zagrożenie, z którym nieustannie mierzy się Marynarka Wojenna RP, to olbrzymia liczba wciąż aktywnych min, będących pozostałościami po obu wojnach światowych. Szacuje się, że w trakcie działań wojennych na Bałtyku postawiono ich około 100 000.

System Obrony Biernej dla okrętów uderzeniowych.

Wojna minowa i obrona bierna

Wchodzący w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej S.A. (OBR CTM) specjalizuje się m.in. w wytwarzaniu systemów z zakresu tzw. wojny minowej. Termin ten obejmuje swym zasięgiem zarówno działania minowe, jak i przeciwminowe. W zakresie działań minowych w OBR CTM opracowano miny morskie (MMD-2) i zapalniki do min, natomiast w dziedzinie przeciwminowej stacje hydrolokacyjne (rodzina sonarów SHL), trały kontaktowe i niekontaktowe (Promienica, MLM, MLM-2), podwodną platformę sensoryczną oraz ładunki wybuchowe do niszczenia min morskich Toczek.
Z tematyką wojny minowej ściśle związane jest zagadnienie obrony biernej okrętu, której główny cel to zmniejszanie ryzyka pobudzenia morskiej broni minowej. Wraz z wprowadzaniem do uzbrojenia flot min morskich z zapalnikami niekontaktowymi, reagującymi na pola magnetyczne i akustyczne okrętów, sygnatury fizyczne stały się zagadnieniem, któremu w marynarkach wojennych świata zaczęto poświęcać wiele uwagi. Stąd też zaczęły rozwijać się badania poznawcze pól okrętów, których wyniki zastosowano w procesie wytwarzania uzbrojenia broni podwodnej. Badania obejmowały pola: magnetyczne, hydroakustyczne, elektryczne, ciśnieniowe, cieplne, grawitacyjne, radiolokacyjne oraz inne zaburzenia fizyczne, chemiczne i biologiczne powodowane obecnością okrętu. Coraz większa wiedza o polach fizycznych okrętu i metodach ich minimalizacji stworzyła szansę poprawy bezpieczeństwa okrętu, szczególnie na akwenach zagrożonych minami.

Pola magnetyczne i demagnetyzacja

W dziedzinie pól magnetycznych i demagnetyzacji OBR CTM ma spore doświadczenia. Zdobyto je przy realizacji prac badawczo-rozwojowych, a także m.in. przy budowie nowych okrętów dla MW RP. W ramach programu budowy 17 trałowców proj. 207 z kadłubami małomagnetycznymi wykonanymi z tworzyw sztucznych, specjaliści z OBR CTM dostarczyli wiele oryginalnych, chronionych patentami metod i środków technicznych do minimalizacji pól magnetycznych. Wśród nich wymienić należy: metody kształtowania namagnesowania trwałego mechanizmów okrętowych, system lokalnych uzwojeń kompensacyjnych urządzeń okrętowych oraz ekrany magnetyczne dla urządzeń prądu stałego i zmiennego. W ramach kolejnych prac stworzono rozwiązania, które znalazły zastosowanie na wspomnianych trałowcach proj. 207, ale również na trałowcach bazowych proj. 206F z kadłubami stalowymi. Opracowano wówczas metodę demagnetyzacji i kształtowania pola okrętów, które wykorzystano na obu typach jednostek. Dodatkowo w zestawie wyposażenia „plastikowych” trałowców znalazły się specjalnie zaprojektowane i zbudowane maszyny oraz urządzenia elektryczne o zminimalizowanych poziomach rozproszeniowego pola magnetycznego. W kolejnych latach zrealizowano projekty koncepcyjne, wstępne i techniczne systemów demagnetyzacyjnych oraz kompensacji uzwojeniowej mechanizmów m.in. dla serii trałowców małomagnetycznych i dla, zmodernizowanych w oparciu o trałowce proj. 206F, trzech niszczycieli min proj. 206FM. Mając na uwadze wówczas bieżące i perspektywiczne potrzeby MW RP w zakresie projektowania nowych systemów obrony pasywnej okrętów i uzbrojenia broni podwodnej, w OBR CTM zbudowano zespół unikatowych laboratoriów badawczych, mających akredytacje Ministerstwa Obrony Narodowej i Polskiego Centrum Akredytacji. Laboratoria, podlegając ciągłej ewolucji, zabezpieczają prowadzenie prac rozwojowych i wdrożeniowych dla projektowanych od podstaw i modernizowanych okrętów, głównie obrony przeciwminowej.