MiG-21 były najliczniejszym typem odrzutowego samolotu bojowego w polskim lotnictwie wojskowym. Na zdjęciu MiG-21MF startuje z drogowego odcinka lotniskowego. Fot. Robert Rochowicz

Lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku to w dziejach PRL okres, w którym dzięki intensywnej rozbudowie wielu gałęzi gospodarki kraj miał dogonić Zachód w poziomie nowoczesności i stylu życia. W tym czasie w planach rozwojowych Wojska Polskiego postawiono na doskonalenie struktur organizacyjnych oraz uzbrojenia i sprzętu wojskowego. W przygotowywanych programach modernizacyjnych szukano możliwości jak najszerszego udziału w nich polskiej myśli technicznej i potencjału produkcyjnego.

Opisanie stanu lotnictwa Sił Zbrojnych PRL pod koniec lat sześćdziesiątych nie jest rzeczą łatwą, ponieważ nie miało ono wówczas ani jednolitej struktury organizacyjnej ani jednego ośrodka decyzyjnego.
W 1962 r. na bazie Dowództwa Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju utworzono Inspektorat Lotnictwa oraz dwa odrębne ogniwa dowodzenia: Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego w Poznaniu i Dowództwo Wojsk Obrony Powietrznej Kraju w Warszawie. Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego odpowiadało za lotnictwo frontowe, które na czas wojny przekształcało się w 3. Armię Lotniczą Frontu Polskiego (Frontu Nadmorskiego). Dysponowało ono jednostkami lotnictwa myśliwskiego, szturmowego, bombowego, rozpoznawczego, transportowego oraz coraz mocniej rozwijanego śmigłowcowego.
Wojska Obrony Powietrznej Kraju z kolei uczyniono odpowiedzialnymi za obronę przeciwlotniczą obszaru kraju. W ich składzie obok pułków lotnictwa myśliwskiego znalazły się pułki i bataliony wojsk radiotechnicznych oraz dywizje, brygady i pułki wojsk rakietowych i artylerii OPK. W tym czasie największy nacisk kładziono na tworzenie kolejnych dywizjonów rakietowych obrony powietrznej.
Wreszcie trzecim elementem tej układanki był Inspektorat Lotnictwa w Warszawie, odpowiedzialny za prace koncepcyjne dotyczące użycia lotnictwa, szkolnictwo oraz zaplecze techniczne i logistyczne.
Niestety nie stworzono jednolitego systemu dowodzenia tymi mocno rozbudowanymi siłami i środkami. W tych warunkach każdy z dowódców dbał przede wszystkim o interesy własne, a wszelkie spory kompetencyjne musiały być rozstrzygane na poziomie ministra Obrony Narodowej.
W 1967 r. poprawiono ten system łącząc Inspektorat Lotnictwa i Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego w jeden organizm – Dowództwo Wojsk Lotniczych w Poznaniu, które rozpoczęło swoją działalność z początkiem następnego roku. Ta korekta strukturalna miała zakończyć spory, w tym te dotyczące spraw sprzętowych na poziomie Sił Zbrojnych PRL, w czym decydującą rolę miało odegrać nowe dowództwo.
Sygnałem nowego podejścia był przygotowany w marcu 1969 r. „Ramowy plan rozwoju lotnictwa na lata 1971-75 z perspektywą na lata 1976, 1980 i 1985”. Powstał w Dowództwie Wojsk Lotniczych, a swoim zakresem objął sprawy organizacyjne i techniczne wszystkich rodzajów lotnictwa Sił Zbrojnych PRL.

Punkt wyjścia, struktury i sprzęt

Przygotowanie każdego planu rozwoju poprzedzać musi dogłębna analiza wszystkich czynników mogących mieć wpływ na takie, a nie inne zapisy w tworzonym dokumencie.
W tym przypadku wzięto pod uwagę przede wszystkim stan sił i plany potencjalnego przeciwnika, możliwości finansowe państwa, możliwości produkcyjne własnego przemysłu oraz aktualnie posiadane siły i środki, które będą podlegać zmianom i niezbędnemu rozwojowi.
Zacznijmy na początek od tego ostatniego, czyli stanu posiadania Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Powietrznej Kraju i Marynarki Wojennej w latach 1969-70, ponieważ plan miał być realizowany od pierwszych dni 1971 r. Okres 20 miesięcy między powstaniem dokumentu a początkiem realizacji przyjętych zapisów był dokładnie zaplanowany, zarówno pod kątem organizacyjnym, jak również zakupów sprzętu.
Wojska Lotnicze na początku 1970 r. były podzielone na rzut operacyjny, czyli formowaną w czasie wojny 3. Armię Lotniczą i siły pomocnicze, czyli przede wszystkim szkolnictwo.