C-130 i C-160: dwaj weterani floty EATC sfotografowani na lotnisku w Eindhoven: belgijski C-130H i niemiecki C-160D. Fot. Mike Schoenmaker

Jednym z głównych celów European Air Transport Command (EATC) jest zwiększenie możliwości przewozowych europejskich sił powietrznych. Dowództwo to integruje wysiłek lotnictwa transportowego przekazany do jego dyspozycji, a także zwiększa interoperacyjność w zakresie transportu lotniczego. Dzięki temu zasoby lotnictwa transportowego są wykorzystywane z maksymalną efektywnością.

W okresie zimnej wojny wśród europejskich członków NATO panowało przekonanie, że konflikt z Układem Warszawskim będzie prowadzony w Europie i w jej pobliżu. Dlatego pieniądze z budżetów na obronność przeznaczano głównie na taktyczne samoloty bojowe przeznaczone do obrony powietrznej i wsparcia wojsk. Te państwa Sojuszu Północnoatlantyckiego, które było stać na posiadanie własnego lotnictwa transportowego, używały głównie samolotów do transportu taktycznego, takich jak Lockheed C-130 Hercules, Transall C-160, Aeritalia G.222 czy Fokker F27 Friendship.
Po upadku Muru Berlińskiego w 1989 r. i wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 r. stało się jasne, że przyszłe konflikty zbrojne będą się toczyły poza naszym kontynentem. Aby było możliwe szybkie dostarczenie personelu i ładunków do rejonów konfliktów zbrojnych, potrzebne były samoloty transportu strategicznego, o dużym zasięgu i udźwigu. Holandia była jednym z pierwszych państw w Europie, które dostrzegły taką potrzebę i zakupiła dwa samoloty komunikacyjne McDonnell Douglas DC-10 od przewoźnika Martin Air. Oba, po konwersji na wielozadaniowe samoloty transportowe i tankowania powietrznego trafiły do służby w Siłach Powietrznych Holandii w 1995 r.

Pożądana współpraca

Operacja stabilizacyjna NATO w Afganistanie jak i inne działania tego typu pokazały, że członkowie sojuszu nie dysponują wymaganymi do tego możliwościami przewozowymi jak również nie są w stanie odpowiednio ich koordynować. Jedynym rozwiązaniem problemu okazała się być daleko idąca międzynarodowa współpraca. Ppłk Angélique, holenderski prawnik pracujący dla EATC mówi: Pierwszy pomysł współpracy międzynarodowej pojawił się w 1999 r. Kolejno powstały European Air Transport Coordination Cell (europejska komórka koordynacji transportu lotniczego), a następnie European Airlift Center (europejskie centrum transportu lotniczego), by skoordynować wysiłki w zakresie transportu lotniczego pomiędzy różnymi państwami. Z różnymi efektami. Po 10 latach nowe studia i konsultacje podjęły w tym zakresie Belgia, Francja, Holandia i Niemcy. W ich wyniku doszło do zorganizowania 1 września 2010 r. Europejskiego Dowództwa Lotnictwa Transportowego z siedzibą w Eindhoven w Holandii. EATC jeszcze w tym samym roku przejęło operacyjną kontrolę nad niemieckimi, francuskimi i holenderskimi samolotami transportowymi. W 2011, 2014 i w 2016 r. także Belgia, Hiszpania i Włochy oddały do dyspozycji swoje transportowce. Luksemburg dołączył w 2012 r., nie mając własnych sił powietrznych oferuje cywilne środki ewakuacji medycznej, oddając je pod kontrolę EATC. Dzięki temu działalność dowództwa jest finansowana przez siedem państw.

Organizacja

Ppłk Angélique wymienia następujące cele działania EATC: Koncentrujemy się na połączeniu możliwości operacyjnych państw członkowskich oraz na podniesieniu efektywności i wydajności transportu lotniczego, tankowania powietrznego oraz misji ewakuacji medycznej. EATC integruje wszystkie przekazane zasoby narodowe, w tym samoloty, by zapewnić ekonomiczne ich wykorzystanie oraz by zwiększyć interoperacyjność pomiędzy państwami na tym polu. Aby to zapewnić, EATC ma odpowiednią strukturę organizacyjną. Naczelnym organem dowództwa jest Multinational Air Transport Committee (MATraC – wielonarodowy komitet transportu lotniczego), będący najwyższym organem decyzyjnym. Podlegają mu szefowie lotnictwa transportowego państw członkowskich. Ponadto w dowództwie znajdują się odpowiednie wydziały. Wzajemnie powiązane piony to Wydział Procedur i Wsparcia (Policy & Support Division), Wydział Operacyjny (Operational Division) i Wydział Funkcjonalny (Functional Division). Poszczególne wydziały ściśle współpracują, koncentrując się na efektywności i ekonomii wykorzystania zasobów transportowych.
Ppłk pil. Marco, oficer sztabowy z Wydziału Procedur i Wsparcia dodaje: Mój wydział zabezpiecza aktywność i wypracowuje procedury postępowania w dowództwie EATC. Zapewniamy także kontakty robocze z organami zewnętrznymi, a ponadto jesteśmy mózgiem inicjującym nowe rozwiązania w zakresie transportu lotniczego i tankowania powietrznego. Wydział odpowiada też za kwestie prawne, finansowe i inne związane z zarządzaniem biznesowym.
Wydział Operacyjny planuje, stawia zadania i kontroluje wykonanie misji transportowych w imieniu państw członkowskich zarówno w czasie pokoju jak i kryzysu. W pionie operacyjnym zarządza się działaniami samolotów transportowych, w celu maksymalizowania ich efektywności, poprzez łączenie i wydzielanie. Aby to zapewnić, wydział składa się z komórek odpowiadających za poszczególne cykle: planowania, zadaniowania, kontroli i meldowania o misjach, a także zapewnia informacje o charakterze rozpoznawczym. Ppłk Marco mówi: Mamy w granicach 160 samolotów do dyspozycji, w tym około 130 transportowych, 19 tankowania powietrznego i 7 do przewozu ważnych osobistości. Średnio EATC planuje i nadzoruje 60-70 lotów dziennie. Kilka spośród „naszych” samolotów może być również używanych do ewakuacji medycznej.
Wydział Funkcjonalny działa jako komórka standaryzacji koncepcji, harmonizuje narodowe doktryny użycia środków transportu i tankowania powietrznego, standaryzuje wymagania szkoleniowe, a także regulacje i procedury narodowe. EATC stara się ujednolicić sposoby szkolenia, regulacje i procedury oraz wsparcie logistyczne. Dowództwo prowadzi studia umożliwiające wypracowanie jednolitych procedur i standardów na polu transportu lotniczego.