7. Łużycka Dywizja Desantowa (7.ŁDD) należała do wojsk operacyjnych podporządkowanych w okresie pokoju dowództwu Pomorskiego Okręgu Wojskowego (dalej – POW), natomiast po mobilizacyjnym rozwinięciu wraz z 6. Pomorską Dywizją Powietrznodesantową przechodziła w bezpośrednie podporządkowanie dowódcy Frontu Polskiego. Obie dywizje były polskimi odpowiednikami ówczesnych NATO-wskich sił interwencyjnych o najwyższych wskaźnikach gotowości bojowej. Pod względem jakości i nowoczesności uzbrojenia oraz poziomu wyszkolenia bojowego 7ŁDD była dywizją doborową. Należała do lepszych jednostek Wojska Polskiego, będąc jego wizytówką i reprezentantką podczas międzynarodowych manewrów. To z jej szeregów w większości rekrutowała się sformowana w 1974 r. II zmiana Polskiej Wojskowej Jednostki Specjalnej Doraźnych Sił Zbrojnych Organizacji Narodów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie (PWJS). U podstaw jej powołania leżały względy natury operacyjnej wynikające ze skrzydłowego położenia Polski i przewidywanego kierunku działania jej sił zbrojnych. Fakt ten stanowił obiektywną koniecznością posiadania sił przygotowanych do operowania w strefie nadmorskiej, w tym także do prowadzenia morskich działań desantowych. Formowanie jednostki przebiegało w ramach podjętej pod koniec lat 50. modernizacji techniczno-strukturalnej całych Sił Zbrojnych PRL.
Podjęta w latach 50. reorganizacja dotychczasowych struktur wojska była połączona z kolejnymi wdrażanymi do realizacji planami jego rozwoju i modernizacji technicznej, wiązała się z koniecznością dostosowania wojsk do operowania na atomowym polu walki. Realizując uzgodnione plany reorganizacyjne w strukturze sił operacyjnych wojsk lądowych Pomorskiego Okręgu Wojskowego przeformowano stacjonująca na Pomorzu 23. Dywizję Piechoty w czteropułkową dywizję desantową, o stanie pokojowym 3064 żołnierzy.
Podstawą reorganizacji stał się zatwierdzony 16 stycznia 1963 r. przez wiceministra obrony narodowej gen. broni Jerzego Bordziłowskiego etat 5/342.
W przyjętej strukturze poza 93. pułkiem desantowym żadna z jednostek 23.DD, z uwagi na stopień skadrowania, nie była zdolna do natychmiastowego działania, co było sprzeczne z ideą doborowych jednostek desantowych (piechoty morskiej), które z założenia powinny cechować się wysokimi wskaźnikami gotowości bojowej. Tymczasem, w realiach tamtych dni, każda z jednostek tworzących 23.DD wymagała rozwinięcia mobilizacyjnego i szkolenia zgrywającego stan osobowy z powoływanymi do służby rezerwistami. Źle przedstawiała się również dyslokacja jednostek dywizji w terenie, która mogła mieć ujemny wpływ na proces dowodzenia i ześrodkowania dywizji na wypadek działań wojennych, a także utrudniała jej pokojowe funkcjonowanie. W początkowym okresie organizacji jednostki dywizji stacjonowały w Dziwnowie, Gdańsku, Słupsku, Lęborku, Kwidzynie i Brodnicy. Organizując dywizję jej dowództwo opracowało kilka wariantów rozmieszczenia jednostek wojskowych i instytucji.
W pierwszym wariancie, i jak się okazało wybranym, dywizja miała stacjonować w Gdańsku Wrzeszczu, Lęborku i Słupsku. Drugim również rozpatrywanym rozwiązaniem była dyslokacja dywizji w Koszalinie, Słupsku, Dziwnowie i Lęborku. Wariant ten odrzucono przede wszystkim z uwagi na zbytnie oddalenie od siebie garnizonów. Zrezygnowano całkowicie z kompleksów koszarowych w Brodnicy i Kwidzynie wyprowadzając stacjonujące tam jednostki do innych garnizonów. Z uwagi na słabą bazę szkoleniową, bliskość ośrodków wczasowych oraz rezerwatu przyrody zdecydowano również o przeniesieniu 93.pd z Dziwnowa do Gdańska Wrzeszcza. Opuszczone przez jednostki obiekty koszarowe w Dziwnowie i Gdańsku Oliwie przekazano Marynarce Wojennej. W przyjętym wariancie rozmieszczenia dywizji planowano, iż w Gdańsku stacjonować będzie 1385 żołnierzy, w Lęborku 800 i w Słupsku 1100. Uprzedzając fakty w 1986 r.
w poszczególnych garnizonach stacjonowało: w Gdańsku – 1840 żołnierzy stanowiących 40% stanu dywizji, w Słupsku – 1369 żołnierzy, co wynosiło 30% stanu dywizji, oraz w Lęborku – 1311 żołnierzy, tj. 30% stanu osobowego.
Przyjętą na początku 1963 r. organizację dywizji uznano za niezadowalającą i nie zapewniającą właściwego procesu szkolenia wojsk, uwzględniono przy tym doświadczenia z armii obcych posiadających piechotę morską. W związku z powyższym w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego (SGWP) podjęto prace studyjne nad nową strukturą dywizji desantowej, które ukończono w maju 1963 r. Na przełomie maja i czerwca rozpoczęła się druga reorganizacja dywizji w oparciu o nowe etaty zwiększające dotychczasowe stany osobowe, jednak bez rewolucyjnych rozwiązań w zakresie uzbrojenia i struktury dywizji jako całości. Reorganizację dywizji zakończono w listopadzie 1963 r., w tym też miesiącu rozpoczęła się normalna działalność szkoleniowa w nowej strukturze organizacyjnej. W toku prac nad kształtem jednostki przejściowo rozważano koncepcję przeformowania istniejącej już dywizji w brygadę desantową o stanie około 3500 żołnierzy, od czego ostatecznie odstąpiono. Faktycznie jednak dywizja w ramach sojuszniczych ustaleń figurowała w protokołach uzgodnień z dowództwem Układu Warszawskiego jako brygada, podobnie zresztą jak i 6. Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa.
W październiku 1963 r. na mocy zarządzenia MON nr 051/MON zmieniono numer i nadano dywizji zaszczytne miano „Łużyckiej” na pamiątkę 7.DP, walczącej w składzie 2. Armii Wojska Polskiego na froncie wschodnim.
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu
Pełna wersja artykułu