Wcześniejsze okręty przeciwminowe polskiej konstrukcji miały kadłuby gładkopokładowe. Lodówka nawiązywała do projektów zachodnich i sowieckich, w których stosowano wyższą część dziobową, kryjącą dziobówkę, i obniżony pokład roboczy na rufie.

Określenie „niszczyciel min” kojarzy się dziś nierozerwanie z szykowanym do służby prototypowym okrętem projektu 258 Kormoran II. Stanowi on jednak zwieńczenie przeszło 30-letniej drogi, jaką pokonały polskie ośrodki naukowe i badawczo-rozwojowe oraz przemysł okrętowy, aby ta jednostka mogła podnieść biało-czerwoną banderę. W trzech artykułach opiszemy najważniejsze i najciekawsze konstrukcje, pożądanych przez naszą Marynarkę Wojenną, okrętów przeciwminowych, które niestety, nie doczekały się etapu „przekucia w metal”. W tym wydaniu „Morza” przedstawiamy pierwsze podejście do niszczyciela min, w kolejnych zaś, które opublikujemy w najbliższym czasie, poznacie dwa... Kormorany.

Jednostki przeciwminowe zawsze stanowiły jeden z priorytetów w rozwoju sił okrętowych polskiej Marynarki Wojennej (MW). Było tak przed wojną, jak i po niej, zarówno w czasach Układu Warszawskiego, NATO, jak i pomiędzy przynależnością do tych paktów wojskowych. Oczywistym tego powodem jest główny rejon odpowiedzialności MW, czyli Morze Bałtyckie. Stosunkowo płytkie, mało przejrzyste wody i jego skomplikowana hydrologia, sprzyjają użyciu broni minowej oraz powodują, że poszukiwanie w nich zagrożenia nie jest zadaniem łatwym. W ciągu niemal 100 lat istnienia MW eksploatowała stosunkowo dużo typów trałowców i kutrów trałowych. W większości przypadków okręty te zostały już dokładnie i wszechstronnie opisane w literaturze. Również wspomniany prototypowy niszczyciel min proj. 258 Kormoran II doczekał się już szczegółowych publikacji. Natomiast stosunkowo mało wiadomo o próbach wprowadzenia nowych typów jednostek przeciwminowych w latach 80. i 90. minionego wieku.

Stan sił przeciwminowych w latach 80.

Na początku lat 80. siły przeciwminowe MW składały się z dwóch dywizjonów. W Helu 13. Dywizjon Trałowców tworzyło 12 trałowców proj. 206F, a w Świnoujściu 12. Dywizjon Trałowców Bazowych miał 11 trałowców proj. 254K/M (dwunasty – ORP Tur, został przebudowany na doświadczalny i przeniesiony do Gdyni do jednostki Okręt Badawczy). Równocześnie, po wszechstronnych próbach doświadczalnego ORP Gopło proj. 207D, rozpoczęła się seryjna produkcja małomagnetycznych okrętów proj. 207P. Początkowo były one klasyfikowane jako trałowce redowe ze względu na swoją niewielką wyporność. Jednakże z powodów raczej pozamerytorycznych, a bardziej prestiżowych, zostały przeklasyfikowane na trałowce bazowe. Prototyp i pierwsze 2 jednostki seryjne wcielono do dywizjonu w Helu. W związku z tym, że świnoujskie trałowce były starsze (wprowadzono je w latach 1956-1959) niż helskie (te weszły do służby w latach 1963-1967), to je w pierwszej kolejności przeznaczono do wycofania i zastąpienia przez okręty proj. 207. Dlatego wspomniane 2 pierwsze jednostki seryjne przeniesiono w 1985 r. z Helu do Świnoujścia, a kolejnych 10 wcielono już bezpośrednio do 12. Dywizjonu Trałowców Bazowych. Tak systematycznie wymieniono skład całego 12-okrętowego dywizjonu w Świnoujściu. Natomiast prototypowy ORP Gopło przeniesiono z 13. Dywizjonu również do jednostki Okręt Badawczy.
Na początku lat 80. MW na czas pokoju pożegnała się również z eksploatacją kutrów trałowych. Wycofano wszystkie jednostki proj. 361T, a wcielono do służby jedynie dwie proj. B410-IV/S, będące adaptacją cywilnych kutrów rybackich, budowanych w dużej liczbie dla państwowych przedsiębiorstw połowowych. Ta para miała służyć do szkolenia rezerwistów, a przede wszystkim do wypracowywania metod mobilizacyjnego rozwinięcia sił przeciwminowych na czas wojny. Świnoujski 14. Dywizjon Kutrów Trałowych na czas pokoju został rozformowany z końcem 1985 r. Oba kutry proj. B410-IV/S trafiły więc do 12. Dywizjonu i stanowiły w nim zalążek mobilizowanego na czas wojny 14. Dywizjonu. Oba wycofano w 2005 r., co było równoznaczne z kresem istnienia tej formacji. Utrzymywanie dwóch jednostek nie miało już dalszego sensu w czasach, gdy polskie rybołówstwo bałtyckie przeszło tak wiele zmian organizacyjnych i właścicielskich. Plan mobilizacji kutrów B410 i innych jednostek rybackich miał sens, gdy istniały państwowe przedsiębiorstwa.