Ukraińskie bezzałogowe bojowe statki powietrzne dalekiego zasięgu UJ-22 Airborne odnoszą spore sukcesy skutecznie atakując cele w głębi Rosji, i choć nie czynią wielu szkód, to jednak pokazują agresorowi, że wojna niesie ze sobą określone konsekwencje.

Bezzałogowe statki powietrzne. Rewolucja w Ukrainie cz.2

Bezzałogowe aparaty latające i amunicja krążąca są obecnie jednymi z głównych systemów uzbrojenia, jakie zadają straty rosyjskim wojskom lądowym, porównywalne ze stratami zadawanymi przez artylerię. Odwołany niedawno naczelny dowódca Sił Zbrojnych Ukrainy, gen. Walerij Załużny, widział w systemach bezzałogowych statków powietrznych (BSP) i amunicji krążącej bardzo ważny element walki o przewagę w powietrzu obok samolotów bojowych. Słusznie uważa on, że flota bezzałogowych aparatów latających musi współdziałać z załogowym lotnictwem bojowym, prowadzić na jego rzecz rozpoznanie oraz uczestniczyć w obezwładnianiu naziemnych środków przeciwlotniczych przeciwnika. Pod tym względem potencjał systemów BSP do dziś nie jest wykorzystany, a ich siła polega głównie na bardzo niskiej cenie, co z kolei pozwala na ich masową produkcję i zastosowanie.

Małe bezzałogowe aparaty LATAJĄCE produkcji ukraińskiej

Wojska Lądowe Ukrainy używają kilku typów systemów BSP klasy mini. Jednym z nich jest Spectator (Spectator-M, Spectator-M1), opracowany przez studentów Politechniki Kijowskiej i wprowadzony do produkcji w firmie Meridian. Aparat latający ma masę 5,5 kg, w tym ładunek zadaniowy – 1,5 kg. Spectator-M1 jest standardowo wyposażony w optoelektroniczną kamerę dzienną z 10-krotnym zoomem optycznym do wideo i fotografii lub kamerę termowizyjną. Łączność jest prowadzona bezpośrednim, szyfrowanym łączem danych. Aparat startuje z ręki, a ląduje jak szybowiec zdalnie sterowany. Napęd stanowi silnik elektryczny, który wraz z bateriami pozwala na lot o długotrwałości do 3 godzin. Prędkość maksymalna wynosi 120 km/h, przelotowa – 70 km/h, pułap – 3000 m, promień działania – 30 km. Czas przygotowania do startu – 15 minut; komponenty systemu są przenoszone w plecakach transportowych. Dla Państwowej Służby Granicznej oraz Wojsk Lądowych Ukrainy wyprodukowano ponad 20 systemów BSP Spectator (w każdym znajdują się trzy bezzałogowe aparaty latające). W wojsku używa się ich do obserwacji pola walki, wskazywania celów i korygowania ognia artylerii.

Innym ukraińskim systemem BSP klasy mini jest Leleka-100. Jest to produkt firmy DeViRo z Dnipro. W zasadzie jest to rozwiązanie konkurencyjne dla Spectatora, o analogicznym przeznaczeniu – do obserwacji pola walki na rzecz dowództw batalionów oraz do kierowania ogniem artylerii. Wyposażenie zadaniowe stanowi optoelektroniczna kamera dzienna z 20-krotnym zoomem optycznym, kamera termowizyjna lub cyfrowy aparat fotograficzny. Masa startowa wynosi 5,5 kg. Napęd również stanowi silnik elektryczny, dzięki czemu bezzałogowy aparat latający jest bardzo cichy i trudny do wykrycia. Prędkość przelotowa – 70 km/h, pułap – 1500 m, długotrwałość lotu – 2,5 godziny. Szyfrowane łącze danych ma zasięg 45 km.

Bezzałogowe statki powietrzne. Rewolucja w Ukrainie cz.2

Aparat latający startuje z niewielkiej, szybko rozkładanej wyrzutni, albo z ręki, lądowanie odbywa się na spadochronie. System BSP Leleka-100 jest transportowany w lekkich i odpornych na uderzenia plastikowych skrzynkach. Niewielkie wymiary i niewielka masa powodują, że wystarczy do tego lekki pojazd osobowo-terenowy. System sterowania składa się z naziemnej stacji kontroli, anten i ręcznego pilota zdalnego sterowania. Bardzo ważną zaletą systemu Leleka-100 jest zaawansowana nawigacja inercyjna, która pozwala na działanie w trudnych warunkach, przy braku sygnału GPS. Dotychczas wykonano ponad 300 bezzałogowych aparatów latających Leleka-100 (w skład jednego systemu tego typu wchodzą dwa aparaty bezzałogowe) i produkcja jest kontynuowana.

BSP różnego rodzaju są jednym z najskuteczniejszych środków umożliwiających ukraińskim żołnierzom w ogromnym stopniu zniwelować bardzo dużą liczebną i sprzętową przewagę Rosjan.

Bezzałogowy aparat latający systemu BSP Leleka-100 stał się bazą dla stworzenia amunicji krążącej RAM II, z 3-kilogramowym ładunkiem bojowym. Ponadto, w ubiegłym roku gotowość do produkcji osiągnął zmodernizowany system BSP Leleka LR (Long Range). Masa bezzałogowego aparatu latającego wzrosła do 6,7 kg, prędkość maksymalna wynosi 115 km/h, przelotowa – 80 km/h, pułap – 2000 m, promień działania – 90 km, długotrwałość lotu – 4 godziny. Optoelektroniczna kamera dzienna dysponuje większym, bo 25-krotnym zoomem optycznym. Obecnie, ze względu na zagrożenie rosyjskimi atakami produkcja systemu BSP Leleka LR jest uruchamiana w Republice Czeskiej.

Równie powszechne zastosowanie znajduje rozpoznawczy system BSP klasy mini A1-CM Furia o masie 5,5 kg i promieniu działania 50 km. Prędkość przelotowa aparatu latającego wynosi 65 km/h, a czas lotu sięga 3 godzin. Napęd stanowi silnik elektryczny. Może on być wyposażony w optoelektroniczną kamerę dzienną o wysokiej rozdzielczości lub kamerę termowizyjną. System został wprowadzony do użytku w 2020 r. Kijowska firma Atlon Awia dostarczyła dotychczas ukraińskiej armii ponad 400 bezzałogowców tego typu – w skład jednego systemu BSP A1-CM wchodzą trzy aparaty latające.

Bezzałogowe statki powietrzne. Rewolucja w Ukrainie cz.2

Zmodernizowana wersja A1-CMX Furia została wprowadzona do użytku w ubiegłym roku. Masa bezzałogowego aparatu latającego wynosi 6 kg, prędkość przelotowa – 70 km/h, promień działania – 55 km. Wyposażenie zadaniowe stanowi optoelektroniczna kamera dzienna o bardzo wysokiej rozdzielczości lub kamera termowizyjna o wysokiej rozdzielczości i stacja laserowa do pomiaru odległości oraz podświetlenia celu do naprowadzania pocisków artyleryjskich. Dzięki użyciu systemów BSP A1-CMX podczas pierwszej fazy ukraińskiej kontrofensywy latem 2023 r. w samym tylko rejonie wsi Robotyne w obwodzie zaporoskim zniszczono nie mniej niż 43 rosyjskie czołgi oraz 181 innych pojazdów opancerzonych i wsparcia. Generał Jewhen Moisiuk określił to jako absolutną zmianę zasad gry, która prowadzi do zniszczenia wykrytych celów w czasie krótszym niż 15 minut z prawdopodobieństwem 95%.

W firmie UkrSpecSystems zaprojektowano i wdrożono do produkcji system BSP klasy taktycznej krótkiego zasięgu PD-1 (People’s Drone). Zbudowany w układzie dwubelkowym ze śmigłem pchającym bezzałogowy aparat latający ma masę 45 kg, w tym aparatura zadaniowa – 7 kg. Zespół napędowy – spalinowo-elektryczny. Zakres prędkości lotu wynosi 70-140 km/h, przelotowa – 95 km/h, pułap – 3000 m, długotrwałość lotu – 7 godzin. Aparat bezzałogowy może być wyposażony w optoelektroniczną kamerę dzienną o wysokiej rozdzielczości (Electro-Optical and Infra-Red Sensors), umieszczoną pod przodem kadłuba lub kamerę termowizyjną (Imaging Infra-Red). Szyfrowane łącze danych ma zasięg 80 km. Start aparatu latającego odbywa się sposobem samolotowym lub z wykorzystaniem katapulty pneumatycznej, natomiast lądowanie odbywa się sposobem samolotowym lub na spadochronie. Co ciekawe, bezzałogowiec ten może mieć konfigurację do startu klasycznego lub do pionowego startu i lądowania, konwersja jest prosta i zajmuje 15 minut.

Zbudowano około 35 aparatów PD-1, a następnie uruchomiono produkcję modelu PD-2. Jest on większy i cięższy, masa startowa wynosi 55 kg, w tym: płatowiec – 22 kg, paliwo – 14 kg, ładunek zadaniowy – 19 kg. Prędkość maksymalna wynosi 140 km/h, przelotowa – 100 km/h, pułap – 4700 m, długotrwałość lotu – 10 godzin. Zestaw aparatury rozpoznawczej rozszerzono o cyfrowy aparat fotograficzny. Zbudowano nie mniej niż 20 aparatów PD-2. Ukraina nie wykorzystuje w swoich brygadach systemów BSP klasy taktycznej krótkiego zasięgu PD-1 i PD-2 zbyt intensywnie, chociaż wykonano je z kompozytów i mają one relatywnie niewielką skuteczną powierzchnię radiolokacyjnego odbicia.

Ukraińskie firmy zajmowały się także systemami BSP wykorzystującymi większe bezzałogowe aparaty latające, dostosowane do wykonywania zadań rozpoznawczych i uderzeniowych w każdych warunkach atmosferycznych. Biuro Konstrukcyjne Antonow pracowało nad systemem BSP klasy taktycznej średniego zasięgu An-BK-1 Gorlica (AnTBpAK; masa startowa – 250-300 kg, maksymalny ładunek zadaniowy – 65 kg) oraz systemem BSP klasy strategicznej An-BK-2 Gorlica-2 (AnSBpAK; masa startowa – 6000 kg, maksymalny ładunek zadaniowy – 1400 kg).

Bezzałogowe statki powietrzne. Rewolucja w Ukrainie cz.2

Z kolei Biuro Konstrukcyjne Łucz pracowało nad systemem BSP klasy operacyjnej Sokół-300 (masa startowa – 1225 kg, maksymalny ładunek zadaniowy – 300 kg). Największe projekty realizowano we współpracy z firmami zagranicznymi. Ostatecznie, do rosyjskiej agresji na Ukrainę jedynie system BSP Gorlica (składał się on z czterech bezzałogowych aparatów latających) udało się wdrożyć do eksploatacji próbnej. Zakup w Turcji systemu BSP Bayraktar TB.2 spowodował wstrzymanie rozwoju systemu BSP Sokół-300, a brak funduszy – systemu BSP Gorlica-2.

Firma Atlon Awia w ubiegłym roku podjęła produkcję systemów bezzałogowych bojowych statków powietrznych (BBSP) ST-35 Silent Thunder. Aparat ma zamocowane do kadłuba krzyżowe skrzydła i podobne duże usterzenie, a tłokowy silnik ze śmigłem pchającym znajduje się z tyłu. Z przodu umieszczono kamerę telewizyjną, która przekazuje obraz do operatora. Aparat ma masę 9,5 kg, z czego 3,5 kg przypada na ładunek bojowy o działaniu odłamkowo-burzącym, kumulacyjnym, termobarycznym lub zapalającym. Promień działania wynosi 30 km, robocza wysokość lotu – 800-1200 m, czas – 60 minut, prędkość – 120 km/h. Aby zwiększyć czas i zasięg lotu, w systemie BBSP ST-35 zastosowano wielowirnikowy bezzałogowy aparat latający, przeznaczony do pionowego wystrzeliwania amunicji krążącej i dalszego przekazywania sygnałów sterujących.

Zobacz więcej materiałów w pełnym wydaniu artykułu w wersji elektronicznej >>