Siły Powietrzne i lotnictwo morskie mają 110-120 MiG-31 w wersji myśliwca przechwytującego oraz około 20 w wersji uderzeniowej. Rosja ma zamiar utrzymać je w służbie przez wiele lat.

Deszcz z migów. Awarie i katastrofy myśliwców MiG-31

26 kwietnia 2023 r. koło Monczegorska, na północy europejskiej części Federacji Rosyjskiej, rozbił się samolot myśliwski MiG-31. Wydawałoby się, że to rutynowe wydarzenie. Awarie się zdarzają i statki powietrzne spadają. Rosyjskie lotnictwo wojskowe zwykle traci w awariach i katastrofach około dziesięciu samolotów rocznie, czasem nieco mniej, czasem więcej (z awarią mamy do czynienia, kiedy nie ma ofiar w ludziach). W przeszłości mało kogo to interesowało i pisały o tym tylko media specjalistyczne. Teraz, w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę, nawet takie rutynowe wypadki w Rosji są nagłaśniane powszechnie.

Tym niemniej, ten wypadek MiG-31 rzeczywiście zasługuje na znacznie więcej uwagi, niż inne. Rzecz w tym, że w ostatnim okresie liczba rozbitych samolotów MiG-31 jest wyjątkowo duża. To już piąty MiG-31, jaki rozbił się od stycznia 2022 r., podczas gdy w poprzednich latach wypadki z udziałem MiG-31 zdarzały się średnio raz na rok. Wszystkie niedawne wypadki MiG-31 wyglądają na spowodowane przez problemy techniczne; nie są one skutkiem działań bojowych w wojnie przeciwko Ukrainie.

Dzięki temu, że wypadek 26 kwietnia 2023 r. wydarzył się w dzień nad ludną miejscowością, filmy z wypadku szybko trafiły do mediów społecznościowych. Zaraz po starcie samolotu MiG-31BM z lotniska w Monczegorsku zapalił się silnik. Myśliwiec przeleciał nad miejscowością ciągnąc za sobą 25-metrowy ogon ognia, po czym spadł na zamarznięty brzeg jeziora Imandra koło wsi Riż-Guba, niecałe 15 km od miejsca startu.

Przed upadkiem samolotu piloci katapultowali się i zostali ewakuowani przez śmigłowiec Ka-27PS z pobliskiego 830. Samodzielnego Pokładowego Pułku Śmigłowców Zwalczania Okrętów Podwodnych z Siewieromorska-1. Informacje o stanie pilotów są sprzeczne. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej najpierw oświadczyło, że piloci zostali sprawnie ewakuowani przez śmigłowiec służby poszukiwawczo-ratowniczej i ich życiu i zdrowiu nic nie zagraża. Jednakże wieczorem agencja TASS, powołując się na służby medyczne, poinformowała, że piloci są w szpitalu, a ich stan jest ciężki.

W Monczegorsku stacjonuje 98. Samodzielny Mieszany Pułk Lotniczy lotnictwa Floty Północnej mający w swoim składzie dwie eskadry myśliwców przechwytujących MiG--31BM oraz eskadrę samolotów bombowych Su-24M i rozpoznawczych Su-24MR.

Co ciekawe, dzień przed wypadkiem MiG-31 w Monczegorsku, 25 kwietnia, norweskie myśliwce F-35A Lightning II z bazy Evenes przechwyciły dużą grupę rosyjskich samolotów lecących nad wodami międzynarodowymi wzdłuż wybrzeża Norwegii, koło Finnmark. Były to dwa bombowce strategiczne Tu-160 (08, RF-94115, „Witalij Kopyłow” i 16, RF-94107, „Aleksiej Płochow”) z bazy Engels oraz dwa samoloty zbiornikowce Ił-78M (51, RF-94276 i 83, RF-94288) z bazy Riazań, w asyście trzech myśliwców MiG-31BM lotnictwa morskiego z Monczegorska. Nie wiadomo, czy był wśród nich egzemplarz, jaki rozbił się następnego dnia.

Tego samego 25 kwietnia rosyjskie Ministerstwo Obrony opublikowało swój komunikat o tym samym locie: Dwa strategiczne nosiciele rakiet Tu-160 Sił Powietrzno-Kosmicznych Rosji wykonały trwający ponad 14 godzin lot patrolowy na wodami neutralnymi Morza Barentsa i Morza Norweskiego, a ich osłonę myśliwską stanowiły samoloty MiG-31 Floty Północnej. Na filmie towarzyszącym temu komunikatowi pokazano lot bombowców Tu-160, uzupełnianie przez nie paliwa od zbiornikowców Ił-78 oraz towarzyszące im myśliwce MiG-31 uzbrojone w kierowane pociski rakietowe „powietrze-powietrze” dalekiego zasięgu R-33. Jednakże ten film nie miał nic wspólnego z realnym lotem 25 kwietnia i był składanką wcześniejszych zdjęć. W szczególności, w rosyjskim filmie występują bombowce Tu-160 z nazwami własnymi „Iwan Jarygin”, „Wasilij Reszetnikow” i „Władimir Sudiec”, jakie nie leciały tego dnia koło Norwegii.

Samolot MiG-31K Kinżał, który wyjechał poza pas startowy i rozbił przednią część kadłuba podczas startu z lotniska Solcy 29 stycznia 2022 r.

Wypadki MiG-31 od 2010 roku

Do dzisiaj, przez 47 lat służby, radzieckie i rosyjskie lotnictwo straciło około 45 samolotów MiG-31 („około”, ponieważ nie o wszystkich wypadkach mamy informację), czyli mniej więcej jeden egzemplarz na rok. W około połowie z nich przyczyną była awaria techniki, a w połowie – błędy personelu latającego. Poniżej zestawione są awarie i katastrofy MiG-31 z ostatnich kilkunastu lat, od 2010 r. Jak widać, do niedawna utrzymywała się podobna średnia. Dlaczego teraz, przez niecałe półtora roku rozbiło się aż pięć samolotów?

Deszcz z migów. Awarie i katastrofy myśliwców MiG-31

10 marca 2010 r. podczas lądowania w trudnych warunkach atmosferycznych, w czasie burzy śnieżnej na lotnisku Kotłas rozbił się MiG-31 należący do nieistniejącego już 458. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego (plm). Załoga odniosła obrażenia, ale przeżyła.

19 listopada 2010 r. rozbił się MiG-31 z 764. plm (wtedy była to 6977. Baza Lotnicza) w Permie; załoga katapultowała się pomyślnie. Przyczyną wypadku był błąd w technice pilotowania, w rezultacie którego samolot wpadł w korkociąg płaski.

6 września 2011 r. rozbił się kolejny myśliwiec MiG-31 z 764. plm w Permie; tym razem załoga zginęła. Przyczyną była utrata przez pilota orientacji przestrzennej w trudnych warunkach atmosferycznych.

14 grudnia 2013 r. rozbił się MiG-31DZ należący do 22. plm (6989. Baza Lotnicza) w Centralnaja Ugłowaja koło Władywostoku. W locie na wysokości 5500 m zgasł jeden z silników i nie udało się go ponownie uruchomić; załoga katapultowała się pomyślnie. Nota bene, był to pierwszy lot tego MiG-31 po remoncie w pobliskich 322. Lotniczych Zakładach Remontowych w Wozdwiżence (dzisiaj 322. LZR nie prowadzi już remontów MiG-31).

4 września 2014 r. podczas podejścia do lądowania MiG--31BM z 712. plm (6979. Baza Lotnicza) z Kanska na lotnisku szkolnym w Armawirze nie wyszła prawa goleń podwozia. Załoga katapultowała się pomyślnie, a samolot rozbił się w bezludnym miejscu.
30 października 2015 r. rozbił się MiG-31 z 317. Samodzielnego Mieszanego Pułku Lotniczego (smpl) Floty Pacyfiku w Jelizowo; piloci katapultowali się pomyślnie. Pierwotną przyczyną była awaria odbiornika ciśnień powietrznych i jego błędne wskazania, które wywołały utratę orientacji przestrzennej przez załogę.

25 stycznia 2016 r. rozbił się MiG-31 z 712. plm w Kansku; piloci katapultowali się pomyślnie. Przyczyną była awaria techniczna, ale jej szczegóły są nieznane.

26 kwietnia 2017 r. wydarzył się najbardziej niezwykły wypadek w niedawnej historii MiG-31. Myśliwiec tego typu został zestrzelony przez pocisk rakietowy odpalony przez innego MiG-31. Incydent miał miejsce w czasie ćwiczeń z realnym strzelaniem prowadzonym na poligonie Telemba, 300 km za jeziorem Bajkał. Telemba to poligon 185. Ośrodka Szkolenia Bojowego i Zastosowania Bojowego z Astrachania, jaki zajmuje się szkoleniem pilotów myśliwskich z innych jednostek w warunkach zbliżonych do bojowych.

Czytaj pełną wersję artykułu