25 grudnia minister obrony FR Siergiej Szojgu oficjalnie poinformował o zajęciu Marjinki. Poprzedniej doby wojska rosyjskie osiągnęły granice administracyjne miasta (obszar o zwartej zabudowie kontrolują od połowy grudnia, kiedy to obrońcy wycofali się na północno-zachodnie obrzeża Marjinki), a w następnych dniach dotarły do sąsiadującej z nim od zachodu Heorhijiwki.

Rosjanie zanotowali kolejne postępy także na południe od Marjinki, na północny zachód od Bachmutu, gdzie wyrównali linię frontu około 3 km od Czasiwego Jaru, nieznacznie przesunęły się na północ i północny zachód od Awdijiwki, powstrzymując jednocześnie ukraiński kontratak na zachód od tego miasta, a także na południe od Siewierska i zachód od Kreminnej. Na południe od Orechiwu w obwodzie zaporoskim siły agresora weszły klinem w ugrupowanie ukraińskie pomiędzy m. Robotyne i Werbowe. Według części źródeł wymusiło to wycofanie się obrońców z pierwszej z wymienionych miejscowości (Rosjanie atakują Robotyne także od zachodu), o którą latem trwały zacięte walki w trakcie ukraińskiej ofensywy na południu (Werbowe cały czas pozostaje pod kontrolą agresora).

Począwszy od wieczora 22 grudnia przez pięć kolejnych nocy rosyjskie drony-kamikadze atakowały obwód odeski powodując uszkodzenia infrastruktury w Odessie i jej okolicach oraz w Czarnomorsku. Czterokrotnie – od 23 do 26 grudnia – celem „Shahedów” był także Starokonstantynów w obwodzie chmielnickim. 27 grudnia rosyjskie drony-kamikadze uderzyły w obwodach czernichowskim (ucierpiała infrastruktura energetyczna) i mikołajowskim (magazyny na terenie obiektu przemysłowego), a w dniach 23-25 grudnia w obwodzie dniepropietrowskim (donoszono o uszkodzeniu infrastruktury w Krzywym Rogu, w rejonie synelnykowskim oraz w rejonach miasta Dniepr i Pawłohradu). Według ukraińskiego Dowództwa Sił Powietrznych 27 grudnia obrońcy zestrzelili łącznie 32 z 46 użytych przez agresora dronów Shahed-136/131, dobę wcześniej 13 z 19, 25 grudnia 28 z 31, 24 grudnia 14 z 15, a 22-23 grudnia 19 z 23. 7 z 8 „Shahedów” miało także zostać strąconych nocą 28 grudnia. Ukraiński Sztab Generalny podał nieznacznie inne statystyki, informując o zniszczeniu 25 grudnia 29 z 31 rosyjskich dronów-kamikadze, a 24 grudnia 15 z 16.

23 i 24 grudnia Kropywnycki był celem rosyjskich pocisków balistycznych (agresor wykorzystał łącznie co najmniej cztery rakiety). Początkowo lokalna administracja wojskowa informowała o zniszczeniu wrogich rakiet i nieznacznych szkodach w infrastrukturze cywilnej poczynionych przez odłamki. Informacji o zestrzeleniach nie potwierdził jednak w późniejszych komunikatach ukraiński Sztab Generalny. Najprawdopodobniej trafiona została infrastruktura wojskowa. Według Sztabu Generalnego 23-27 grudnia Rosjanie wykorzystali łącznie 23 pociski balistyczne i manewrujące, z których obrońcy mieli zestrzelić 3.

W wyniku zmasowanego ostrzału Chersonia 26 grudnia doszło do poważnych uszkodzeń lokalnej infrastruktury energetycznej. Według Ministerstwa Energetyki Ukrainy tego dnia od dostaw prądu odciętych zostało 93,7 tys. użytkowników. Uwzględniając skutki poprzednich ostrzałów Chersonia energii pozbawionych zostało 70% wszystkich odbiorców prądu w mieście. O zmasowanym ostrzale Chersonia, w którym mieli paść zabici i ranni cywile, strona ukraińska donosiła także 24 grudnia. Według Ukrenerho 28 grudnia po raz kolejny miała zostać ostrzelana elektrociepłownia w obwodzie donieckim.

22 grudnia ukraińska obrona powietrzna zestrzeliła grupę trzech bombowców frontowych Su-34, najprawdopodobniej wykorzystując do tego rozmieszczoną na południu (według części źródeł w obwodzie chersońskim) baterię systemu Patriot. Według danych ukraińskich spowodowało to okresowe wstrzymanie rosyjskich ataków z wykorzystaniem bomb szybujących (zmodyfikowanych KAB-500), które zostały wznowione 27 grudnia. Nie potwierdziły się natomiast doniesienia armii i władz Ukrainy o zestrzeleniu dwa dni później kolejnego Su-34 i wielozadaniowego samolotu bojowego Su-30.

Nocą 26 grudnia ukraińskie pociski manewrujące Storm Shadow uderzyły w Teodozję na Krymie. W wyniku trafienia zatonął okręt desantowy „Nowoczerkask” (jednostka ta była już uszkodzona w marcu 2022 r. w Berdiańsku), który według części źródeł transportował drony-kamikadze „Shahed”. Według nieoficjalnych informacji z liczącej 77 osób załogi zginęło bądź zaginęło 33 marynarzy, a 19 zostało rannych. Ponadto uszkodzone zostały nieużytkowana jednostka szkolna „UTS-150” oraz dworzec kolejowy. Wieczorem 27 listopada w okupowanym Sewastopolu doszło do serii wybuchów, a lokalne źródła informowały o zestrzeleniu ukraińskich dronów-kamikadze.

25 grudnia rada ministrów zgłosiła do Rady Najwyższej Ukrainy (RNU) projekt ustawy „O wniesieniu zmian do niektórych aktów prawnych Ukrainy w celu poprawy wybranych zagadnień mobilizacji, ewidencji wojskowej oraz pełnienia służby wojskowej”. Przewiduje on m. in. obniżenie górnej granicy poboru mężczyzn w ramach mobilizacji w czasie wojny z 27 do 25 lat; możliwość demobilizacji żołnierzy służących w czasie trwania wojny bez przerwy 36 miesięcy, z gwarancją dwuletniego zwolnienia od kolejnego wcielenia do armii; likwidację służby zasadniczej i zwolnienie wszystkich żołnierzy tej kategorii do rezerwy, przy jednoczesnym wprowadzeniu obowiązkowego przeszkolenia wojskowego, trwającego od 3 do 5 miesięcy w czasie pokoju. Projekt ustawy zakłada też m.in. wprowadzenie szeregu zmian w sposobie wręczania wezwań mobilizacyjnych, rejestrację mężczyzn podlegających obowiązkowi służby wojskowej w czasie wojny i mieszkających na stałe za granicą oraz zwiększenie kar za unikanie stawienia się do służby wojskowej. Dwa dni później minister finansów Serhij Marczenko stwierdził, że oczekuje od dowództwa Sił Zbrojnych oraz Ministerstwa Obrony złożenia propozycji dotyczących optymalizacji wydatków. Podkreślił on, że dotychczasowe możliwości finansowe państwa w tym zakresie zostały już wyczerpane i automatyczne zwiększenie budżetu w przypadku mobilizacji dużej liczby ludzi jest niemożliwe.

26 grudnia odbyła się konferencja prasowa z udziałem Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych Ukrainy gen. Wałerija Załużnego i szefa Sztabu Generalnego gen. Serhija Szaptały. Odnosząc się do projektu ustawy mobilizacyjnej Załużny kilkakrotnie podkreślił, że armia nie odpowiada za przygotowanie ram prawnych dla mobilizacji, zajmuje się bowiem prowadzeniem działań bojowych, a jej kierownictwo może jedynie przedstawiać władzom cywilnym swoje potrzeby i oczekiwania w zakresie poboru oraz zaopatrzenia materiałowego. Załużny zdystansował się także od informacji, podanej 19 grudnia przez prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, jakoby dowództwo Sił Zbrojnych żądało mobilizacji pół miliona ludzi. Nie podając konkretnych liczb, podkreślił on, że potrzeby frontu i ubytek ludzi z szeregów wymagają stałego dopływu uzupełnień, a jednorazowa mobilizacji setek tysięcy ludzi jest niecelowa i nieplanowana na tym etapie wojny.

Załużny odniósł się także do aktualnej sytuacji na froncie i perspektyw jej rozwoju. Podważając deklaracje części generałów o dalszej obronie Marjinki przyznał jej utratę i stwierdził, że „miasta już nie ma”. Poinformował, że „wojsko przygotowało nową rubież obrony poza tą miejscowością”. Odnosząc się do obrony Awdijiwki stwierdził, że będzie utrzymywana, dopóki wystarczy sił. W przypadku konieczności wyboru pomiędzy utrzymaniem terenu i potencjału bojowego, priorytet ma być nadany życiu żołnierzy. Według Załużnego zasoby agresora pozwalają mu na swobodne koncentrowanie sił na dowolnym kierunku i może on sprawić, że w ciągu 2-3 miesięcy z Awdijiwką „będzie to, co stało się z Bachmutem”. Następnego dnia w podobnym duchu wypowiadali się dowódca ukraińskich Wojsk Lądowych, gen. Ołeksandr Syrski i dowódca operacyjno-strategicznego zgrupowania wojsk Tauryda gen. Ołeksandr Tarnawski. Pierwszy z nich ocenił, że Siły Zbrojne Ukrainy znajdują się w ciężkim położeniu na wielu kierunkach, drugi, że kolejny rok może być dla obrońców jeszcze trudniejszy, niż obecny.

27 grudnia amerykański Newsweek poinformował, że pierwsze obiecane przez zachodnich partnerów myśliwce F-16 mogły już przybyć na Ukrainę. Zdementował tę informację rzecznik ukraińskiego Dowództwa Sił Powietrznych płk Jurij Ihnat, przy okazji apelując do internautów o nierozpowszechnianie informacji o rozmieszeniu F-16 na Ukrainie, którą uznał za szkodliwą dla obrońców. W poprzednich dniach media rosyjskie donosiły o lądowaniu na lotniskach w zachodniej części Ukrainy i lotach nad jej terytorium myśliwców F-16, na których ukraińscy piloci szkolą się w Rumunii. 26 grudnia rząd brytyjski poinformował, że pierwszych sześciu ukraińskich pilotów zakończyło szkolenie podstawowe w Wielkiej Brytanii (prowadzone na turbośmigłowych awionetkach Grob Tutor) i rozpoczęło szkolenie pilotażu F-16 w Danii. Obecnie na wyspach brytyjskich ma się szkolić kolejnych 10 ukraińskich pilotów. 22 grudnia premier Holandii Mark Rutte po rozmowie z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim zapowiedział przygotowanie pierwszych 18 mysliwców F-16 do przekazania ich Ukrainie. Według płk Ihnata niezbędna jest modernizacja tych maszyn.

27 grudnia Waszyngton poinformował o nowym pakiecie wsparcia wojskowego Ukrainy o wartości 250 mld dolarów. Znalazły się w nim pociski do wyrzutni NASAMS i komponenty do systemów obrony powietrznej, rakiety Stinger, pociski do wyrzutni HIMARS, amunicja artyleryjska kalibru 155 mm i 105 mm, rakiety przeciwlotnicze do wyrzutni Stinger i przeciwpancerne do wyrzutni TOW, przeciwpancerne pociski kierowane Javelin i granatniki przeciwpancerne AT-4 oraz 15 mln nabojów do broni strzeleckiej. Tego samego dnia dziennik Tagesschau podał, że z rekordowych 11,71 mld euro niemieckiego eksportu uzbrojenia i sprzętu wojskowego w 2023 r. najwięcej – 4,15 mld euro – przypadło na Ukrainę (na drugą w kolejności Norwegię 1,2 mld euro). Rok wcześniej niemiecki przemysł zbrojeniowy wyeksportował na Ukrainę wyposażenie o wartości 2,24 mld euro. 22 grudnia Berlin poinformował o przekazaniu kolejnego pakietu wsparcia wojskowego. Objął on m.in. 3 samobieżne działa przeciwlotnicze Gepard wraz dedykowanymi do nich z 30240 sztukami amunicji 35 mm, 10 dronów rozpoznawczych Vector, 2 ciągniki HX81 oraz 5 naczep do nich, 8 ciężarówek Zetros, 2500 pocisków artyleryjskich kalibru 155 mm oraz niesprecyzowana liczba amunicji 120 mm do czołgów Leopard 2A6, a także 25 tys. nabojów do granatników automatycznych 40 mm.

27 grudnia wiceminister obrony Ukrainy Jurij Dżyhyr przedstawił informację o kształcie budżetu resortu w 2024 r. Zaplanowano wydanie rekordowej kwoty 1164 mld hrywien (30,2 mld dolarów), dziesięciokrotnie więcej niż w 2021 r. Dżyhyr nie wyklucza zwiększenia wydatków w trakcie roku budżetowego. 751,3 mld hrywien, czyli 65% całości wydatków, pochłoną wypłaty uposażeń. Ogółem wydatki na utrzymanie stanów osobowych (poza żołdem na szkolenie i zabezpieczenie socjalne) wyniosą 883 mld hrywien. Na rozwój, zakupy, modernizację i remonty wyposażenia ma zostać przeznaczonych 265,4 mld hrywien, przy czym aż 175 mld hrywien przeznaczono na zakup amunicji, głównie poza granicami Ukrainy. W ukraińskim przemyśle planowane jest natomiast wydatkowanie większości środków na remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Dzień wcześniej ukraińskie Ministerstwo Finansów poinformowało, że przez 11 miesięcy br. łącznie na bezpieczeństwo i obronę wydano 1559,4 mld hrywien (40,5 mld dolarów), co stanowiło 59,2% ogółu wydatków budżetowych w tym okresie.

Autorzy: Andrzej Wilk, Jakub Ber.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.