Wieczorem 17 sierpnia i nocą 18 sierpnia miał miejsce najtragiczniejszy od 24 lutego ostrzał Charkowa (m.in. z wykorzystaniem rakiety „Iskander”). Co najmniej 11 osób cywilnych zginęło, a 37 zostało rannych (wraz z postępem prac ratunkowych podawane są informacje o wzroście liczby ofiar). Rosyjskie artyleria i lotnictwo nie zaprzestają również ataków na Mikołajów i Nikopol, pozycje i zaplecze sił ukraińskich wzdłuż całej linii styczności. Ze szczególnym natężeniem ostrzeliwane i bombardowane były rejony bochoduchiwski i czuhujewski na południe od Charkowa, Awdijiwka i Bachmut w obwodzie donieckim, miejscowości na południe od Krzywego Rogu oraz rejon basztański obwodu mikołajowskiego. Rosjanie kontynuują także ostrzał przygranicznych rejonów obwodu sumskiego, zmniejszyło się natomiast natężenie wrogich ataków na przygraniczne pozycje armii ukraińskiej w obwodzie czernihowskim. Poza bezpośrednim zapleczem wojsk ukraińskich celami ataków rakietowych były: lotnisko wojskowe Ozerne w obwodzie żytomierskim (w wyniku ataku z Białorusi uszkodzony miał zostać pas startowy; lotnisko zaatakowano po kilkumiesięcznej przerwie) oraz infrastruktura w rejonie Odessy i w Zaporożu. Ukraińskie artyleria i lotnictwo przeprowadziły kilka ataków na pozycje rosyjskie w rejonach walk, głównie na styku obwodów mikołajowskiego i chersońskiego, a według szefa administracji okupowanego obwodu ługańskiego obrońcy ostrzelali także wrogi sztab w okupowanym Lisiczańsku. Strona ukraińska oskarżyła ponadto Rosjan o ponowne ostrzelanie okupowanych Chersonia i Enerhodaru.

Siły rosyjskie kontynuują natarcie w rejonie Bachmutu, trwają także walki na północny wschód i południowy wschód od niego. Obrońcy odparli natarcie na wschód od drogi Bachmut-Siewiersk oraz na północ i zachód od Gorłówki, nie byli natomiast w stanie powstrzymać wojsk rosyjskich na północny oraz południowy zachód od Doniecka, gdzie Rosjanie mieli osiągnąć „częściowy sukces” (odpowiednio w rejonach miejscowości Opytne na południe od Awdijiwki i Nowomychajliwka na południe od Marjinki). Trwają walki o Perwomajśke na autostradzie M04 (Donieck-Dniepr) oraz rejon przemysłowy Awdijiwki, obrońcy wciąż starają się nie dopuścić do przejęcia przez wrogie wojska pełnej kontroli nad miejscowością Pisky u wylotu autostrady. Powstrzymane zostały kolejne próby rosyjskiego natarcia na styku obwodów charkowskiego i donieckiego (Bohorodyczne i Mazaniwka). W obwodzie charkowskim obrońcy odparli także ataki na północ od Barwenkowa (Nowa Dmytriwka) oraz na wschód od Czuhujewa (Bazaliiwka i Lebiaże). Na styku obwodów chersońskiego i mikołajowskiego trwają walki o Biłohirkę. Niepowodzeniem strony rosyjskiej zakończyły się próby natarcia w rejonie Nowohryhoriwki oraz wyprowadzenia grupy dywersyjno-rozpoznawczej na tyły wojsk ukraińskich na styku obwodów chersońskiego i dniepropietrowskiego (Osokoriwka).

Minister obrony Ołeksij Reznikow 17 sierpnia przedstawił informację na temat potrzeb mobilizacyjnych armii ukraińskiej. W związku z ponoszonymi stratami szczególnie potrzebuje ona artylerzystów, łącznościowców i operatorów bezzałogowych statków powietrznych oraz specjalistów z zakresu cyberwojny. Minister stwierdził także, że nie jest możliwe „zamrożenie” konfliktu, choć nie wykluczył, że może dojść do zmniejszenia intensywności działań zbrojnych. Swoją prognozę uzasadnił wyczerpywaniem się sił po obu stronach, koniecznością uzupełnienia strat i dostarczenia nowych partii uzbrojenia i amunicji. Według Reznikowa, siły rosyjskie utraciły co najmniej jedną trzecią potencjału bojowego, który został wykorzystany podczas inwazji.

Rzecznik Dowództwa Sił Powietrznych płk Jurij Ihnat ocenił zaangażowanie wrogiego lotnictwa na 150 samolotolotów na dobę. W graniczących z Ukrainą rejonach Rosji, na okupowanym Krymie i Białorusi ma bazować 430 samolotów i 360 śmigłowców (dla porównania stan na 24 lutego Ihnat ocenił na 450 samolotów i 250 śmigłowców). Z kolei Głównodowodzący Sił Zbrojnych Ukrainy gen. Wałerij Załużny przedstawił wyliczenia odnośnie wysiłku rosyjskiej artylerii – ma ona przeprowadzać na dobę 700-800 ostrzałów z wykorzystaniem 40-60 tys. sztuk amunicji. W jego ocenie główne wysiłki Rosjan skupiają się na próbach wyparcia wojsk ukraińskich z obwodu donieckiego oraz z rejonu Mikołajewa, Nikopola i Charkowa. Podkreślił również, że zobowiązanie Ukrainy do nie wykorzystywania zachodniego uzbrojenia do ostrzałów rosyjskiego terytorium jest przestrzegane, zakaz nie bowiem obejmuje terytoriów okupowanych przez Rosję. Odnosząc się do kwestii kontynuowania powszechnej mobilizacji oświadczył, że obecnie nie ma potrzeby zwiększania liczby personelu Sił Zbrojnych, poborowi do wojska w chwili obecnej podlegają przede wszystkim osoby posiadające określone kwalifikacje. Siły Zbrojne potrzebują m.in. operatorów dronów, informatyków, strzelców wyborowych czy łącznościowców oraz personel mający opanować obsługę otrzymywanego z Zachodu uzbrojenia. Załużny wyraził także zaniepokojenie lokalizacją rosyjskich systemów rakietowych wzdłuż granicy z Białorusią i sił lotniczych na białoruskim lotnisku Ziabrauka

W trakcie organizowanego w podmoskiewskiej Kubince Międzynarodowego forum wojskowo-technicznego „Armia-2022” rosyjski resort obrony podpisał siedem i potwierdził 29 wcześniej podpisanych kontraktów na dostawę uzbrojenia i sprzętu wojskowego o wartości ponad 500 mld rubli (8,5 mld dolarów). Siły Zbrojne FR mają otrzymać 3700 nowych egzemplarzy, a także 100 egzemplarzy zmodernizowanych, a zamówienia w większości dotyczą wyposażenia używanego w wojnie przeciwko Ukrainie. Wyszczególniono m.in. dostawy czołgów T-90M, kołowych transporterów opancerzonych BTR-82A, samochodów opancerzonych „Tigr-M” (w tym ze zdalnie sterowanym modułem bojowym „Arbalet”), bombowców frontowych Su-34, śmigłowców bojowych Ka-52M i Mi-28NM, bezzałogowych statków powietrznych (BSP) „Inochodiec”, „Orłan-10” i „Orłan-30” oraz „Eleron-3, rakiet do systemów „Iskander”, amunicji rakietowej 300 mm do systemów „Smiercz”, bomb kierowanych UAB-20 dla BSP, rakiet lotniczych powietrze-ziemia (także przeciwradiolokacyjnych), a także remont i modernizację czołgów T-80BW i bojowych wozów piechoty BMP-2. W zamówieniach znalazło się ponadto nowe wyposażenie dla Strategicznych Sił Jądrowych (w tym rakiety RS-28 „Sarmat”), Marynarki Wojennej (m.in. trzy kolejne okręty podwodne oraz dwa rozpoznawcze) oraz obrony powietrzno-kosmicznej (systemy S-500, satelity rozpoznawcze „Lotos-M”).

16 sierpnia, komentując informacje o kolejnych eksplozjach w rosyjskich obiektach wojskowych na Krymie, prezydent Ukrainy zaapelował do ludności cywilnej, aby nie przebywała w pobliżu rosyjskich obiektów wojskowych. Dodał, że przyczyny wybuchów „mogą być różne”, ale wszystkie te incydenty mają duże znaczenie dla utrudnienia logistyki sił okupacyjnych, redukcji zapasów amunicji i sprzętu wojskowego.

Ukraiński resort spraw wewnętrznych poinformował, że od 24 lutego wszczęto ponad 1200 postępowań karnych przeciwko osobom, które podjęły współpracę z siłami okupacyjnymi. 627 dochodzeń dotyczy faktów dobrowolnego podjęcia pracy w kolaboracyjnej administracji lokalnej, a 313 uczestnictwa w działających na rzecz Rosjan grupach dywersyjnych. Najwięcej aktów kolaboracji bądź współpracy agenturalnej stwierdzono w obwodach ługańskim (174), chersońskim (140), Kijowie (118), obwodzie donieckim (106). MSW Ukrainy wyjaśniło, że osoby wykonujące swój dotychczasowy zawód na terenach czasowo okupowanych nie będą pociągane do odpowiedzialności za kolaborację.

16 sierpnia do Lwowa przybył Sekretarz Generalny ONZ António Guterres. 18 sierpnia ma się spotkać z prezydentem Zełenskim oraz prezydentem Turcji Recepem Erdoğanem. Głównym tematem rozmów będzie sytuacja wokół okupowanej Zaporoskiej Elektrowni Atomowej i poszukiwanie politycznego rozwiązania dla zakończenia wojny. Dzień później Guterres ma się udać do Odessy, żeby ocenić funkcjonowanie korytarza zbożowego, który został utworzony przy udziale ONZ i zaczął działać od 1 sierpnia.

Wg sondażu Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii (KMIS) 58% ankietowanych uważa, że w warunkach wojny ważniejsze jest posiadanie przez państwo silnego lidera niż systemu demokratycznego, przeciwnego zdania jest 27%. 79% Ukraińców jest przekonanych, że prezydent powinien mieć prawo do ingerowania w działalność parlamentu i rządu w celu zwiększenia obronności kraju, niezależnie od podziału kompetencji (przeciw jest 16%), a 48% sądzi, że władza powinna mieć możliwość naruszania obowiązującego ustawodawstwa (41% nie zgadza się z takim twierdzeniem). 62% badanych uważa, że podczas wojny nie można dopuszczać nawet konstruktywnej krytyki działania władz (przeciwnego zdania jest 32%).

Z badania KMIS wynika także, że głównym źródłem informacji dla Ukraińców są sieci społecznościowe (69%), wspólna transmisja kanałów telewizyjnych (tzw. telemaraton, 57%), rozmowy ze znajomymi (51%) i portale internetowe (39%). Najważniejszymi sieciami społecznościowymi jest Telegram, z którego korzysta 44% badanych, Facebook (36%) oraz YouTube (36%). Można zaobserwować bardzo duże zróżnicowanie w zależności od wieku ankietowanych – w grupie 18-29 lat sieci społecznościowe jako źródło informacji wskazuje 87%, a telemaraton tylko 28%, podczas gdy w grupie 60+ proporcje są odwrotne (34% i 61%).

Premier Denys Szmyhal poinformował, że Kanada ma wydzielić Ukrainie 450 mln dolarów kanadyjskich dla zakupu gazu. Zdaniem Ministerstwa Rozwoju Hromad, kraj jest gotowy do sezonu grzewczego na 73%. Do 17 sierpnia zgromadzono 12,6 mld m3 gazu w podziemnych magazynach i 1,9 mln ton węgla. Ponadto rozważa się wykorzystanie alternatywnych paliw, w tym 2,3 mln m3 drewna. Spożycie gazu w wyniku agresji zmniejszyło się o 40%.

W wyniku programu relokacji biznesu z terenów zagrożonych działaniami wojennymi przemieszczono 710 przedsiębiorstw, z czego 500 wznowiło działalność. Ponad połowa z nich przeniosła się do trzech obwodów Zachodniej Ukrainy – lwowskiego (29%), zakarpackiego (18%) oraz czerniowieckiego (12%).

Mer Żytomierza Serhij Suchomlyn stwierdził, że w pobliżu granicy z Białorusią rozbudowywane są umocnione pozycje obronne. Zbudowano już kilka linii obrony przy wykorzystaniu prefabrykatów żelbetowych. Jest to kolejna informacja potwierdzająca, że siły ukraińskie nadal uwzględniają możliwość wtargnięcia wojsk rosyjskich z Białorusi i zawczasu budują infrastrukturę inżynieryjną mającą utrudnić ofensywę sił wroga.

Mychajło Podolak, doradca szefa Biura Prezydenta, poinformował, że rosyjscy wojskowi nakazali pracownikom kolei na terytoriach okupowanych przekierowania wszystkich znajdujących się tam wagonów towarowych na Krym. Podwozia są demontowane, a nadwozia są wysyłane do cięcia na złom. Kolejarzom nakazano pozostawienie jedynie wagonów przydatnych do transportu sprzętu wojskowego i utrzymaniu komunikacji osobowej na terytoriach okupowanych. Według Podolaka operacja ta świadczy o tym, że okupanci kontynuują rabunek ukraińskiego mienia podważając tym samym plany integracji z Rosją.

Chcąc ograniczyć straty doborowych jednostek wojskowych armia rosyjska kontynuuje tworzenie „batalionów ochotniczych w regionach Federacji Rosyjskiej. W Tomsku organizowane są spotkania w przedsiębiorstwach państwowych, podczas których mężczyźni w wieku 18-60 lat zachęcani są do podpisania półrocznego kontraktu i wzięcia udziału w „operacji specjalnej”. Organizatorzy podkreślają, że jednostka będzie zajmowała się jedynie wsparciem logistycznym żołnierzy walczących na froncie, przed wysłaniem na Ukrainę „poborowi” przejdą dwutygodniowe szkolenie, a oferowane miesięczne wynagrodzenie ma wynosić do około 220 tys. rubli (3,5 tys. USD). Ochotnikom obiecuje się też otrzymanie statusu uczestników działań wojennych i wszelkich świadczeń, w szczególności emerytury, corocznych „leczeń uzdrowiskowych” zarówno dla wolontariusza, jak i jego rodziny, a także pozakonkursowe przyjęcia dzieci na studia.

Autorzy: Andrzej Wilk, Piotr Żochowski, Sławomir Matuszak.

Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.