Wszystko wskazuje na to, że chiński rakietowy system przeciwlotniczy HQ-9 nie wejdzie jednak do uzbrojenia tureckich jednostek obrony przeciwlotniczej.

We wrześniu 2013 r. tureckie władze rozstrzygnęły międzynarodowy przetarg T-LORAMIDS na zakup dwunastu baterii przeciwlotniczych zestawów rakietowych dalekiego zasięgu. Wówczas okazało się, że zwycięstwo przyznano eksportowej wersji chińskiego systemu HQ-9. Ten, z wielu perspektyw, kontrowersyjny wybór podtrzymywały miesiące negocjacji. Ostatecznie, 15 listopada br., Ankara zdecydowała anulować postępowanie i rozpocząć nowy program opracowania zestawu tej klasy.

Program T-LORAMIDS (Turkish Long Range Air and Missile Defence System) uruchomiono w 2006 r. Jednak faktycznie za początek programu należy uznać rok 2009. Wówczas bowiem rozpoczęto dialog techniczny z potencjalnymi oferentami, a więc cały proces był dość powolny. Przyspieszył on po zestrzeleniu nad Syrią tureckiego samolotu rozpoznawczego RF-4E w 2012 r. Jeszcze w 2010 r. tureckie media donosiły, że wojsko chciało kupić cztery baterie za miliard dolarów. 26 sierpnia 2013 r. Komitet Wykonawczy Podsekretariatu Przemysłów Obronnych (SSM – Savunma Sanayii Müsteşarlığı) wybrał chińskie przedsiębiorstwo CPMIEC (China Precision Machinery Import-Export Corporation) i oferowany przez nie system HQ-9 (ozn. eksportowe FD-2000), jako podstawę do przyszłego tureckiego T-LORAMIDS. SSM to instytucja państwowa, w zarządzie której zasiadają m.in.: premier, minister obrony i szef sztabu generalnego, więc była to decyzja rządowa. Taki wybór okazał się szokiem, przede wszystkim dla konsorcjum amerykańskich koncernów Raytheon i Lockheed Martin (wraz z europejskim MBDA i CPMIEC biorącym udział w finalnym etapie postępowania), które na początku całą procedurę traktowało jako formalność, a ewentualną konkurencję jako „dekorację”, i to mimo, że Patriot był najstarszym – metrykalnie i technicznie – systemem wśród oferowanych. Nic dziwnego, że najwięcej słów krytyki artykułowali właśnie Amerykanie i ich lobbyści, którzy uderzyli w znane z wielu stron świata tony, że tylko sprzęt ze Stanów Zjednoczonych może być kompatybilny w ramach NATO. Taką narrację wsparł też ówczesny Sekretarz Generalny NATO, ale wiadomo, że osoba piastująca tę funkcję w zasadzie w każdej kwestii powiela opinie amerykańskich generałów faktycznie kierujących sojuszem.

Dlaczego CPMIEC?

Chińska oferta konkurowała w finałowej fazie przetargu z francusko-włoską (konsorcjum Eurosam z systemem SAMP/T) i amerykańską (Raytheon i Lockheed Martin Corp. wspólnie oferujące system Patriot z pociskami PAC-3). Wcześniej z rywalizacji wycofali się Rosjanie, głównie z tej przyczyny, że woleli proponować Ankarze system S-300PMU-2 Faworit, podczas gdy ta naciskała na zgłoszenie nowego S-400 Triumf. Teoretycznie zakładano jeszcze możliwość udziału firm izraelskich, jednak względy geopolityczne (amerykańskie współfinansowanie rozwoju systemów izraelskich i znaczne ochłodzenie turecko-izraelskich stosunków dyplomatycznych oraz wojskowo-technicznych, związane z wydarzeniami z lat 2010–2013), zniechęciły Izraelczyków.
Pierwszym plusem chińskiej oferty była cena. Rząd turecki założył budżet T-LORAMIDS na poziomie 4 mld USD (w tureckich mediach przewija się sformułowanie o 12 bateriach za tę cenę), natomiast CPMIEC ostatecznie wycenił swoją propozycję na 3,44 miliarda. Według doniesień tureckich mediów, w przypadku Eurosam i Raytheon/LMC koszty transakcji nieznacznie wykraczały ponad wspomnianą kwotę. Drugą zaletą był zaoferowany przez Chiny transfer technologii. CPMIEC zaoferował ponad 50% udział tureckiego przemysłu w realizacji zamówienia. Było to zgodne z założeniami tureckimi, w ramach których Aselsan i Roketsan zbudują zdolności do konstruowania i produkowania takiego systemu OPL. Z zagadnieniem transferu technologii łączy się też trzeci walor HQ-9, jakim jest jego wysoka mobilność, analogiczna jak w S-300PMU, dzięki terenowym podwoziom w układzie 8×8, czy 10×10. Podwozia dostarczałaby turecka spółka BMC, co też wiązałoby się z transferem technologii, gdyż BMC nie ma w ofercie takich pojazdów. Negocjacje przyspieszyła wspomniana eskalacja konfliktu w Syrii, kiedy za największe zagrożenie Turcja uznała atak pociskami balistycznymi znajdującymi się w syryjskim arsenale. Wcześniej tureckie myśliwce zestrzeliły syryjski śmigłowiec Mi-17 i myśliwiec MiG-23 w 2014 r. Ankara, by bronić się przed zagrożeniem ze strony pocisków balistycznych, poprosiła o pomoc sojuszników, którzy przerzucili na pogranicze turecko-syryjskie zestawy Patriot różnych wersji (rotacyjnie kontyngenty amerykańskie, niemieckie, holenderskie, hiszpańskie). Wcześniej podobnie reagowano w 1991 r., w czasie operacji Pustynna Burza i w 2003 roku w trakcie inwazji na Irak. Obecność sojuszniczych Patriotów była z pewnością dla Turków okazją do bieżącej obserwacji funkcjonowania tego systemu, współpracy z tureckim systemem OP w zakresie wymiany informacji, a przede wszystkim jego niezawodności, tudzież jej braku. A właśnie problemy z eksploatacją w warunkach bojowych były przyczyną zakończenia misji w Turcji przez oddziały niemieckie i holenderskie.
Eurosam z SAMP/T w tureckim przetargu też miał „pod górkę”, choć francusko-włoską propozycję oceniono jako drugą najlepszą z punktu widzenia współpracy techniczno-przemysłowej. Problemy wynikały z uchwał francuskiego parlamentu z lat 2012-2015, uznających turecką odpowiedzialność za eksterminację Ormian w latach 1915-1917, a nawet próbujących wprowadzić karalność za negowanie tej zbrodni. Turcja reagowała na to dyplomatycznymi retorsjami. Poza tym Paryż nigdy nie był orędownikiem tureckiego członkostwa w Unii Europejskiej.